‘Het moment voor klimaatactie is nu. Elke graad telt.’
Ministeries
Klimaatverandering voltrekt zich in een razend tempo. Dat is de belangrijkste conclusie van het VN-klimaatpanel IPCC. Actie is geboden, maar hoe? De nieuwe Nederlandse klimaatgezant Jaime de Bourbon de Parme zet zich wereldwijd in voor het maken van afspraken over klimaatactie. ‘We kunnen het tij keren. Het is nu tijd voor doortastend optreden.’
Het zesde klimaatrapport van het gezaghebbende VN-klimaatpanel IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change), liegt er niet om. De mens veroorzaakt een ongekend snelle opwarming van de aarde. Alleen als we de uitstoot van broeikasgassen snel en op grote schaal weten terug te dringen, is het mogelijk om de opwarming van de aarde te beperken en de grootste rampen af te wenden.
Je bent net een paar weken bezig als Nederlandse klimaatgezant en dan komt de VN met zo’n alarmerend rapport. Schrok je daarvan?
‘Je kunt zeggen dat mijn start als klimaatgezant niet op en belangrijker moment had kunnen beginnen. Naast het IPCC-rapport hebben we dit najaar ook nog de internationale klimaattop COP26 in Glasgow. Dit is de belangrijkste klimaattop sinds Parijs in 2015.
Waar ik van schrok, is dat de opwarming van de aarde veel sneller gaat dan we tot nu toe dachten. We passeren mogelijk al binnen tien jaar het internationaal afgesproken doel van 1,5 graad.
Snelle klimaatopwarming is de realiteit waar we met zijn allen in zitten. Ons handelen bepaalt hoe warm de aarde precies wordt. Elke graad telt.’
Wat doet een klimaatgezant eigenlijk?
‘Steeds meer landen hebben een speciale klimaatgezant. Daar zie je aan dat internationaal het besef groeit dat we met het klimaat aan de slag moeten.
Als klimaatgezant ben ik een van de gezichten van het Nederlandse klimaatbeleid. Tijdens internationale klimaattoppen begeleid of vertegenwoordig ik onze bewindspersonen en overzie ik de onderhandelingen van de experts. Over wat het IPCC-rapport voor Nederland gaat betekenen, is al het nodige geschreven. Het is de komende jaren mijn opdracht om samen met andere landen en klimaatgezanten de rest van de wereld mee te krijgen. Dit gaat elk land aan.’
Wat moeten we volgens jou weten van het IPCC-rapport?
‘Met IPCC-rapport ligt er nu een glasheldere, wetenschappelijk onderbouwde wake-up-call voor de internationale gemeenschap. Het rapport toont onomstotelijk aan wat de opwarming van de aarde veroorzaakt. Wijzelf. Dit is een noodklok: geen plek op aarde ontkomt meer aan de gevolgen van klimaatopwarming.
Tegelijkertijd is het rapport ook een basis voor gezamenlijke actie. Elk land heeft de bewoordingen onderschreven. Dat klinkt misschien technisch, maar dat is een onmisbare voorwaarde als je klimaatverandering op systeemniveau wil aanpakken.
Het besef dat we aan de slag moeten met het klimaat groeit natuurlijk al een tijdje. Niet voor niets heeft de EU een ambitieuze Green Deal aangekondigd, en doen de Verenigde Staten onder president Biden weer volop mee aan internationale klimaatafspraken. Ook grote uitstoters in Azië zoals Japan, Zuid-Korea en China maken klimaat tot prioriteit. We moeten allemaal meer de daad bij het woord voegen.’
Er is nog een klein beetje tijd, zegt de VN.
‘Dat klopt. We kunnen het tij keren als we snel en doortastend optreden. De wereld moet zich aanpassen op wat komen gaat en alles op alles zetten om emissies direct omlaag te brengen.
Jongeren die wereldwijd de straten op gingen, hebben de wereld wakker geschud. Ze verwachten meer klimaatactie. En terecht, dit gaat over hun toekomst. We zien beweging richting ommekeer. Zelfs sommige olieproducerende landen zijn bezig met schone energie. Maar het tempo moet omhoog. Als we deze strijd niet snel genoeg winnen, verliezen we hem alsnog.’
Demissionair premier Rutte zei dat Nederland Olympisch kampioen klimaataanpak moet worden. Trekken we niet een te grote broek aan?
‘Nederland is bezig met een groene omslag. Dat gaat niet zonder uitdagingen. Zo moeten we nog een flinke inhaalslag maken met hernieuwbare energie.
Tegelijkertijd lopen we wereldwijd voorop met elektrisch vervoer en circulaire economie. Het poldermodel van ons Klimaatakkoord heeft een internationale voorbeeldfunctie. Onze financiële sector draagt bij aan de strijd tegen klimaatverandering en heeft het Klimaatakkoord ondertekend. In een nieuw kabinet blijft klimaat een prioriteit, daar twijfel ik niet aan. Hoe hoger de ambitie, des te geloofwaardiger kunnen wij met andere landen samenwerken aan oplossingen.
Bedenk dat we als lid van de Europese Unie niet in ons eentje zijn. Sinds het vertrek van de Britten uit de EU is Nederland de vijfde economie van Europa. Binnen de EU zijn we dus allesbehalve een klein land. We zijn een stem die wordt gehoord. Europa is de derde grootste uitstoter van emissies ter wereld. Dus wat wij in EU-verband doen, heeft wel degelijk impact.’
Wat denk je zelf, gaan we het redden?
‘We hebben een hoop in te halen, want we zijn eigenlijk te laat aan de wedstrijd begonnen. Energieagentschap IEA voorspelt dat emissies in 2023 wereldwijd opnieuw recordhoogte bereiken.
Je kunt daar neerslachtig van worden, maar dat is geen optie. Ja, de klimaateffecten zijn nu al te voelen. Kijk naar de recente hitterecords en overstromingen - ook bij ons in Limburg. Maar het rapport van het IPCC laat ook zien dat het besef van urgentie groeit.
Wat dat betreft heeft iedereen zijn rol. Wereldleiders, overheden, de private sector, banken, maatschappelijke organisaties. We zitten hier met zijn allen in en kunnen allemaal iets betekenen. Ik ga in ieder geval hard aan de slag.’