Koninklijk paar bezoekt natuurreservaat Blesbokspruit: ‘Problemen veranderen in creatieve oplossingen, daar gaat het om’
Ministeries
Tijdens het staatsbezoek aan Zuid-Afrika, van 18 tot en met 20 oktober, brengen Koning Willem-Alexander en Koningin Maxima een bezoek aan natuurreservaat Blesbokspruit. In deze ecologisch unieke omgeving zal Zamafuze Ngcobo, als Young Expert Professional nauw betrokken bij het reservaat, het Koninklijk paar bijpraten over enkele unieke ontwikkelingen in het gebied die zijn ontstaan met dank aan Nederlands/Zuid-Afrikaanse samenwerking.
Blesbokspruit is een natuurreservaat, een zogeheten wetland reserve, van ongeveer 2.000 hectare groot in de omgeving van Johannesburg. Wetland reserves zijn ecosystemen met een grote variëteit aan biodiversiteit. Zo biedt Blesbokspruit bijvoorbeeld een thuis aan meer dan 250 vogelsoorten. Maar er is nog een ander belangrijk doel dat deze reservaten dienen, vertelt Zamafuze (Zama). ‘Wetlands en grondwater werken hand in hand. Een gezonde wetland functioneert als een soort natuurlijk filter, wat de kwaliteit van grondwater ten goede komt.’
Vervuiling
En dat is nu precies waar de schoen wringt voor Blesbokspruit, licht Zama toe. ‘Het gebied heeft te lijden onder de vele mijnen en overige industriële activiteit in de nabije omgeving. Dat heeft tot jarenlange vervuiling van het reservaat geleid. Klimaatwetgeving van eerdere regeringen heeft daarbij bepaald niet geholpen.’ Ze vervolgt: ‘Desalniettemin heeft zich dat sinds halverwege de jaren ’90 wel ten goede gekeerd. Ik kan met trots zeggen dat we in Zuid-Afrika inmiddels zo’n beetje de strengste klimaatwetgeving ter wereld hebben. En die wetgeving is niet in de laatste plaats ontwikkeld om reservaten zoals Blesbokspruit te beschermen.’
Lokale en internationale initiatieven
Zama: ‘Toch is alleen klimaatwetgeving niet voldoende om Blesbokspruit er weer helemaal bovenop te helpen. Idealiter krijgen we het gebied weer terug naar de zogenaamde Ramsar-status. Die status is momenteel toegekend aan 26 reservaten en wil eigenlijk zeggen dat zo’n gebied ecologisch gezond is. Maar het kost veel inventiviteit om een wetland te verbeteren of zelfs maar op niveau te houden. Nauwe samenwerking met lokale en internationale partners is daarbij cruciaal.’
Een mooi voorbeeld van dergelijke initiatieven is de Blue Deal, een initiatief van de Ministeries van Buitenlandse Zaken en van Infrastructuur en Waterstaat, samen met de Nederlandse waterschappen. De Deal is uitgerold in 15 landen, waaronder dus Zuid-Afrika, met een ambitieus doel: 20 miljoen mensen voorzien van schoon, voldoende en veilig (drink)water. Hans Waals werkt bij Waterschap Hollandse Delta en is als zodanig betrokken bij de Blue Deal. Hij vertelt waarom Blesbokspruit door het project is omarmd. ‘We zagen dat het reservaat het moeilijk had. Zoals Zama al zei kan een wetland gigantisch helpen bij het verbeteren van waterkwaliteit, en dat is waar de Blue Deal om draait. Bovendien zagen we hier grote kansen om verbetering aan te brengen.’
Waterhyacint
Een van die kansen is ontstaan door de waterhyacint, een invasieve plantensoort die de groei van overige flora in een wetland negatief beïnvloedt. Zama vertelt: ‘De groei van waterhyacint hangt in grote mate af van voedingsstoffen in het water en daarnaast van klimaat gerelateerde invloeden zoals droogte, hitte of zware regenval. Maar met hulp van initiatieven zoals de Blue Deal hebben lokale bedrijven een manier gevonden om de plant in hun voordeel te gebruiken. Zo is er bijvoorbeeld een bedrijf genaamd Thekga, dat een manier vond om de hyacint te verwerken in geweven producten zoals manden. Dat was het startpunt van het bedrijf, maar inmiddels zijn ze flink gegroeid. Thekga verwerkt de hyacint nu ook tot biologische briketten, waarmee ze op de radar zijn verschenen van grote spelers zoals Unilever. Zij gebruiken die briketten op hun beurt weer voor het stoken van hun ketels.’
Ze vervolgt: ‘Dat soort groei bij bedrijven heeft allerlei positieve bijeffecten. Thekga helpt niet alleen Blesbokspruit van veel waterhyacint af, maar zorgt ook voor werkgelegenheid. Bijvoorbeeld voor vrouwen die van hen een opleiding krijgen.’
Samenwerking is cruciaal
‘Thekga is maar een voorbeeld’, zegt Zama. ‘De Blue Deal heeft ook al geleid tot een toename in interesse van internationale bedrijven die met Blesbokspruit in zee willen. Zo werken we samen met het Nederlandse bedrijf Netics. Zij produceren geotextiel, een circulair en biologisch initiatief voor syntetisch textiel, met waterhyacint als grondstof. Maar er zijn ook bedrijven die de plant verwerken in biobrandsof of simpelweg in compost. Er zijn voorbeelden genoeg! En dat is prachtig om te zien. Uiteindelijk draait het vooral om het omdraaien van een probleem in creatieve oplossingen.’
Ze sluit af: ‘Samenwerking is daarbij zo belangrijk. Het is geen kwestie van simpelweg de uitwisseling van kennis en ervaring tussen Nederland en Zuid-Afrika. We hebben zoveel grijpbare resultaten zien opbloeien rondom Blesbokspruit, en dat komt doordat partijen op alle niveaus met elkaar samenwerken. We kijken er erg naar uit om dát aan het Koninklijk paar te laten zien.’