Global Refugee Forum: ‘De bescherming van vluchtelingen is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid’
Ministeries
Door oorlogen, conflicten en geweld zijn er meer mensen dan ooit gedwongen op de vlucht. Tijdens het Global Refugee Forum, van 13 tot en met 15 december, staat de steun aan deze vluchtelingen en de gemeenschappen die hen opvangen centraal. Nathalie Olijslager, directeur Stabiliteit en Humanitaire Hulp bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, is op het forum in Genève aanwezig.
Het Global Refugee Forum is de grootste internationale bijeenkomst ter wereld bedoeld om vluchtelingen en gastgemeenschappen te ondersteunen. Het forum werd in 2019 voor het eerst georganiseerd en vindt sindsdien eens in de vier jaar plaats. Tijdens het forum komen onder andere regeringsvertegenwoordigers, leiders uit de humanitaire sector, banken, het bedrijfsleven, vluchtelingen en internationale organisaties samen.
Meer vluchtelingen
Sinds het eerste Global Refugee Forum nam het aantal vluchtelingen wereldwijd alleen maar verder toe. ‘De wereld is er niet beter op geworden’, ziet Nathalie. ‘Denk aan de oorlog in Oekraïne, Gaza en de gevechten in Soedan. Bovendien zijn de meeste crisissen die vier jaar geleden speelden nog niet opgelost. Veel Rohingya-vluchtelingen wonen bijvoorbeeld nog steeds in Bangladesh en de meeste Venezolanen kunnen ook nog niet terug naar huis.’
Het grote aantal vluchtelingen verhoogt de druk op gastgemeenschappen, weet Nathalie. ‘In Nederland gaat het gesprek vaak over de mensen die naar Europa komen, maar eigenlijk steekt het grootste gedeelte van alle vluchtelingen maar één grens over in de zoektocht naar een veilig onderkomen.’
Landen die grenzen aan een gebied in oorlog of conflict, vangen daardoor veruit de meeste vluchtelingen op. ‘De buurlanden van Syrië en Soedan bieden bijvoorbeeld onderdak aan miljoenen mensen. Deze grote aantallen zetten de economie, werkgelegenheid en lokale voorzieningen onder druk. Juist daarom is het zo belangrijk dat we deze landen ondersteunen. De bescherming van vluchtelingen is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid, ook Nederland moet daaraan bijdragen.’
Global Compact on Refugees
Internationale afspraken over deze gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de bescherming en opvang van vluchtelingen staan sinds 2018 vastgelegd in het Wereldwijd Vluchtelingenpact, ook wel the Global Compact on Refugees. ‘Er zijn meer vluchtelingen dan ooit en steeds meer crisissen en oorlogen. Daarom hebben we als wereld gekeken: hoe ga je daarmee om en hoe verdelen we de verantwoordelijkheden?’, legt Nathalie uit.
Het Wereldwijd Vluchtelingenpact beschrijft vier doelstellingen: het verminderen van druk op landen die veel vluchtelingen opvangen, de zelfredzaamheid van vluchtelingen verbeteren, vluchtelingen de kans geven om een bestaan op te bouwen in het gastland en de situatie in het land van herkomst verbeteren, zodat vluchtelingen veilig kunnen terugkeren. Ook is er afgesproken dat alle betrokkenen eens in de vier jaar samenkomen bij het Global Refugee Forum.
PROSPECTS-partnerschap
Tijdens de eerste bijeenkomst van het forum heeft Nederland twee grote toezeggingen gedaan. Een van deze toezeggingen was de oprichting van het PROSPECTS-partnerschap, een programma om de opvang en bescherming van vluchtelingen in en om conflictregio’s te verbeteren. ‘Met de geleerde lessen en successen van de afgelopen vier jaar bouwen we het programma nu verder uit. We gaan bijvoorbeeld in meer landen aan de slag en dragen de komende vier jaar 800 miljoen euro bij voor goede opvang in de regio’, vertelt Nathalie.
PROSPECTS is een samenwerking tussen het ministerie van Buitenlandse Zaken, United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR), International Finance Corporation (IFC), International Labour Organisation (ILO), United Nations Children’s Fund (UNICEF) en de Wereldbank. De organisaties investeren in bescherming, onderwijs en werkgelegenheid voor zowel vluchtelingen als gastgemeenschappen. Dat is een belangrijke focus van het programma, benadrukt Nathalie. ‘We proberen mogelijke spanningen tussen grote groepen vluchtelingen en de vaak kwetsbare lokale bevolking te voorkomen. Daarom is het belangrijk er voor beide groepen ondersteuning beschikbaar is.’
Mentale gezondheid en psychosociale hulp
Op het gebied van mentale gezondheid en psychosociale steun bouwt Nederland ook voort op de inzet van de afgelopen jaren. ‘Het is belangrijk om dit thema op de agenda te blijven zetten’, zegt Nathalie. ‘Mensen hebben namelijk niet alleen behoefte aan water, brood en tenten als ze uit een oorlogsgebied vluchten, maar hebben vaak ook hulp nodig om trauma’s en verlies te verwerken.’
Aandacht voor het belang van mentale gezondheid is al jaren een belangrijke focus van Nederland en met succes, ziet Nathalie. ‘Psychosociale steun wordt in steeds meer hulpprogramma’s opgenomen en hulpverleners zijn vaker getraind om de signalen van mentale klachten te herkennen.’
Ongeoormerkte financiering
Naast deze grote toezeggingen draagt Nederland ook bij aan de Global Concessional Financing Facility voor Armenië en blijft Nederland het belang van ongeoormerkte en meerjarige financiering benadrukken. ‘Door organisaties zelf te laten bepalen waar en wanneer zij het geld inzetten, in plaats van een donatie aan een bepaalde crisis toe te schrijven, kunnen organisaties veel sneller en flexibeler reageren. Dat levert duurzamere steun op’, legt Nathalie uit.
Lange tijd was Nederland een van de weinige landen die pleitte voor deze manier van financieren, maar nu ziet Nathalie dat steeds meer ontvangende landen en organisaties om ongeoormerkte steun vragen. Een belangrijk signaal om naar te luisteren, denkt ze. ‘Eerder werden de gesprekken vooral onder donoren gevoerd, maar de komende dagen hebben we de kans om ook samen met de ontvangende landen aan tafel te zitten en te luisteren naar wat zij nodig hebben.’
In gesprek over oplossingen
Nathalie hoopt dat we in Genève ook met elkaar het moeilijke gesprek kunnen aan gaan over oplossingen. En vrede in landen waar oorlog heerst, is de belangrijkste oplossing voor vluchtelingen om veilig en vrijwillig naar huis te kunnen.