Vervoer van gevaarlijke stoffen

Nuttige gevaarlijke stoffen

Veel producten voor het dagelijks gebruik bestaan uit chemische stoffen. Denk aan cosmetica, medicijnen, brandstoffen, schoonmaakmiddelen, verf en kunststoffen. Voor de meeste van deze producten kunnen de grondstoffen gevaarlijk zijn. Daarom zijn er strenge Europese regels om ze veilig te kunnen vervoeren. 

Regelgeving: eisen aan voertuigen, vervoermiddelen, verpakkingen en chauffeurs

Bij elke groep gevaarlijke stoffen horen bepaalde regels. Een bedrijf dat gevaarlijke stoffen wil vervoeren, moet zich houden aan regels voor:

• vervoermiddelen (zoals tankwagens, schepen, reservoirwagens);
• verpakkingen;
• chauffeurs (zij hebben vaak speciale diploma’s nodig);
• vervoersdocumenten;
• etikettering gevaarlijke stoffen.

De regels staan in de Wet vervoer gevaarlijke stoffen (Wvgs). De algemene regels staan in het Besluit vervoer gevaarlijke stoffen. Daarnaast gelden specifieke regels voor vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor en over de weg. Ook gelden er regels voor vervoer van gevaarlijke stoffen over zee en binnenwateren. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) controleert transporteurs van gevaarlijke stoffen. Ook geeft de ILT informatie en advies aan vervoerders van gevaarlijke stoffen.

Tunnels en gevaarlijke stoffen

Vrachtwagenchauffeurs mogen niet zomaar met gevaarlijke stoffen door alle tunnels rijden. Hiervoor gelden Europese regels. De veiligheidscategorie waaronder de tunnel valt, bepaalt welke gevaarlijke stoffen erdoor mogen.

Melden incidenten bij vervoer gevaarlijke stoffen

Tijdens het vervoer van gevaarlijke stoffen kan een ongeluk gebeuren. Of een lek in de tank ontstaan. Dan moeten de hulpdiensten gewaarschuwd worden via 112. Daarna moeten de transporteur en andere betrokkenen het ongeluk zo snel mogelijk melden bij de Inspectie Leefomgeving en Transport.

Extra Nederlandse eisen: het Basisnet

Nederland heeft bovenop de Europese regels extra afspraken opgenomen voor de veiligheid van omwonenden. Ook die staan in de Wet vervoer gevaarlijke stoffen (Wvgs). In die wet is namelijk het Basisnet te vinden. 

De kans op ongelukken tijdens het vervoer van gevaarlijke stoffen is in Nederland zeer klein. Het risico op een incident of ongeval kan voor onrust zorgen bij de inwoners van gemeenten waar het vervoer van gevaarlijke stoffen doorheen gaan. Basisnet beschrijft per traject wat het maximale risico is van het vervoer van gevaarlijke stoffen. Als het risico hoog is, mogen er dicht bij het traject geen woningen komen te staan. En bijvoorbeeld ook geen ziekenhuizen, basisscholen of verpleeghuizen.

Doelen Basisnet

Basisnet heeft de volgende doelen:

• Mogelijkheden open houden voor het vervoer van gevaarlijke stoffen tussen locaties van productie, verwerking en overslag in Nederland en het buitenland, nu en in de toekomst.
• Risico's voor omwonenden langs de routes binnen aanvaardbare grenzen houden. In Basisnet heten deze grenzen risicoplafonds.
• De grenzen vertalen in heldere regels voor de ruimtelijke plannen van provincies en gemeenten, bijvoorbeeld in bestemmingsplannen.

Berekening risico's vervoer gevaarlijke stoffen

De regels die in Basisnet zijn vastgesteld, zijn gebaseerd op:

• vervoersvoorspellingen tot 2020;
• het aantal inwoners nu en in de toekomst;
• de bebouwing nu en in de toekomst.

Jaarlijkse herberekening risico's

De risico’s mogen niet groter worden dan in Basisnet staat. Daarom berekent het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) de risicoplafonds ieder jaar opnieuw. Voor de berekening gebruikt het ministerie de gegevens van het daadwerkelijke vervoer van gevaarlijke stoffen. En veranderingen in de omgeving. Bijvoorbeeld verbeteringen aan het spoor, de waterweg of de weg. En veranderingen in het aantal omwonenden. Blijkt uit de berekening dat er meer vervoer met gevaarlijke stoffen was dan toegestaan, dan volgt een overleg met de vervoerbedrijven. Als dat niet helpt, kan de minister van IenW het vervoer van bepaalde gevaarlijke stoffen over een bepaalde route verbieden.

De Rijksoverheid heeft een programma ontwikkeld om de risico’s van het vervoer van gevaarlijke stoffen te berekenen. Dit programma heet RBM II. De Handleiding Risico-Analyse Transport (HART) beschrijft hoe gebruikers berekeningen met dit programma moeten uitvoeren.

Overheid koopt huizen op na invoering Basisnet

In enkele gemeenten in Nederland staan huizen binnen de risicozones van Basisnet. Dat zijn Rotterdam, Hardinxveld-Giesendam, Sliedrecht, Ridderkerk, Halderberge, Moerdijk en Roosendaal. Eigenaren kunnen hun woning verkopen aan de overheid. Die sloopt het pand vervolgens of geeft het een nieuwe bestemming. Rijkswaterstaat voert de regeling uit.