COP27: Achter de schermen in Sharm-el-Sheikh
Ministeries
Van 6 tot 18 november komen wereldleiders uit bijna tweehonderd landen in Egypte samen voor de jaarlijkse klimaattop van de Verenigde Naties. Klimaatonderhandelaar Maroucha Veerman en VN-jongerenvertegenwoordigers Dennis Jansen en Sarah Oey zijn in Egypte en geven een kijkje achter de schermen.
Zondag 6 november: officiële opening
Als de klimaattop op zondagochtend om 10.00 uur officieel wordt geopend, zijn Maroucha, Dennis en Sarah pas amper een dag in Egypte. De delegatieleden vertrokken zaterdagochtend en verblijven de komende twee weken in Sharm-el-Sheikh.
Na de welkomstspeeches, wordt tijdens de opening ook de officiële agenda van de klimaattop vastgesteld. Het thema waar Maroucha zich vooral op richt, schade en verlies door klimaatverandering, is voor het eerst officieel als onderhandelingsonderwerp in de agenda opgenomen. Maroucha: ‘De komende weken gaan we dus goed in discussie over hoe we de meest kwetsbare mensen en gemeenschappen kunnen beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering. Met hopelijk gezamenlijke afspraken als resultaat.’
Maandag 7 november: ontmoeting met de minister-president
Vroeg in de ochtend haasten Maroucha, Dennis en Sarah zich naar het dagelijkse delegatieoverleg. ‘We spreken elke ochtend even met de hele Nederlandse delegatie,’ vertelt Sarah. Tijdens de klimaattop vertegenwoordigt ze samen met Dennis de stem van Nederlandse jongeren.
Elke dag ziet er weer anders uit, vertelt Sarah. ‘We beginnen met het delegatieoverleg en springen daarna op de fiets naar het VN-gebouw. De inhoudelijke invulling is elke dag weer anders. Vandaag staat vooral in het teken van een ontmoeting met minister-president Mark Rutte.’
De Nederlandse delegatie ontmoet de minister-president in het Benelux – EIB paviljoen, het gezamenlijke paviljoen van de overheid van België, Nederland en Luxemburg en de Europese Investeringsbank. De jongerenvertegenwoordigers grijpen hun kans om het belang van jongeren met de minister-president te bespreken. Sarah: ‘We spraken over jongerenparticipatie in het klimaatbeleid en hopen hier binnenkort in Nederland verder over te kunnen praten.’
Dinsdag 8 november: Oranje fietsen
Op dinsdagochtend schitteren de opvallende oranje fietsen van de Nederlandse delegatieleden voor het conferentieterrein. De Nederlandse ambassade in Caïro heeft vijfenveertig fietsen geregeld, waarmee de delegatie zich in Sharm-el-Sheikh kan verplaatsen. Ook na de COP blijven de fietsen in Sharm-el-Sheikh, waar ze worden opgenomen in het recent opgezette deelfietsensysteem.
Eenmaal op het terrein waant Maroucha zich een weg naar het delegatiekantoor. Net als het paviljoen, deelt Nederland het kantoor met de Benelux en de Europese Investeringsbank. ‘We zitten daar soms met zijn twintigen achter computers om stukken te lezen en ons voor te bereiden op de onderhandelingen. En er worden ook een hoop kruidnoten gegeten’, lacht Maroucha.
Terwijl Maroucha zich voorbereidt op de onderhandelingen, volgen Sarah en Dennis vandaag verschillende side-events. Sarah begint haar dag bij een evenement over schone lucht en Dennis was als medeorganisator aanwezig bij een evenement van World’s Youth for Climate Justice. ‘We proberen zoveel mogelijk onderhandelingen te volgen en side-events bij te wonen om ook inhoudelijk de stem van jongeren te laten horen’, vertelt Sarah. ‘Donderdag organiseren we zelf ook een evenement over luchtvervuiling en het belang van jongeren binnen dit thema.’
Woensdag 9 november: een groot doolhof
Na drie dagen weet Maroucha haar weg al aardig te vinden op het COP-terrein. ‘Het is een immens grote onderneming. Naast een groot conferentiecentrum staan er zo’n tien grote tenten. Na de entree kom je een soort doolhof van landen- en bedrijvenpaviljoens en koffietentjes. Je hoort de hele dag geluid van presentaties, filmpjes en mensen die praten.’
Het COP-terrein is opgedeeld in twee zones: een groene en een blauwe zone. In de groene zone organiseren bedrijven en ngo’s bijvoorbeeld evenementen, in de blauwe zone komen vooral landendelegaties. ‘Je mag het terrein ook niet zomaar op. Eerst moet je door de beveiliging heen, waar ze je tas controleren en je badge scannen.’
