Een nieuwe ambassade in Armenië, democratie in opbouw
Ministeries
Voor Nico Schermers is Armenië een uitdagende ambassade. Niet alleen is het zijn eerste ambassadeurschap; de Nederlandse ambassade in Jerevan is nieuw en moet van de grond af worden opgezet. Armenië zit in een proces van democratisering en biedt allerlei kansen, ook voor Nederlandse ondernemers. Tegelijkertijd zorgt het oplaaiende conflict tussen Armenië en Azerbeidzjan, om de enclave Nagorno-Karabach, voor veel spanningen in het land.
Wat viel u op aan Armenië toen u er voor het eerst kwam?
‘Ik had eigenlijk niet zo’n beeld van het land. Toen ik eind augustus vorig jaar in het holst van de nacht aankwam in Jerevan, was dat mijn kennismaking. Jerevan is een sfeervolle stad met op onverwachtse plekken mooie gebouwen. Er is nagenoeg geen criminaliteit en het heeft veel restaurants, bars en een actieve concert- en operacultuur.’
‘Armenië was het eerste christelijke land ter wereld (sinds 301 na Christus). Daar zijn ze hier erg trots op. Toen het land onderdeel was van de Sovjet-Unie kon het geloof niet openlijk worden beleden. En dat heeft effect gehad. Armenen gaan vooral tijdens bruiloften en doopceremonies naar de kerk. Op ‘gewone zondagen’ heeft het meer iets sociaals: met het gezin op toeristische wijze een kerk ergens in het land bekijken, aldaar een kaars opsteken en daarna thuis barbecueën. Lekker eten en drinken met de familie is hier sowieso belangrijk, net als gezamenlijk cultuur beleven. Bij de opera zie je hele families, compleet met kleine kinderen.’
Waarom is er besloten om een nieuwe Nederlandse ambassade juist in Armenië te openen?
‘Naast het feit dat het Nederlandse parlement hierom vroeg, was Armenië het enige land in de regio waar Nederland geen ambassade had. Door de revolutie in 2018, en de nieuwe politieke wind, ontstond de wil om dat te veranderen. We willen de ontwikkelingen richting een democratisch bestel steunen en de kansen benutten die het nieuwe Armenië biedt, ook voor Nederlandse ondernemers. Armenië is een klein land, maar het biedt door de ligging zowel toegang tot Iraanse als de Russische ‘markt’.’
De ambassade bestaat uit vier mensen, waaronder twee lokale medewerkers. Hoe is het om met zo’n klein team intensief samen te werken?
'Bijzonder leuk. We hebben er op gelet een zo divers mogelijk team samen te stellen met verschillende competenties en interesses. We zijn allemaal min of meer tegelijk begonnen onder zeer moeilijke omstandigheden. Dat schept een band. En nu zaken langzaam maar zeker beginnen te lopen, plukken we daarvan de vruchten.’
Armenië staat bekend om zijn diaspora: er leven meer Armeniërs in het buitenland dan op het ‘eigen’ grondgebied. Regelen jullie ook visa en andere consulaire zaken?
‘Nee, dat blijft de ambassade in Tiblisi in Georgië voor het grootste deel doen. Ze zijn een grotere ambassade en hebben hun dienstverlening wat betreft de visa en andere consulaire zaken goed op orde. Er leven dertigduizend mensen met Armeense banden in Nederland, dus dit onderwerp is belangrijk.’
'We zijn begonnen met kleine projecten. Die hebben vaak veel impact.'
Hoe is het om een nieuwe ambassade op te zetten en wat zijn uw prioriteiten voor de komende jaren?
‘Het is, om te beginnen, ontzettend veel geregel. Ik ben direct na aankomst begonnen met het zoeken van een residentie en een geschikt kantoorpand. Het begin was chaotisch: door corona moest ik in quarantaine. Vier dagen nadat ik mijn geloofsbrieven aan de president had aangeboden, ontvlamde het conflict in Nagorno-Karabach opnieuw.’ In de enclave in Azerbeidzjan wonen voornamelijk Armenen. Bij de gevechten eind 2020 vielen zesduizend doden.
