Op weg naar een landmijnvrije wereld: de praktijk
Ministeries
Elk jaar maken landmijnen duizenden slachtoffers, ook nadat een conflict is beëindigd. Het ministerie van Buitenlandse Zaken steunt organisaties die zich bezighouden met het ruimen van mijnen, risicovoorlichting en slachtofferhulp. Hoe zorgen zij ervoor dat inwoners de draad weer kunnen oppakken?
Tussen 15 en 19 november 2021 organiseerde Nederland de jaarlijkse VN conferentie over ontmijning (Lees ook het interview met Rob Gabrielse, ambassadeur Ontwapening). Het ministerie van Buitenlandse Zaken steunt organisaties die de wereld mijnvrij maken. Vijf voorbeelden uit de praktijk.
De weg vrijmaken voor humanitaire hulp
United Nations Mine Action Service (UNMAS) maakt gebieden mijnenvrij zodat vredeshandhavers en humanitaire hulptroepen mensen in nood kunnen bereiken.
Vooral geïmproviseerde explosieven, verstopt in speelgoed of plastic tasjes, zijn gevaarlijk. En dan zijn er nog landmijnen die na een conflict blijven liggen, waardoor mensen zich niet vrij kunnen bewegen. De angst onder de bevolking is diepgeworteld. Hoe langer een gebied vervuild is met mijnen, hoe slechter dit is voor de economische ontwikkeling en het herstel.
Sinds 1997 coördineert UNMAS projecten in landen als Afghanistan, Burkina Faso, Centraal Afrikaanse Republiek, Colombia, Cyprus, Democratische Republiek Congo, Ethiopië, Irak, Libanon, Libië, Mali, Niger, Nigeria, Palestina, Somalië, Zuid-Soedan, Soedan en Syrië.
Door het ruimen van mijnen kunnen vredeshandhavers gebieden bereiken en wordt de weg vrijgemaakt voor humanitaire hulp. UNMAS werkt aan lokale capaciteitsopbouw door ter plekke mensen te trainen in het opsporen en ruimen van mijnen. Ook geeft de organisatie risicovoorlichting aan mensen in getroffen gebieden en aan ontheemden die vrijwillig terugkeren naar gebieden waar nog mijnen liggen. Verder zet UNMAS zich in voor mensen met een handicap doordat ze in aanraking kwamen met een explosief.
Eindelijk veilig buiten spelen
Het Ministerie van Buitenlandse Zaken en The HALO Trust werken al meer dan 25 jaar samen aan ontmijningsprogramma’s.
Duizenden Afghaanse kinderen kunnen eindelijk veilig buiten spelen dankzij het ontmijningsprogramma van The HALO Trust. En Palestijnse landeigenaren kunnen na meer dan vijftig jaar hun land weer in gebruik nemen voor het planten van olijfbomen. Op dit moment financiert het ministerie van Buitenlandse Zaken ontmijningsprojecten in Afghanistan, Oekraïne, Somalië en de Palestijnse Gebieden.
Veel Oekraïners sloegen op de vlucht na het geweld in 2014. De aanwezigheid van landmijnen, boobytraps, raketten, granaten en andere munitieresten maakte het onmogelijk om terug te keren naar huis. Teams van HALO hebben de afgelopen jaren vele explosieven geruimd en inwoners geïnformeerd over de gevaren van landmijnen. Ook ondersteunde de organisatie lokale autoriteiten in het opzetten van een national mine action centre. Met succes, want het aantal slachtoffers is fors teruggebracht. Toch vielen er in 2020 nog altijd 70 slachtoffers. Het ministerie en HALO blijven zich daarom inzetten voor de veiligheid en stabiliteit in Oost-Oekraïne.
Voorlichting om ongelukken te voorkomen
De Mines Advisory Group (MAG) maakte een gebied in Libanon mijnenvrij en richt zich op risicovoorlichting.
Tussen 2016 en 2020 gingen er met steun van het ministerie ontmijningsteams van MAG aan de slag in het zuiden en noordoosten van Libanon. Landmijnen en geïmproviseerde mijnen lagen verspreid over een gebied van 61km2. Aan het einde van 2019 waren de mijnen geruimd in 20 km2 van dat gebied. Gemeenschappen konden 624.303 m2 grond weer in gebruik nemen, bijvoorbeeld voor landbouw. Ook bereikte MAG 4.511 Libanezen met risicovoorlichting en trainde de organisatie mensen die dit werk kunnen voortzetten.
Tussen 2020 en 2024 wil MAG nog 609.000 m2 vervuild gebied mijnenvrij maken. Als dit lukt, dan profiteren daar meer dan 88.000 Libanezen van. Tegelijkertijd wil MAG de kans op verwonding en overlijden verminderen door voorlichting te geven over de risico’s van explosieven. De organisatie traint lokale medewerkers zodat zij hiermee kunnen doorgaan.
Bij de les in Syrië
The Danish Refugee Council geeft voorlichting aan schoolkinderen in Syrië.
Eén op de drie bevolkte gebieden in Syrië is vermoedelijk vervuild met explosieven; een op de twee inwoners risico loopt door deze vervuiling, meldt het Humanitarian Needs Overview van 2021. Landmine Monitor registreerde in 2020 minstens 2.729 doden en gewonden door mijnen in dit land. Het is van levensbelang om je bewust te zijn van de gevaren, niet in de minste plaats voor mensen die in hun eigen land op de vlucht zijn geslagen. Medewerkers van The Danish Refugee Council geven daarom voorlichting over de risico’s van explosieven en mijnen.
De draad weer oppakken
In landen als Irak en Laos zorgt Humanity & Inclusion ervoor dat slachtoffers een prothese krijgen en weer kunnen meedoen in de samenleving.
Nog jaren na beëindiging van een gewapend conflict maken landmijnen herstel moeilijk. Kinderen maken omwegen als ze naar school gaan, vrouwen lopen om als ze water voor hun gezin halen. De aanwezigheid van mijnen in de buurt van wegen zorgt voor mentale stress. Continu worden inwoners herinnerd aan een gewelddadige periode en hun naasten lopen dagelijks gevaar.
Sinds 1982 heeft Humanity & Inclusion in meer dan 30 landen in Zuidoost Azië, het Midden-Oosten, Afrika en Latijns Amerika gewerkt. De organisatie doet meer dan alleen het ruimen van mijnen. De organisatie helpt overlevenden en hun families om de draad weer op te pakken. Landmijnen maken niet alleen fysieke slachtoffers, ze veroorzaken ook psychische trauma’s. Een geamputeerd been lijdt vaak tot stigmatisering, wat het moeilijk maakt om terug te keren naar een normaal bestaan. Door het verschaffen van protheses en revalidatie zorgt de organisatie ervoor dat slachtoffers weer kunnen meedoen in de samenleving.