Eenmaal binnen weet Maroucha zich naar het Europese paviljoen te verplaatsen. Daar vindt het dagelijkse coördinatie-overleg met alle 27 lidstaten plaats. ‘De Europese Unie spreekt als één stem op de klimaattop, daarom is het belangrijk dat iedereen weet wat er speelt. We bespreken elke ochtend wat er de vorige dag is gebeurd en wat er vandaag op de agenda staat. Dan hebben we allemaal dezelfde informatie.’
Donderdag 10 november: Youth Day
Vandaag staat de klimaattop in het teken van Youth & Future Generations. Een belangrijke dag voor Sarah en Dennis. De dag begint met een ontbijt van de Netherlands British Chamber of Commerce, waar de jongerenvertegenwoordigers spreken over de rol van het bedrijfsleven in de klimaatcrisis.
‘Bedrijven moeten een actieve rol hebben, maar in onze ogen gaat dat nu nog te langzaam’, vertelt Sarah. ‘Iemand in de zaal verwoordde het heel mooi: “Winning slowly, is losing in this game”’.
In de middag organiseren Dennis en Sarah zelf een side-event over schone lucht. Daar spreken ze samen met andere internationale jongeren over de vermindering van CO2-uitsoot. ‘Jongeren moeten actief kunnen meedenken en bijdragen aan de oplossingen. We willen beter onderwijs en toegankelijke informatie over het onderwerp luchtvervuiling. En structureel aandacht voor schone lucht, het recht op gezondheid en het belang van jongerenparticipatie binnen dit thema, ook buiten de COP.’
Meer weten? Het side-event is via deze link terug te kijken op YouTube.
Children and Youth paviljoen
Dit jaar is er voor het eerst een Children and Youth paviljoen op de klimaattop, vertelt Dennis. ‘We zorgen dat we zoveel mogelijk kansen benutten om de stem van jongeren te laten horen. Dat doen we deels hier in het Children and Youth paviljoen, maar ook in side-events, onderhandelingen en over de gehele COP.’
Vrijdag 11 november: zeven uur vergaderen
Maroucha’s dag begint als de meeste dagen op de klimaattop: om 7.30 delegatieoverleg in het hotel, 25 minuten fietsen naar het VN-terrein, door de beveiliging en naar de EU-coördinatie. Na de EU-coördinatie rent Maroucha door naar een overleg met de EU-collega’s die over schade en verlies gaan. Vervolgens neemt ze deel aan een vergadering met een aantal landen uit het Pacifisch gebied. ‘Het is best een drukke dag vandaag’, lacht Maroucha.
Voor de speech van president Joe Biden, die Sarah en Dennis graag willen bijwonen, fietst Dennis snel terug naar het hotel. Hij heeft een interview met Radio 1 en heeft een goede internetverbinding nodig. Vanuit zijn hotelkamer vertelt hij hoe een dag op de klimaattop eruitziet, over het belang van jongerenparticipatie en waar jongeren zich zorgen over maken.
Nieuwsgierig? Je kan het interview met Dennis terugluisteren op de website van Radio 1.
Op het VN-terrein begint Maroucha inmiddels aan een ruim zeven-uur durende vergadering over schade en verlies. ‘De discussieleider heeft een voorstel gepubliceerd voor het Santiago Netwerk. Een netwerk van de VN dat zich in de toekomst bezig gaat houden met schade en verlies.’ Maroucha heeft kritisch bekeken voor de vergadering. ‘Sluit het aan bij de ideeën die we in ons hoofd hebben, missen we nog zaken of zouden we bepaalde ideeën liever anders verwoorden?’
Zaterdag 12 november: klimaatadaptatie
Het was een korte nacht, vertelt Maroucha. ‘Om 1 uur ’s nachts moesten we wel stoppen met vergaderen, anders reden er geen bussen meer. Maar de komende dagen gaan de onderhandelingen gewoon door.’ Maroucha voert bij de onderhandelingen niet zelf het woord, maar ondersteunt haar collega van de Europese Unie. ‘Vanuit de EU zit de voorzitter altijd aan tafel bij onderhandelingen. Tsjechië is nu voorzitter van de EU, daarom staat er bij ons zowel een bordje van Tsjechië en de EU.’
Landen, die hun naambordje rechtzetten, krijgen van de gespreksleiders één voor één het woord. De onderhandelaars mogen dan kort hun verhaal houden. Maroucha: ‘In het begin wordt dit vaak voorgelezen, maar hoe verder in het gesprek, hoe meer concrete vragen en voorstellen.’
Themadag: adaptatie
De klimaattop staat vandaag in het teken van adaptatie, een belangrijk onderwerp voor Nederland, vertelt Maroucha. ‘Klimaatverandering helemaal voorkomen is niet meer mogelijk, daarom is het belangrijk dat we ons aanpassen. Nederland wil dat alle landen sterker inzetten op klimaatadaptatie.’
