Tegen stigmatisering, vóór de gemeenschap
Stemmen uit het veld
Janice Cooper en Marian Tankink zijn als deskundige betrokken bij de internationale conferentie over geestelijke gezondheidszorg en psychosociale steun (MHPSS) in crisissituaties op 7 en 8 oktober in Amsterdam. Beide vrouwen vertellen over hun werk op dit gebied. MHPSS is net zo belangrijk als voedsel, water en onderdak. Helaas zien ook veel hulporganisaties dit maar al te vaak over het hoofd.
Janice Cooper: Ebola als ziekte en stigma
Janice heeft landelijk de leiding over het Liberia Mental Health Initiative. Ze heeft uitgebreide ervaring in het werken met mensen die Ebola hebben overleefd en hun familieleden.
‘Stigmatisering is een groot probleem bij Ebola. Dit belemmert mensen die hun leven opnieuw willen opbouwen en weer volop willen meedoen in de maatschappij. Het is de belangrijk om dit aan te pakken. Maar psychosociale steun is ook taboe. Dat komt voor een groot deel door onwetendheid. Wij trainen mensen, gaan de discussie aan en helpen mensen om hun verhaal te vertellen. Dat helpt om stigmatisering tegen te gaan. Als mensen zich begrepen voelen, kunnen ze de situatie beter aan.
Gebrek aan vertrouwen speelt ook een belangrijke rol. In Liberia hadden de mensen toch al een groot wantrouwen jegens elkaar door al die jaren burgeroorlog. Nu zijn de mensen weer bang voor de buren vanwege de ziekte. De sociale samenhang is verstoord en het zal heel veel inspanning kosten om die weer terug te krijgen. Sociaal werkers die actief zijn in de gemeenschap kunnen het verschil maken.’
Marian Tankink: de gemeenschap als basis
Marian Tankink is medisch antropoloog. Ze doet onderzoek en werkt als consultant op het gebied van seksueel geweld en MHPSS in conflictsituaties. Daarbij richt ze zich vooral op Centraal Afrika.
‘Ik geloof heilig in een aanpak die uitgaat van de gemeenschap. Daarvan moet je het hebben, daarmee moet je werken, daarbinnen moet het gebeuren. Mensen zijn sociale wezens, gericht op samenwerking. Conflicten vernietigen sociale relaties, met alle vreselijke gevolgen van dien. Je ziet dat mensen in conflictsituaties allerlei problemen krijgen. Bijvoorbeeld post-traumatische stressstoornis (PTSS), angsten, nachtmerries en depressive. Die kunnen weer leiden tot andere klachten, zoals eetstoornissen, apathie en contact mijdend gedrag. Als je deze problemen snel en goed aanpakt, met aandacht voor interpersoonlijk contact, zie je dat mensen hun leven eerder weer kunnen oppakken. Je ziet zelfs al heel snel socio-economische effecten.
Iemand zei me eens dat vrede begint met innerlijke vrede. Als je ook maar iets voor elkaar wilt krijgen, moet je beginnen je open te stellen voor anderen en in staat zijn met anderen samen te werken.’
MHPSS in crisissituaties
Tijdens en na conflicten en rampen is MHPSS van beslissend belang. Wereldwijd doen humanitaire hulporganisaties alles wat ze kunnen. Maar voor oplossingen op de lange termijn is méér nodig.
MHPSS moet deel uitmaken van de basishulpverlening in crisissituaties, zodat mensen voor zichzelf en anderen kunnen zorgen. Om dit te helpen bereiken, organiseerde de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking een internationale conferentie op 7 en 8 oktober in Amsterdam.