Weblogbericht | 16-06-2023 | Ministerie van Buitenlandse Zaken

Nederlandse vertegenwoordigers over de hele wereld

Het Koninkrijk der Nederlanden heeft ongeveer 150 ambassades, consulaten en vertegenwoordigingen: kleine stukjes Nederland in het buitenland. Over de hele wereld zijn er vertegenwoordigers van Nederland op zulke posten aan het werk. Om Nederlanders in het buitenland te helpen, om te werken aan goede banden met andere landen en om kansen te creëren voor Nederlandse bedrijven.

Nederland heeft dus allerlei diplomaten (lees ook: wat is diplomatie?) en vertegenwoordigers, met veel verschillende taken. We zetten er een aantal op een rij:

Wat is een ambassadeur?

Een ambassadeur is de hoogste diplomaat op een ambassade. Daar vertegenwoordigt de ambassadeur zijn of haar land in het buitenland, meestal voor een periode van 4 jaar. Een ambassadeur heeft de leiding over de ambassade (lees ook: wat doet een ambassadeur?). Een ambassadeur is er:

1. voor de Nederlanders die in dat land wonen, werken of reizen. De ambassadeur (en ambassade) kan helpen als Nederlanders in de problemen komen. Bijvoorbeeld bij arrestatie, opname in het ziekenhuis of bij het kwijtraken van je paspoort. Maar ook in situaties van crisis of oorlog.
2. om de Nederlandse belangen te behartigen, bijvoorbeeld op het gebied van politiek, economie en handel, ontwikkelingssamenwerking, pers- en culturele zaken.
3. om te werken aan een goede band met een ander land (diplomatie).

Bij een ambassadeur is er vaak sprake van tweezijdigheid: als Nederland een ambassadeur heeft in een ander land, heeft het andere land meestal ook een ambassadeur in Nederland. Andere vertegenwoordigers, zoals een consul, thema-ambassadeur of (speciaal) gezant zijn vaker eenzijdig.

Wat is een thema-ambassadeur?

Een thema-ambassadeur is geen diplomaat in een land, maar – je raadt het al – een ambassadeur voor een bepaald onderwerp. Thema-ambassadeurs werken dus meestal gewoon in Den Haag, in plaats van op een ambassade. Op hun thema zijn zij een boegbeeld voor Nederland. Bijvoorbeeld in gesprek met andere landen of binnen internationale organisaties. Er zijn onder andere thema-ambassadeurs op het gebied van:

• Jongeren, werk en onderwijs
• Mensenrechten
• Vrouwenrechten en gendergelijkheid
• Internationale culturele samenwerking

Binnen het ministerie van Buitenlandse Zaken werkt een thema-ambassadeur vaak samen met de directie die met het thema te maken heeft. Vaak is het een functie die naast ander werk wordt gedaan, voor een termijn van 4 jaar.

Wat is een consul (of consul-generaal)?

Een consul-generaal (in het kort: consul) heeft de leiding op een consulaat. Een consulaat is een soort ambassade, maar dan zonder de taak om politieke en diplomatieke relaties met het gastland te onderhouden (lees ook: wat is het verschil tussen een ambassade en een consulaat?). Consuls zijn er dus vooral om Nederlanders te helpen in het buitenland. Bijvoorbeeld in noodsituaties of om een (tijdelijk) reisdocument aan te vragen.

Een consul helpt ook Nederlandse bedrijven met het vinden van nieuwe kansen en zakenpartners. Ook kunnen ondernemers bij het consulaat terecht als ze problemen hebben, bijvoorbeeld bij het krijgen van de juiste vergunningen in een land. Een consul werkt meestal voor een periode van 4 jaar.

Sommige landen hebben een ambassade én een of meerdere consulaten. Consulaten zitten dan wel in een ander deel van het land. Want vooral in grote landen, zoals de Verenigde Staten, is het belangrijk dat Nederland op meerdere plekken vertegenwoordigd is.

Wat is een honorair consul?

Nederland heeft bijna 300 honorair consuls (ook wel: ereconsuls), die over de hele wereld actief zijn. Net als een consul bieden ze hulp aan Nederlanders in het buitenland en openen ze deuren voor het Nederlandse bedrijfsleven.

Een belangrijk verschil met een consul is dat honorair consuls hun werk vrijwillig doen. Ze zijn niet in loondienst bij de overheid en krijgen voor hun werk alleen een onkostenvergoeding. Ze werken ook niet op een consulaat. Sterker nog: honorair consuls kunnen ook worden aangesteld in landen waar Nederland helemaal geen diplomatieke post heeft (lees ook: wat is een honorair consul?). Honorair consuls worden benoemd voor een periode van maximaal vijf jaar. Korter kan natuurlijk ook. Verlenging met een volgende periode is mogelijk.