Nederland organiseert daarom vandaag verschillende evenementen op de klimaattop. ‘Mijn collega’s in Den Haag hebben hard gewerkt aan de organisatie van deze evenementen. Ik bezocht zelf bijvoorbeeld een event over financiering van adaptatie. Het was zo druk bezocht dat we niet meer in de zaal pasten!’
Zondag 13 november: rustdag
Nu de eerste week op de COP27 erop zit, genieten Maroucha, Dennis en Sarah van een vrije dag. Het COP-terrein is vandaag officieel gesloten, er zijn geen onderhandelingen en geen evenementen.
Maandag 14 november: water en gender
Tijdens de klimaattop staat iedere dag een ander thema centraal. Het thema van vandaag: water en gender. Belangrijke prioriteiten voor Nederland, vertelt Maroucha. Ze was aanwezig bij een evenement over feministisch buitenlandbeleid. ‘Minister Liesje Schreinemacher vertelde daar hoe Nederland zich inzet voor gendergelijkheid en benadrukte de belangrijke rol van vrouwen in klimaatactie.’
Lees hier meer over feministisch buitenlandbeleid en de Nederlandse inzet.
Voor de jongerenvertegenwoordigers begon de tweede week op de COP gelijk goed. Ze spraken eerst met minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat over het belang van jongerenparticipatie. Sarah: ‘Jongerenparticipatie op het gebied van klimaat is heel belangrijk, omdat de keuzes van nu gevolgen hebben voor onze toekomst.’
VN-waterconferentie 2023
Na het gesprek met minister Harbers begeeft Sarah zich naar het waterpaviljoen. Samen met minister Liesje Schreinemacher geeft ze een speech bij een evenement over de VN-waterconferentie. In 2023 organiseert Nederland deze conferentie samen met Tadzjikistan, om het belang van water in de strijd tegen klimaatverandering ook internationaal hoog op de agenda zetten.
‘Klimaatverandering is niet alleen een klimaatcrisis is, maar ook een watercrisis’, zegt Sarah in haar speech. ‘Deze week tijdens de COP heb ik veel mensen gesproken. Afgelopen donderdag zei iemand tegen mij: “winning slowly is losing in this game”. We moeten nu alles op alles zetten om de strijd niet te verliezen. Dat kan alleen met ambitieuze plannen op een hoger tempo.’
Dinsdag 15 november: een “huddle”
Dennis was vorig jaar ook aanwezig bij de COP. Voor Sarah en Maroucha is het de eerste keer. ‘Het is heel leuk om hier te zijn,’ zegt Maroucha. Tijdens haar studie was ze al bezig met de onderhandelprocessen bij de COP. ‘Dat maakt het voor mij extra interessant. Ik heb zelfs een scriptie over de onderhandelingen bij klimaattop geschreven’, lacht de onderhandelaar.
Ook vandaag gaan de onderhandelingen weer gewoon verder. ‘In de laatste fase van onderhandelingen komt het steeds vaker voor dat groepjes landen zich afzonderen om samen hun positie te bespreken’, vertelt Maroucha. Dit wordt ook wel een “huddle” genoemd. ‘Tijdens zo’n huddle wordt vaak echt vooruitgang geboekt.’
Woensdag 16 november: opluchting
Na lange dagen vergaderen haalt Maroucha opgelucht adem. ‘Vandaag is er eindelijk overeenstemming bereikt over de opzet van een netwerk dat ondersteuning moet bieden aan ontwikkelingslanden om beter te kunnen reageren op klimaatschade. We zijn al drie dagen, dacht en nacht, bezig met de tekst. Het mogelijke besluit wordt nu doorgestuurd naar de ministers. Die moeten nog akkoord gaan.’
De onderhandelingen gaan eigenlijk de hele dag door en er is weinig pauze, vertelt Maroucha. ‘Je zit rustig van 15.00 tot 21.00 in een zaal, zonder dat er tijd is om iets te eten. Een tas vol nootjes en mueslirepen komt dus goed van pas!’
Maroucha volgt ook onderhandelingen over financiering voor schade en verlies. Hiervoor werkt ze al de hele dag aan een EU-voorstel. ‘Door onze ideeën ook op papier op te sturen, hopen we dat we onze ideeën terugzien in de tekst die we later deze week gaan bespreken.’ De tijd begint langzaam wel te dringen. ‘De COP duurt officieel nog maar twee dagen, dus we hebben nog veel om voor die tijd te bereiken!’
Donderdag 17 november: Waiting game
Maroucha drinkt donderdagochtend een kop koffie met collega’s uit de Nederlandse delegatie. ‘Het is een waiting game: de onderwerpen zijn overgedragen aan de ministers. Dus nu is het wachten op akkoord.’
