Weblogbericht | 04-11-2021 | BZ’ers wereldwijd

Thom (31), medewerker van de Nederlandse ambassade in Berlijn, maakt deel uit van het ambassadeteam dat verantwoordelijk is voor de begeleiding van Afghaanse vluchtelingen die door het Duitse Auswärtiges Amt worden overgevlogen vanuit Pakistan. Achter de schermen werkt dit team keihard om deze mensen zo goed mogelijk op te vangen.

Thom: ‘We werken met de steun van de collega’s hier op de ambassade in Berlijn, collega’s op de ambassade in Islamabad, en met medewerkers van de IND die ook ter plekke zijn. Daarnaast is de rol van Duitse autoriteiten belangrijk. Wij zijn een schakel in een groter geheel, waarbij je sterk op elkaar bent aangewezen, wil je de mensen zonder al te veel oponthoud naar het opvangcentrum in Laag Zuthem brengen. En dat gaat goed. Zo hebben we op de luchthaven een aparte plek gekregen, en zitten de evacuees voor Nederland voorin het vliegtuig, met een oranje polsbandje zodat ze gemakkelijk te herkennen zijn. Ook hebben ze dan al een visum en zijn hun koffers voorzien van een Oranje lintje.’

Het laatste deel van de reis naar Nederland gaat met de bus. Vanaf Hannover is dat drie en een half uur, vanaf Leipzig drie uur langer. Thom: ‘We zorgen ervoor dat er diverse basisbehoeften op de stoelen liggen. Zoals een deken, drinken, een voedselpakket, babyvoeding en luiers. Dat kopen we van tevoren in en nemen we allemaal mee.’

24 uur

Inmiddels zijn meer dan negentig vluchtelingen die met de ‘Duitse repatriëringsvluchten’ komen naar ons land overgebracht . Thom vertelt dat ze in minimale tijd ‘hun leven in een koffer’ hebben gestopt.

‘Op één vlucht ging het om zestien koffers voor 26 personen. Dat zegt genoeg over hoe snel ze moesten zien weg te komen. Sommigen zijn met de auto naar Pakistan gegaan, sommigen komen lopen. Je hoort verhalen over de brute wijze waarop de Taliban mensen om het leven brengt, omdat ze voor de Amerikanen, Duitsers of Nederlanders hebben gewerkt. Dat op hun familie wordt gejaagd. Omdat je ze persoonlijk ontmoet, ook al is dat maar kort, kijk je er toch anders naar dan wanneer je de verhalen in de krant leest.

Het is heel dankbaar werk. Ik breng de mensen naar de opvang in Nederland, dan zie je ze denken: oh, eindelijk we zijn veilig! Het is jammer dat mijn collega’s in Islamabad en ook hier op de ambassade, die er net zo hard aan werken, die ontspanning niet zien.’

Omdat de vluchten laat in de avond aankomen en daarna nog een honderden kilometers lange reis naar Nederland wacht, arriveren de Afghaanse vluchtelingen pas in de vroege ochtenduren in Laag Zuthem in Overijssel. Het komt erop neer dat Thom wekelijks 24 uur of langer op z’n benen staat.

‘M’n leven staat al een tijdje op z’n kop, omdat je alleen maar hiermee bezig bent. Maar het geeft veel voldoening. Al is het wel goed dat nu meer collega’s deze taak op zich nemen, zodat ik het stokje binnenkort kan overdragen.’

Schokkend

Op de vraag welke evacuatie op hem de meeste indruk heeft gemaakt, luidt het stellige antwoord: ‘De eerste! Daarbij moest ik een Afghaanse vrouw begeleiden zodat ze zich bij haar Nederlandse echtgenoot in Amsterdam kon voegen. Daar ben ik alles bij elkaar drie dagen intensief mee bezig geweest.

Sahar [niet haar echte naam –red.] was meegekomen op een van de allerlaatste vluchten van de Amerikanen uit Kabul, zat inmiddels al weken op de Amerikaanse legerbasis Ramstein. Met nog eens 9000 andere vluchtelingen. Dat was schokkend om te zien, ondanks inspanningen om de mensen goed op te vangen. Ze verbleven in een soort hok van kunststof, met zeer beperkt sanitair. Heel primitief, nauwelijks hygiëne. Wij hadden een telefoontje gekregen dat we haar daar konden ophalen. Anders zou ze eerst naar Houston worden overgevlogen, met als gevolg dat het nog maanden zou duren voordat ze naar Nederland kon komen.’

Ondanks alle voorbereidingen van Thom en zijn collega’s is de praktijk weerbarstig. Eenmaal aangekomen blijkt Sahar niet op de luchtmachtbasis te zitten, maar op een legerbasis in de buurt. De afstand tussen beide mag dan gering zijn, het levert wel allerlei obstakels op.

Thom: ‘Zij moest dus eerst intern worden overgeplaatst, voordat we uiteindelijk naar de Duitse federale politie konden voor een Passagierschein, want ze had geen visum. Door een misverstand tussen de ene en de andere basis, dreigde de verantwoordelijke commandant het bijltje erbij neer te gooien wat uren vertraging opleverde. Onze vlucht van Frankfurt stond ’s middags gepland, terwijl alleen al de rit naar de luchthaven drie uur duurt. Je zag de vertwijfeling in Sahars ogen met de minuut groter worden.’

Gelukkig lukt het Thom uiteindelijk toch om haar daar weg te krijgen, maar zowel de middag- als avondvlucht zijn dan onhaalbaar. Bij wijze van uitzondering krijgt hij het voor elkaar dat ze met de trein mogen reizen. ‘Maar ook dat plan viel in duigen, omdat we verstrikt raakten in de avondfile van Frankfurt. We hebben toen in een hotel moeten overnachten, om de volgende ochtend alsnog op de trein te stappen.’

Printscreen

Thom vertelt dat Sahar al wekenlang in dezelfde kleding rondliep. Een legging, t-shirt, ondergoed en sneakers, that’s it. Voor de rest had ze een rugzak, een vest, een mobiele telefoon en wat papieren. ‘Zelf liep ik toen meer dan 24 uur in hetzelfde rond, wat ik al niet fijn vond. Kun je nagaan hoe zij zich wel niet moest voelen.’

Omdat Sahar een basiscursus Engels had gedaan, lukte het om eenvoudige gesprekjes te voeren en haar vertrouwen te winnen. ‘Onder meer door haar foto’s te laten zien van mijn familie en met haar bij H&M nieuwe kleding te kopen. Die wilde ze eigenlijk niet aannemen. Maar ik vond het een menselijke plicht om dat te doen.’

Later die middag arriveren Thom en Sahar op Utrecht Centraal, waar de IND haar tijdens het laatste deel van de reis vergezelt. Ook dat moment staat nog op zijn netvlies. ‘Natuurlijk was dat besproken. Maar toch zie je haar dan met die grote glazige bruine ogen denken: ik vertrouw jou, maar je gaat niet mee naar m’n man. Je krijgt dan wel even het gevoel dat je iemand in de steek laat. Tegelijkertijd weet je dat het zo hoort. Maar dan is het wel fijn dat ze achteraf nog een paar appjes stuurt. Dat het allemaal goed was, dat ze bij haar echtgenoot is. Daar heb ik een printscreen van gemaakt die nu in mijn kantoor hangt.’