Niger: een stabiele partner in een instabiele regio
Ministeries
Minister Schreinemacher voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking was deze week samen met staatssecretaris Eric van der Burg van Justitie en Veiligheid op werkbezoek in Niger. Marriët Schuurman, directeur Stabilisatie en Humanitaire Hulp, reisde mee en geeft een kijkje achter de schermen.
Op 26 juli 2023 heeft in Niger een staatsgreep plaatsgevonden. Bekijk de pagina Veelgestelde vragen over de situatie in Niger.
Niger is een van de armste landen ter wereld. Voor Nederland is het een belangrijke stabiele partner in een instabiele regio. ‘We werken op verschillende terreinen samen om Niger te helpen stabiel te blijven, van veiligheid en rechtsorde tot migratie, water en voedsel’, vertelt Marriët. ‘Deze reis biedt de kans om met eigen ogen te zien wat er beter kan. En met Nigerijnen te spreken over hun uitdagingen en ambities en hoe wij daaraan bij kunnen dragen.’
Dinsdag 31 januari: Agadez
Na een korte nacht in Niamey, de hoofdstad van Niger, kwam Marriët aan in Agadez. Op het vliegveld werd de delegatie verwelkomd met een traditionele ontvangst, inclusief dans en muziek.
Agadez is de grootste regio van Niger: ongeveer twee derde van het hele land. ‘De bevolking in Agadez staat voor een grote opgave’, vertelt Marriët. ‘Het is een immens groot gebied, dat grotendeels onbewoond is. Smokkelbendes en criminelen hebben de vrije hand en traditionele inkomsten, zoals toerisme en transport, zijn door onveiligheid en maatregelen tegen irreguliere migratie weggevallen.’
Voor het werkbezoek zijn er ook strenge veiligheidsmaatregelen genomen. Alle leden van de delegatie moeten bijvoorbeeld een speciale veiligheidstraining hebben gevolgd en hebben extra beveiliging. ‘Agadez is een hoog risicogebied’, legt Marriët uit. ‘Dat betekent dat we niet zomaar op eigen houtje op stap kunnen. Maar onveilig voel ik me niet. Ik heb het al vaker meegemaakt, je moet gewoon goed alert blijven en luisteren naar de instructies.’
Migrantencentrum
Na de traditionele ontvangst en een ontmoeting met de sultan van Agadez, Oumarou Ibrahim Oumarou, en de gouverneur van Agadez, Elhadj Magagi Maman DADA, reist de delegatie door naar een migrantencentrum van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM).
In dit migrantencentrum verblijven ruim 1.700 migranten die door Algerije en Libië zijn uitgezet en niet uit Niger komen. Het grootste deel van de migranten komt uit Guinee, Nigeria en Mali. ‘De meeste migranten zitten hier maar twee tot drie weken, maar je ziet toch dat mensen proberen om een zo normaal mogelijk leven te leiden. De kinderen spelen op straat en de was hangt gewoon buiten. Veel verhalen zijn hartverscheurend: verhalen van uitbuiting en mishandeling in Algerije en Libië en tegelijk van een uitzichtloos bestaan in het land van herkomst. Het is om moedeloos van te worden.’
Grensbewaking
Vervolgens staat een bezoek aan EUCAP Sahel Niger op de planning. De missie van de Europese Unie ging op verzoek van de Nigerijnse regering in 2012 van start. Marriët sprak met de lokale commandant en zijn team in Agadez. ‘Het team werkt zij-aan-zij met de lokale politie en mobiele grensbewakingsteams om de bevolking en migranten te beschermen tegen het geweld van gewapende smokkelbendes. Daarmee proberen we te voorkomen dat mensen de gevaarlijke reis naar Europa ondernemen en daarbij slachtoffer worden van mensenhandelaren en mensensmokkelaars.’
Woensdag 1 februari: Niamey
De tweede dag van het werkbezoek stond in het teken van het bevestigen en concreet maken van de brede en intensieve samenwerking tussen Nederland en Niger. Minister Schreinemacher en staatssecretaris Van der Burg voerden gesprekken met de Nigerijnse ministers van Buitenlandse Zaken, Binnenlandse Zaken, Justitie en Milieu. Tot slot stond een ontmoeting met president Mohamed Bazoum op het programma.
