Nederlandse ambassade Mozambique steunt aanpak gendergerelateerd geweld
Ministeries
Tijdens de wereldwijde campagne Orange the World wordt aandacht gevraagd voor geweld tegen vrouwen en meisjes. De campagne vindt ieder jaar plaats van 25 november, de Internationale Dag tegen Geweld tegen Vrouwen, tot 10 december, de Internationale Mensenrechtendag. De Nederlandse ambassade in Mozambique steunt lokale projecten in de strijd tegen gendergerelateerd geweld. Isabel Prostamo en Délcio Brandão Mbota praten over hun project PEACE dat al 500 meisjes heeft bereikt.
“PEACE (Projecto de Engajamento Activo para a Cidadania e Empoderamento da Mulher) is een project waarin lokale organisaties samenwerken”, vertelt Isabel Prostamo van MULEIDE (Mulher Lei e Desenvolvimento). “Samen met Délcio Brandão Mbota van OACDS (Organização para Ação comunitária e Desenvolvimento Sustentável) voeren we dit project uit in de noordelijke provincie Cabo Delgado. Afgelopen augustus zijn we gestart met een focusgroep van 1.500 vrouwen en 500 meisjes. De groep van 500 meisjes is al bereikt.”
Nederlandse ambassade: IGUAL-programma
Sinds 2021 financiert de Nederlandse ambassade in Maputo via het IGUAL-programma (‘Igual’ betekent ‘gelijk’ in het Portugees) zestien lokale organisaties, waaronder MULEIDE en OACDS, die in totaal met acht projecten strijden tegen gendergerelateerd geweld in het Oost-Afrikaanse land. Het gaat hierbij om geweld tegen vrouwen en meisjes, maar ook om geweld tegen personen uit de LHBTI+-gemeenschap. Het programma wordt uitgevoerd door de lokale maatschappelijke organisatie CESC (Centro de Aprendizagem e Capacitação da Sociedade Civil) en loopt tot 2025.
Orange the World en Buitenlandse Zaken
Wereldwijd krijgt één op de drie vrouwen met fysiek of seksueel geweld te maken in haar leven. Met de wereldwijde campagne Orange the World wordt aandacht gevraagd voor de strijd tegen dit geweld. Het ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ) sluit elk jaar aan bij deze internationale VN-campagne om mensen bewust te maken van de noodzaak geweld tegen vrouwen en meisjes te beëindigen. Bescherming tegen fysiek, seksueel en ook gendergerelateerd geweld is een belangrijke prioriteit in het beleid. BZ zet zich wereldwijd in voor vrouwenrechten, gendergelijkheid en Nederland heeft het grootste vrouwenrechtenfonds ter wereld. Zo is het IGUAL-programma een van de wereldwijde programma’s dat wordt gesteund om gendergerelateerd geweld tegen te gaan.
Provincie Cabo Delgado: extreem geweld
De organisaties van Isabel en Délcio werken niet voor niets in de provincie Cabo Delgado. Délcio legt uit waarom: “Sinds 2017 is hier sprake van extreem geweld door gewapende groeperingen. Al bijna 1 miljoen burgers zijn op de vlucht geslagen. En zoals bij alle gewapende conflicten hebben ook in Cabo Delgado vrouwen en meisjes te maken met extreem geweld, zoals mishandeling, verkrachting, ontvoering en economische onderdrukking. Volgens onze schattingen gaat het in deze provincie om zo’n 70 procent van de vrouwen en meisjes. Een verschrikkelijk percentage. Vanuit het relatief rustige district Namuno in het zuiden van Cabo Delgado werken wij samen met de vrouwen en meisjes die gevlucht zijn en hulp nodig hebben om hun ervaringen te verwerken en om weerbaar te worden.”
Breder probleem
Volgens Isabel beperkt het probleem van geweld tegen vrouwen en meisjes zich niet alleen tot Cabo Delgado: “Het probleem is breder. In heel Mozambique komt geweld voor. De sociaal-economische positie van vrouwen en meisjes vergroot hun kwetsbaarheid. Vrouwen en meisjes doen het huishouden, zorgen voor de kinderen, hebben geen baan, geen inkomen, geen opleiding en geen toegang tot sociale voorzieningen. Wij werken in deze provincie, maar dankzij de steun van de Nederlandse ambassade aan het IGUAL-programma worden vrouwen en meisjes door het hele land bereikt.”
