Noordzee buren: Nederland en Noorwegen werken samen aan een duurzame oceaan
Ministeries
‘We voelen de druk om meer gebruik te maken van de oceaan, terwijl we deze ook beter moeten beschermen’, vertelt Siri Carson van de Norwegian University of Science and Technology (NTNU). In Trondheim kwamen Nederlandse en Noorse wetenschappers samen om te praten over de oceaan. Siri Carson van de NTNU en Jaap van der Meer van Wageningen University & Research vertellen meer over de samenwerking tussen Nederland en Noorwegen, voeding uit de zee en hun ideeën voor de toekomst.
De oceaan is het grootste ecosysteem ter wereld en beslaat 70% van het oppervlakte op aarde. De oceaan voorziet de mens van voeding en zuurstof en neemt ongeveer 30% op van de CO2 die wij produceren. ‘De oceaan maakt onze planeet leefbaar’, vertelt Siri. ‘Klimaatverandering en vervuiling bedreigen nu deze functie van de oceaan en daarmee ook ons als mensen die dichtbij de oceaan wonen’.
Nederland en Noorwegen hebben al eeuwen een goede vriendschappelijke relatie, met elkaar en het water dat hun verbindt: de Noordzee. Tijdens het Nederlandse staatsbezoek aan Noorwegen werd er gesproken over samenwerking en kennisuitwisseling op het gebied van oceaanonderzoek en nieuwe voedselbronnen uit de zee. Jaap: ‘Wij zijn gevraagd door de ambassade om mee te gaan. We werkten al samen met de NTNU, maar het is een mooie gelegenheid om met de Noorse partners te praten over hoe we in de toekomst nog meer samen kunnen werken.’
Voedsel uit de oceaan
Het staatsbezoek loopt tegelijk met de laatste dagen van de klimaattop (COP26) in Glasgow. Het is dan ook niet gek dat er ook in Trondheim gesproken wordt over grote thema’s zoals klimaatverandering, verlaging van de CO2-footprint en voedselzekerheid. Siri vertelt dat er steeds vaker naar de oceaan wordt gekeken als een oplossing voor dezelfde problemen die de oceaan juist bedreigen. Zo wordt er gekeken hoe er meer energie opgewerkt kan worden in de oceaan, hoe je mineralen uit de zee kan gebruiken en hoe we meer voeding uit de zee kunnen halen.
‘We oogsten eigenlijk nog weinig voedsel uit de oceaan’, geeft Siri aan. Zij ziet wel kansen in de uitbreiding van aquacultuur: het kweken van zeedieren en planten. Alleen zijn nog niet alle vormen van aquacultuur duurzaam genoeg, vertelt Siri. Het voer voor vissen wordt bijvoorbeeld vaak van soja gemaakt, wat weer geproduceerd moet worden op het land. ‘De CO2-footprint van aquacultuur is al veel lager dan bij de productie van vlees, maar er is verdere verbetering nodig’.
Jaap pleit ook voor een duurzamere vorm van aquacultuur, waarbij vooral de druk op het land verminderd wordt. ‘We willen de oceaan in de toekomst beter gebruiken als voedselvoorziener, maar niet door vissen te kweken die gevoerd moeten worden met producten van het land.’ Er zijn volgens Jaap namelijk ook soorten die hun voeding zelf uit het oceaanwater halen, zoals schelpdieren en zeewier.
In Trondheim hoopt hij met de Noren in gesprek te gaan over deze extensieve vorm van aquacultuur. Hij zou bijvoorbeeld graag zien dat zalmen voeding op basis van zeewier krijgen, in plaats van soja. ‘Daar zitten wel allerlei haken en ogen aan, maar ik ben benieuwd hoe de Noren daar mee bezig zijn en wat zij daarin zien.’
Kennis delen
Jaap deelt zijn kennis graag in Trondheim. ‘Wij hebben in de praktijk veel ervaring in de productie van extensieve aquacultuur, zoals een goede mosselkweek sector.’ Nederland is volgens Jaap ook goed in de verwerking en uiteindelijke vermarkting en verkoop van producten uit de zee. Hij gelooft dat we ook veel kunnen leren van de Noren. ‘Noorwegen is de Europese leider op het gebied van aquacultuur op de oceaan. Ze hebben ook veel kennis van installaties op zee. Daar hebben we in Nederland juist nog niet zo veel ervaring mee.’
Siri vertelt dat er in Noorwegen ook gekeken wordt hoe ze hun kennis van installaties op zee kunnen gebruiken. ‘De focus ligt nu op energietransitie. Olieproductie is altijd heel belangrijk geweest voor de Noorse economie. En de productie zal morgen niet direct stoppen, maar het gaat wel richting het einde.’ Er staan in Noorwegen nog veel constructies op zee die straks niet meer gebruikt worden. Siri: ‘Er wordt nu gekeken hoe we onze kennis van installaties op zee kunnen gebruiken om deze om te bouwen voor de productie van groene energie of voedsel.’
Mossel- en zeewierburgers
Het opzetten van grootschalige voedselproductie in de Noordzee gaat natuurlijk niet van de ene op de andere dag, geeft Jaap aan. ‘In Nederland zijn er nu wel al de eerste zeewierboerderijen, maar dat staat allemaal nog in de kinderschoenen.’ Jaap is benieuwd hoe zeewier en schelpdieren in de toekomst zullen aanslaan bij de consument. ‘Misschien moeten we schelpdieren op een andere manier verwerken. Mosselen koop je nu levend in een grote bak, maar misschien valt daar nog veel meer mee te doen.’ In de toekomst zal de consument waarschijnlijk merken dat er andere producten in de supermarkt liggen. ‘Zoals mossel- of zeewierburgers bijvoorbeeld?’