‘Mijn prioriteit lag en ligt bij het leggen van nieuwe contacten. Voor het diplomatieke werk is een eigen netwerk essentieel. Van de ambassade in Georgië had ik een lijst gekregen met organisaties waar Nederland in dit land mee samenwerkt. Daar ben ik begonnen. Daarnaast zijn we gestart met kleine projecten. Kleine projecten hebben vaak veel impact. De belangrijkste inhoudelijke thema’s hebben we helder voor de komende jaren.’
Welke onderwerpen en projecten zijn belangrijk?
‘De economische relaties willen we graag verbeteren. Op het gebied van IT, landbouw, water, design en toerisme liggen hier voor ons land veel kansen. We proberen investeerders en zakenmensen uit Nederland te interesseren om hier te komen kijken. Oud-voetballer, zakenman en Honorair Consul van Armenië in Zuid-Nederland, Willy van de Kerkhof, is hier recent geweest.’
‘Verder werken we samen met Armenië aan de ontwikkeling van de democratie en de democratische rechtsstaat. We hebben bijvoorbeeld een project waarbij we helpen om de nieuwe Hoge Raad in Armenië meer bekendheid te geven bij het publiek. Dit instituut is een anker en bakermat van het Armeense rechtssysteem. De ontwikkeling van dit soort instituties is cruciaal voor de stabiliteit van de rechtsorde. We hebben hier als Nederland een uitstekende reputatie op vanwege onze stad van recht en vrede, Den Haag.’
'De mensen hier kennen homoseksualiteit niet, laat staan transgenderproblematiek, en willen er ook niets mee te maken hebben.'
Hoe is de situatie in Armenië als het gaat om de mensenrechten?
‘Die is over het algemeen goed, een paar gebieden behoeven aandacht. Wel zijn de rechten van LGTBI+ een punt. Armenië is een behoorlijk traditionele samenleving. De mensen hier kennen homoseksualiteit niet, laat staan transgenderproblematiek, en willen er ook niets mee te maken hebben. Daarnaast bestaat er, ondanks een vaak beter opgeleid vrouwelijk deel van de bevolking, veel genderongelijkheid. Geweld tegen vrouwen komt relatief veel voor, maar is taboe. Het is een volstrekte ‘gezinsaangelegenheid’ - met alle gevolgen van dien.’
‘Persvrijheid is ook een onderwerp waar nog veel moet gebeuren. Het voormalig regime van oligarchen had en heeft 80% van de media in handen. Voor het publiek is het een probleem om aan betrouwbare informatie te komen.’
Wat wilt u bereiken de komende jaren met deze nieuwe ambassade?
‘Behalve dat ik een netwerk wil opzetten moet onze ambassade, en ons werk hier, bekend worden. Er zijn relatief weinig West-Europese landen met een ambassade hier, alleen Frankrijk, Duitsland en Zweden. Daardoor merk ik dat mensen bijzonder geïnteresseerd zijn in wat we doen als Nederlandse ambassade. Dat zag ik na mijn eerste week hier, toen mijn persoonlijke sociale media-kanalen ineens waren ‘ontploft’ en ik vele honderden volgers erbij had.’
‘Op het persoonlijke vlak hoop ik dat ik mijn gezin meer kan zien. Mijn vrouw en jongste kind zijn in Nederland en wij hebben nog drie, al studerende kinderen. Mede vanwege corona hebben we besloten dat ik eerst alleen naar Armenië zou gaan. Zo vaak als het kan ga ik naar Nederland of komen zij hierheen, maar ideaal is het niet. Vanaf volgend jaar kan mijn zoon naar de internationale school, op anderhalf uur van Jerevan, maar dat is dan doordeweeks intern. Vanwege ons Buitenlandse Zaken-bestaan heeft hij al zoveel scholen doorlopen. De keuze is nu aan hem. ’