Kennis van wetgeving, toegang tot het recht
Op papier zijn vrouwen en meisjes gelijk in Mozambique. In de praktijk is er echter geen sprake van rechtsgelijkheid. Isabel legt uit hoe dit komt. “Je kunt als vrouw of meisje wel dezelfde rechten hebben, maar dan moet je wel weten dat dit zo is. Veel vrouwen en meisjes in Mozambique kunnen niet lezen en schrijven. Zij hebben simpelweg de kennis en kunde niet om erachter te komen welke rechten ze hebben”, zegt Isabel. “Behalve kennis van wetgeving, hebben ze ook geen toegang tot het recht. Vrouwen en meisjes weten namelijk niet waar en bij wie ze rechtsbijstand kunnen krijgen.”
Om deze ongelijkheid aan te pakken, worden binnen het PEACE-project juridische medewerkers getraind om slachtoffers van gendergerelateerd geweld bij te staan. Ze bieden juridische hulp aan vrouwen en meisjes en zijn gespecialiseerd in personen- en familierecht. De juridische medewerkers zijn bewust geselecteerd uit dezelfde gemeenschappen als waar de vrouwen en meisjes deel van uitmaken. “Gendergerelateerd geweld gaat gepaard met schaamte”, vertelt Isabel. “Door samen te werken met juridische medewerkers die de vrouwen en meisjes al kennen en vertrouwen, verlagen we de drempel van schaamte en wordt hun hulp eerder geaccepteerd.”
Economisch zelfstandig
Volgens Délcio neemt de kans dat vrouwen en meisjes slachtoffer worden van gendergerelateerd geweld af als zij economisch zelfstandig zijn. “Vrouwen en meisjes zijn nu meestal niet in de positie om het gewelddadige gedrag van hun man te ontvluchten”, zegt Délcio. “Waar moet ik gaan wonen? Hoe kom ik aan inkomen?”, zijn volgens Délcio de zorgen waar vrouwen en meisjes mee rondlopen.
Binnen het PEACE-project is daarom ook aandacht voor het vergroten van de economische zelfstandigheid van vrouwen en meisjes. “Wij geven trainingen over hoe je een eigen bedrijf start en de administratie doet. Omdat veel vrouwen en meisjes analfabeet zijn, geven we ook les in lezen en schrijven”, vertelt Délcio.
Mannen en jongens betrekken
Geweld tegen vrouwen en meisjes zal volgens Délcio nooit verdwijnen als mannen en jongens hun gedrag niet veranderen. “Ons doel is om vrouwen en meisjes weerbaar en onafhankelijk te maken. Dit lukt ook en heeft al een enorme positieve impact op gendergerelateerd geweld. Maar mannen en jongens spelen ook een cruciale rol en moeten we er dus bij betrekken.”
Dit gebeurt door tijdens de informatiebijeenkomsten met vrouwen en meisjes, mannen en jongens mee te laten discussiëren. “Door samen het gesprek aan te gaan, worden dilemma’s, vooroordelen en pijnlijke voorbeelden op tafel gelegd. Daarnaast spelen mannen en jongens mee als acteur tijdens een van onze activiteiten waarin we situaties van gendergerelateerd geweld naspelen. Dit is voor de mannen en jongens soms ook heel confronterend en zorgt daarmee ook echt voor verandering in hun eigen denken en handelen”, legt Délcio uit.
Radio-uitzendingen
Isabel en Délcio vertellen dat daarnaast mannen en jongens worden bereikt dankzij de radio-uitzendingen over geweld tegen vrouwen en meisjes. Deze zijn bedoeld om vrouwen en meisjes te informeren, maar omdat de uitzendingen door iedereen te beluisteren zijn, krijgen ook mannen en jongens meer informatie over dit onderwerp.
Hele samenleving
“Uiteindelijk is het aan de hele samenleving om geweld tegen vrouwen en meisjes uit te bannen”, zegt Isabel. “De projecten binnen het IGUAL-programma leveren een bijdrage aan het uitbannen van gendergerelateerd geweld in ons land.”