Wat is een permanent vertegenwoordiger?

Een permanent vertegenwoordiger werkt voor Nederland bij een internationale organisatie, zoals de Europese Unie (EU) of de Verenigde Naties (VN). Meestal voor een periode van 4 jaar. Permanent vertegenwoordigers zijn er om binnen deze organisaties de stem van Nederland te laten horen, en om zich daar in te zetten voor de belangen van Nederland. Tegelijkertijd zijn de vertegenwoordigers de ogen en oren van Nederland binnen de organisatie.

Nederland heeft bijvoorbeeld permanente vertegenwoordigingen bij de VN in New York, Wenen en Genève, bij de EU in Brussel en bij de Raad van Europa in Straatsburg. Ook in Nederland is er een permanente vertegenwoordiging: bij het Internationaal Strafhof in Den Haag.

Zie ook: alle permanente vertegenwoordigingen van Nederland.

Wat is een tijdelijk zaakgelastigde?

Een tijdelijk zaakgelastigde is iemand die de taken van een ambassadeur op zich neemt, maar in dat land (nog) niet officieel ambassadeur is. Dat kan zijn om verschillende redenen:

• De tijdelijk zaakgelastigde wordt nog niet erkend als ambassadeur. Dat zit zo: voordat iemand ambassadeur in een land kan worden, ondertekent eerst onze koning de geloofsbrieven. Die moeten daarna door het gastland worden geaccepteerd. Een tijdelijk zaakgelastigde doet dan voor Nederland al wel het diplomatieke werk in het gastland, maar wordt daar nog niet officieel erkend als ambassadeur. Dat kan zijn omdat de geloofsbrieven nog niet zijn getekend, of omdat het land de geloofsbrieven (nog) niet wil accepteren.
• Een ambassadeur overlijdt, wordt ziek, of wordt opgeroepen op een andere plek in de wereld waar iets aan de hand is. In dat geval komt er een tijdelijk zaakgelastigde in zijn of haar plaats. Totdat er een nieuwe ambassadeur is benoemd, of totdat de ambassadeur terugkeert.

Wat is een (speciaal) gezant?

Een gezant of speciaal gezant (beide worden door elkaar gebruikt) is een ambtenaar die zich bezighoudt met een thema dat vaak niet aan één ministerie of directie is verbonden. Denk aan klimaat of migratie. Een gezant vertegenwoordigt Nederland binnen zijn of haar thema, bijvoorbeeld in onderhandelingen, of het leggen van contact met andere landen. De functie wordt (soms tijdelijk) ingesteld als daar een bepaalde behoefte aan is. Bijvoorbeeld op basis van een regeerakkoord, of op initiatief van een minister of de Tweede Kamer. Het kan een voltijdfunctie zijn, of naast ander werk worden gedaan.

Nederland heeft ongeveer 20 verschillende gezanten. Onder andere op het gebied van:

• Water
• Religie en levensovertuiging
• Slavernijverleden
• Bedrijfsleven en wederopbouw Oekraïne
• Trilaterale samenwerking Israël-Palestijnse Gebieden

Wat is een Chef de Poste (CdP)?

Chef de Poste (afgekort: CdP) noem je iemand die de leiding heeft over een vertegenwoordiging (post) in het buitenland. Bij een ambassade of consulaat zijn dat dus meestal de ambassadeur en de consul. Ook een Permanente Vertegenwoordiging heeft een Chef de Poste. Die is verantwoordelijk om – binnen de taken van de post – de belangen van Nederland en Nederlanders te behartigen. En om leiding te geven aan het personeel.

Wat is een Chief Representative?

De Nederlandse overheid heeft handelskantoren op verschillende plekken in de wereld: Netherlands Business Support Offices (NBSO’s). De kantoren zijn gevestigd in regio’s die kansen bieden voor Nederlandse bedrijven, maar waar geen ambassades of consulaten zijn. De hoogste vertegenwoordiger op een NBSO is een Chief Representative. Die heeft daar de leiding, en zorgt dat het handelskantoor er is voor Nederlandse bedrijven. Bijvoorbeeld om deuren te openen voor partnerschappen of investeringen, of om informatie te bieden over de markt en de regels in het land.

Wat is een attaché?

Een attaché is een werknemer van de overheid die niet van Buitenlandse Zaken komt, maar wel wordt uitgezonden om te werken op een ambassade of consulaat. Met zijn of haar expertise ondersteunt een attaché het werk van Nederland in het buitenland.

De term attaché wordt vaak gebruikt als toevoeging aan iemands specialisatie of vakgebied. Denk aan een defensie-attaché, landbouwattaché, investeringsattaché of culturele attaché.