Oekraïense steden naar Rotterdam voor water en wederopbouw
Ministeries
Eind november brachten vertegenwoordigers van de Oekraïense steden Marioepol, Odesa en Mykolajiv een werkbezoek aan Rotterdam. De steden zijn door Rusland zwaar gebombardeerd en kampen nu met beschadigde of zelfs verwoeste infrastructuur. In Rotterdam haalden de vertegenwoordigers tijdens een trainingsweek kennis en expertise op voor de wederopbouw, toegespitst op waterproblematiek. Vandaag blikt Natalya Bongers-Nazarova van de Nederlandse ambassade in Kyiv terug op de succesvolle week. ‘Het is oorlog, dat gegeven kunnen we niet wegnemen. Maar hoe kunnen we die situatie tóch gebruiken voor iets positiefs?’
Natalya was vanaf het begin betrokken bij de organisatie van de trainingsweek. Ze vertelt hoe het initiatief tot stand kwam. ‘De ambassade werd benaderd door de Gemeente Rotterdam, die over het thema water al in contact stond met Marioepol. De burgemeesters van beide steden, Ahmed Aboutaleb en Vadym Boychenko, hadden er met elkaar over gesproken en wilden concreet met het thema aan de slag.’
Havensteden
Ze vervolgt: ‘Ook op de ambassade realiseerden we ons dat het thema waterproblematiek bij meerdere Oekraïense steden heel hoog op de agenda staat en de Nederlandse kennis van nut kan zijn. Al snel werden ook Mykolajiv en Odesa bij de plannen betrokken. Wat ons betreft een logische keuze, want het zijn net als Rotterdam en Marioepol havensteden. Bovendien heeft Rotterdam veel ervaring met wederopbouw, als gevolg van de zware bombardementen die de stad in de Tweede Wereldoorlog te verduren heeft gekregen. Deze historische context geeft een extra dimensie aan de samenwerking. De gemeente heeft dan ook een grote rol gehad in het organiseren van de trainingsweek. Net als GlocalShift, de Nederlandse stichting die het programma coördineerde.’
Het doel van de trainingsweek was direct duidelijk, vertelt Natalya. ‘We wilden vertegenwoordigers van de drie steden met zoveel mogelijk concrete waterkennis terug naar huis sturen. Daarvoor hebben we hen gevraagd welke kennis ze nodig hadden, en vervolgens contact gelegd met allerlei Nederlandse waterexperts, zoals stedenbouwkundigen, technici van de TU Delft en de Nederlandse waterschappen. Vertegenwoordigers van Marioepol, Odesa en Mykolajiv kregen ieder hun eigen groep experts toegewezen om mee van gedachten te wisselen. En het mooie was: die experts hadden zich allemaal tot in de puntjes voorbereid, waardoor er geen minuut verloren ging. Voor iedere stad kwamen er specifieke oplossingsrichtingen. Dat was echt heel nuttig.’
Waterkwaliteit
Zo’n oplossingsrichting was er bijvoorbeeld voor Maryna Shpunyar en Oleksandra Bazarenko, namens Odesa aanwezig in Rotterdam. ‘In Odessa is er nu nog voldoende drinkwater, maar we hebben ons deze week goed laten informeren over wat we kunnen doen zodra dat niet meer het geval is. In Rotterdam hebben we manieren gezien om grondwater op een duurzame manier te behandelen tot drinkwater, zonder chemicaliën te gebruiken. Daarnaast hebben we gekeken naar het ontwikkelen van mobiele stations voor het behandelen van water, mocht de toevoer stokken.’
Mykhailo Kogut, eerste loco-burgemeester van Marioepol, staat in zijn stad voor heel andere uitdagingen, legt hij uit. ‘Waterproblematiek in Marioepol bestond al voor de oorlog. De kwaliteit van het drinkwater was al niet goed, en nu is er ook nog een tekort. We spraken in Rotterdam met experts om daar op korte termijn verbetering in aan te brengen.’ Tegelijkertijd probeert Kogut ook over de oorlog heen te kijken, vertelt hij. ‘De Europese Unie heeft bepaalde standaarden voor watervoorziening en waterkwaliteit. Daar proberen wij zo goed we kunnen aan te voldoen in voorbereiding op een potentieel lidmaadschap voor Oekraïne en daar helpt deze week erg bij.’ Hij vervolgt: ‘Maar dit gaat in de eerste plaats over voldoende drinkwater voor zo’n 150.000 inwoners van Marioepol.’
Vervuild drinkwater is ook in Mykolajiv een groot probleem, vertelt Viktor Pisotskyi. ‘We voorzien onze stad nu vooral via waterputten van drinkwater, maar water uit die putten moet eerst worden gezuiverd. We doen dat nu met chloor, wat weer nadelige gevolgen heeft voor ons afvoersysteem. Dat moet dus anders’
Kachovka-dam
Natalya: ‘Zo zie je, de waterproblematiek in deze steden is groot. Maar dat is eigenlijk in het hele land zo. Denk bijvoorbeeld aan het gebied rondom de verwoeste Kachovka-dam, waar Mykolajiv toe behoort. We zien deze trainingsweek dus echt als een startpunt voor verdere kennisuitwisseling en concrete ondersteuning vanuit Nederland. Dat doen we bijvoorbeeld via het Ukraine Water Public-Private Partnership Platform, waar zo’n 30 Nederlandse bedrijven bij zijn aangesloten. Zij denken allemaal mee over oplossingen voor waterproblematiek in Oekraïne.’
Creatieve architecten
Flink meegedacht werd er tijdens de trainingsweek ook door een grote groep van jonge en creatieve architecten en waterbouwkundigen van over de hele wereld’, vertelt Natalya. ‘Zij werden door de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam in het kader van Panorama Ukraine – Working on Water uitgenodigd om hun visie te geven op mogelijke oplossingen voor diverse problemen op het gebied van water. ‘De steden waren ook bij die sessie aanwezig en schetsen de situatie in hun stad, waarna de jongeren met een frisse blik aan de slag gingen. Zij kenden de situatie in de steden natuurlijk niet echt, en keken er dus onbevangen naar. Dat gaf mooie perspectieven!’
Ze geeft een voorbeeld: ‘Het duurzaam omgaan met regenwater of het aanleggen van reservoirs voor het opvangen van overtollig rivierwater tijdens het natte seizoen. De architecten en waterbouwkundigen kwamen niet altijd met direct toepasbare oplossingen, maar wel met creatieve toekomstrichtingen voor waterproblematiek. En ook dat was erg nuttig. Want het is oorlog, dat gegeven kunnen we niet wegnemen. Maar kan die oorlog op een of andere manier nog voor iets positiefs zorgen? Daar is met dank aan die jonge architecten naar gekeken.’
Ze besluit: ‘Er was echt een bijzondere klik tussen de vertegenwoordigers van de Oekraïense steden, de Nederlandse experts en de jongeren. Er is veel waardevolle informatie mee terug naar Marioepol, Odesa en Mykolajiv gegaan. Maar misschien nog belangrijker: de steden voelden zich in hun rug gesteund in deze zeer zware tijd! En nu tijd voor volgende fase: voortbouwen op de gelegde contacten en ideeen. Spannend wat we in 2024 met elkaar kunnen gaan doen’