Circulair koken in Kenia: poep wordt schone brandstof
Ministeries
Koken op poep? Klinkt niet erg smakelijk. Toch hebben Kenianen een manier gevonden om menselijke uitwerpselen te verwerken tot schone briketten als alternatief voor houtskool. De briketten gaan langer mee, stoten minder rook uit én je hoeft voor de productie geen bomen te kappen.
Nakuru, ten noordwesten van Kenia’s hoofdstad Nairobi, is een van de vier grootste stedelijke gebieden van Kenia. Een kwart van de 500.000 inwoners maakt gebruik van een toilet dat is aangesloten op riolering. In armere wijken doen mensen hun behoefte op latrines en septische tanks, die ’s nachts handmatig worden geleegd. De inhoud van de tanks belandt vaak in open riolen of rivieren die uitkomen in het nabijgelegen Lake Nakuru, dat vervuild raakt. Sinds 3 jaar wordt poep echter gebruikt als grondstof, waarmee watervervuiling wordt voorkomen.
Briketten
Bij NAWASSCOAL Company Limited, een dochteronderneming van Nakuru Water and Sanitation Services company limited (NAWASSCO) worden de uitwerpselen verwerkt tot briketten om op te koken. Een project dat mede mogelijk wordt gemaakt door het Nederlandse waterbedrijf Vitens Evides International en de ontwikkelingsorganisatie SNV, de Europese Unie, de gemeente Nakuru, waterzuiveringsbedrijf NAWASSCO en de Egerton Universiteit.
‘We gebruiken het slib dat via de riolering in onze waterzuiveringsinstallatie belandt. Daarnaast rijden vrachtwagens naar de minder welgestelde wijken rondom Nakuru om septische tanks en latrines te legen’, vertelt algemeen manager John Irungu. Beide stromen worden samengebracht en een paar weken te drogen gelegd in kassen.
Ziekteverwekkers doden
‘Om bacteriën en ziekteverwekkers te doden, verhitten we de uitwerpselen vervolgens een paar uur tot 450 graden Celsius. Dit verhoogt tevens het percentage koolstof’, vertelt John. Daarnaast wordt er zaagsel verhit. Het gecarboniseerde materiaal wordt vervolgens vermalen en vermengd met een melasse, dat een aangename geur heeft. Het eindproduct: zwarte ballen waarop je kunt koken, als alternatief voor kerosine en houtskool. John: ‘Het is een welkom alternatief, nu houtskool officieel verboden is omdat er te veel hout werd gekapt.’
Taboe
Natuurlijk rust er een taboe op het gebruik van poep als brandstof. ‘Op markten demonstreren we daarom hoe het werkt. Het scheelt dat de ballen dezelfde kleur hebben als houtskool en een neutrale geur verspreiden. Ze zijn makkelijk te ontbranden en veroorzaken minder rook. En het beste nieuws: voor dezelfde prijs brandt het vuurtje drie keer zo lang. Heel fijn, want typische Keniaanse graangerechten moeten lang op het vuur staan.’
Veel Kenianen die met het product kennismaken, zijn overtuigd en vertellen het verder aan familie en vrienden. Al zijn er nog steeds stammen die er niets van willen weten: voor hen is koken op poep een no go.
Banen voor jonge Kenianen
De recycling van menselijke uitwerpselen draagt bij aan het behalen van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen. John: ‘We zorgen voor schoon water doordat de uitwerpselen niet meer in Lake Nakuru belanden en creëren banen voor jonge Kenianen.’ Op de productielocatie fabriceren tien medewerkers briketten. De latrinelegers, die eerst in de informele sector werkten, hebben een arbeidscontract gekregen en werken nu met moderne middelen. En dan is er nog werk voor vrachtwagenchauffeurs, die de uitwerpselen ophalen en de briketten vervoeren naar handelaren en winkels.
10.000 nieuwe toiletten
‘In Kenia staat nog een andere fabriek die poep verwerkt tot brandstof, maar dat is voor industrieel gebruik. Dit is de eerste productielocatie die poep omtovert tot brandstof voor huishoudelijk gebruik’, zegt John trots. Maandelijks produceert NAWASSCOAL 30 ton briketten. Zo’n 300 huishoudens, die gemiddeld uit vijf familieleden bestaan, maken gebruik van dit product.
Het Nakuru county sanitation Programme (NCSP), hielp met de bouw van 10.000 speciale toiletten in de gemeenschap en in scholen in armere wijken. De wc’s zijn zo ontworpen dat het makkelijk is om de poep te verzamelen.
Ook andere landen tonen inmiddels interesse voor dit circulaire concept. Dat snapt John wel. Lachend: ‘Het mooie is: de vraag naar briketten en het aanbod van grondstoffen zijn gegarandeerd, want mensen blijven eten en naar de wc gaan.’