Vandaag verwachten de onderhandelaars ook de “cover decision” van Egypte. Maroucha: ‘Dit is een verzameling van alle besluiten die op de COP worden gemaakt, opgeschreven door Egypte, die dit jaar de klimaattop voorzit. Een belangrijk document om goed te bekijken!’
Vrijdag 18 november: Klimaatklok
Op de laatste officiële dag van de COP woont Maroucha een speech bij van de 10-jarige Nakeeyat Dramani Sam, jongerenklimaatambassadeur voor Ghana. Een indrukwekkend pleidooi, vertelt ze. ‘De Ghanese sprak in één van de plenaire zalen over de voortgang van de klimaattop. Ze riep op tot snelle en ambitieuze actie.’
Ook Sarah en Dennis hopen op hun laatste dag op ambitieuze actie. ‘De 1,5 graden grens komt steeds dichterbij, maar tot nu toe zijn er nog niet genoeg stappen gezet om dat tegen te gaan’, zegt Dennis. Hij vertelt dat er een symbolische klimaatklok aanwezig is op het COP-terrein. ‘De klok laat zien hoelang we nog hebben, voordat we te veel uitstoten om nog binnen de 1,5 graden te blijven. Op die klok staat nu iets van 6 jaar en 240 dagen. Dat is heel zorgelijk.’
Zaterdag 19 november: Laatste dag
Sarah en Dennis vertrekken vandaag weer naar Nederland. ‘Het zit er op. De COP was een enorm leerzame en leuke ervaring, vertelt Sarah. ‘Je ziet van dichtbij wat er allemaal speelt en hoe er wordt onderhandeld. We hebben een mooie bijdrage kunnen leveren. We hebben de input van Nederlandse jongeren, die we voor aanvang hebben verzameld, zoveel mogelijk meegenomen in onze gesprekken met ministers, onderhandelingen en side-events.’
Doordat de onderhandelingen uitlopen missen de jongeren net het einde van de klimaattop. Deze uitloop is volgens Dennis, Sarah en Maroucha niet geheel onverwacht. Tijdens deze laatste dagen vinden er vooral veel gesprekken tussen ministers plaats, vertelt Maroucha. ‘In deze gesprekken voert Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie, vaak het woord voor hele EU. Het gaat dan vooral over de onderhandelingen die nog moeten worden afgerond. Er wordt geprobeerd om er op alle dossiers toch nog zoveel mogelijk uit te halen.’
Zondag 20 november: Slotverklaring
Na een lange nacht voor de onderhandelaars, sluit de voorzitter in alle vroegte officieel de 27ste VN-klimaattop. De uitkomst zorgt voor gemengde reacties. ‘Op mijn dossier is er in de laatste dagen snel veel veranderd waardoor er een doorbraak was in de onderhandelingen. Landen zijn overeengekomen dat er een fonds komt voor schade en verlies, om kwetsbare landen die het hardste door klimaatverandering worden geraakt te helpen. Op andere belangrijke dossiers is er geen grote vooruitgang geboekt’, vertelt Maroucha.
Over de uitstoot van CO2 zijn bijvoorbeeld geen afspraken gemaakt die verder gaan dan de vorige klimaattop in Glasgow. ‘Dat is best frustrerend. We hoopten op meer ambitie. Dat is helaas niet op alle dossiers gelukt, maar we blijven hier verder over praten, ook na de COP.’
Dweilen met de kraan open
De jongerenvertegenwoordigers zijn blij het fonds voor schade en verlies, maar hadden liever meer actie gezien om de opwarming van de aarde tegen te gaan. ‘Als er te weinig wordt gedaan om het probleem in eerste instantie te voorkomen, is dweilen met de kraan open’, zegt Dennis.
Ook Sarah kijkt met een dubbel gevoel terug. ‘Ik snap de kritische berichten in de media wel. Eigenlijk is er naast het fonds weinig bereikt, maar als je de onderhandelingen van zo dichtbij meemaakt, zie je wel hoe hard de EU zich inzet. Dat is in de media minder goed zichtbaar.’
Terug naar huis
Voor Maroucha zit de COP er nu ook officieel op. ‘Het was verschrikkelijk vermoeiend, maar een hele leuke ervaring’, lacht Maroucha. ‘Je maakt hele lange dagen en twee weken lang zijn er veel mensen om je heen en is er constant geluid. Het conferentiecentrum lag zelfs onder een landingsbaan, waardoor we steeds even moesten stoppen. Dat maakte sommige vergaderingen extra vermoeiend.’
Vanavond reist Maroucha terug naar Nederland, maar uitrusten zit er de komende week nog niet in. ‘Na zo’n klimaattop komen er veel vragen binnen en moeten de uitkomsten met de Tweede Kamer worden gedeeld. En natuurlijk werken we, ook na de COP, gewoon verder aan wereldwijde klimaatactie!'