Na afloop van de gesprekken hebben Nederland en Niger een gezamenlijk communiqué uitgebracht. Daarin wordt het startschot gegeven voor meer gesprekken over de samenwerking op het gebied van veiligheid, ontwikkeling en migratie. Met als concreet actiepunt voor de komende maanden: het samen opstellen van een roadmap voor de verdere intensivering van de samenwerking.
Marriët was aanwezig bij deze gesprekken: ‘Een bijzondere ervaring. Ik was onder de indruk van de gedrevenheid en professionaliteit van onze gesprekspartners. Vol overtuiging kiest Niger voor samenwerking met Europa – omdat ze onze waarden delen. Ze willen niet alleen een eiland van stabiliteit zijn in een zeer instabiele regio, maar vooral een eiland van "democratische stabiliteit". En zien hun Europese partners als de goede buur, in plaats van de verre vriend.’
Ruimte voor ontspanning
Met twee Nederlandse kabinetsleden en ontmoetingen met de president van Niger en zijn ministers, bestond dit werkbezoek uit een zware delegatie en gesprekken op hoog niveau. Maar zodra de camera’s de kamer uit waren, was er volgens Marriët opvallend veel ruimte voor open en eerlijke gesprekken. En ook voor grappen. ‘De minister van Buitenlandse Zaken vertelde dat een kennis van hem niet had begrepen dat een trein bij ons die volgens dienstregeling om 14.47 uur moet vertrekken, ook echt om 14.47 vertrekt en niet om drie uur. Die kennis zag de trein voor zijn neus wegrijden.’
Officiële opening Nederlandse ambassade
Sinds 2020 heeft Nederland een ambassade in Niger. Het werkbezoek bood daarmee de gelegenheid om de ambassade met een korte ceremonie officieel te openen. Marriët hoorde van de Nigerijnse contacten hoe goed de samenwerking verloopt met ambassadeur Paul Tholen en zijn team. ‘Ook voor de opvolging van de afspraken die tijdens dit werkbezoek zijn gemaakt, is onze ambassade onmisbaar. Zij onderhouden de dagelijkse contacten, maar kennen ook als geen ander de Nigerijnse context en uitdagingen.’
Marriët is trots op haar collega’s in Niger: ‘Het is een heel klein team van Nederlandse en Nigerijnse collega’s dat bergen werkt verzet, maar ook dringend versterking nodig heeft. Dat staat bovenaan mijn to-do lijstje bij thuiskomst.’
Donderdag 2 februari: terug in Nederland
Na een nachtvlucht, met overstap in Frankrijk, is Marriët na twee intensieve dagen weer in Nederland. Bijslapen overdag is er niet bij, maar een dag thuiswerken biedt wat ruimte om ook figuurlijk te landen. ‘Om mijn hoofd leeg te maken na dit soort reizen, ga ik meestal een stukje hardlopen op het strand. Dat is voor mij dé manier om indrukken te verwerken.’
Leiderschap en visie
Terugkijkend op het werkbezoek is Marriët onder de indruk van het leiderschap en de visie van de Nigerijnen. Tegen de trend in wil Niger een eiland van vrede en recht blijven in een steeds onrustigere regio. Nederland heeft een goede reputatie in Niger en een heel brede samenwerkingsrelatie. De taak voor de komende maanden is om te kijken of we de verschillende programma’s nog beter kunnen laten aansluiten op de Nigerijnse vraag.’
Marriët ziet een regering die wil werken aan stabiliteit en veerkracht op basis van het vertrouwen van de bevolking in de eigen overheid. Door te werken aan sociale basisvoorzieningen, werkgelegenheid en veiligheid. ‘Daarbij zien ze Europese landen als belangrijke partners. Als we allemaal wegblijven bij het plaatsen van vlaggen en logo’s kan "Team Europe" heel veel voor Niger betekenen. En Niger voor ons.’