Mensenrechtentulp 2020: ‘Niemand verdient het om met zulke haat te worden geconfronteerd’
Ministeries
Namens de Nederlandse regering overhandigde minister Blok donderdag de Mensenrechtentulp aan Lilit Martirosyan, een transgender vrouw uit Armenië. Met de prijs wil Nederland haar steun uitspreken voor personen die de mensenrechten op vreedzame en innovatieve wijze bevorderen en ondersteunen. De winnares van dit jaar heeft dit bij uitstek gedaan, vertelt de minister.
De Mensenrechtentulp is een jaarlijkse prijs, die bestaat uit een bronzen beeld en een geldbedrag van 100.000 euro. Geld dat goed van pas komt, vertelde de winnares tijdens de prijsuitreiking. Met de prijs wil haar ngo Right Side Human Rights Defender een nieuw opvangcentrum voor transgender personen in Armenië realiseren.
Lilit Martirosyan werd gekozen uit 100 genomineerden van over de hele wereld, waaruit een jury drie finalisten selecteerde. Minister Stef Blok vertelt waarom juist zij de Mensenrechtentulp 2020 heeft ontvangen:
‘Lilit heeft een moeizame jeugd gekend. Ze werd bij haar geboorte als man ingeschreven, maar voelde zich een meisje. Toen ze acht of negen was droeg ze de kleren van haar moeder, tot ongenoegen van haar vader die zich doodschaamde. “Wat zullen de buren wel niet denken!", riep hij tegen haar.
Ze ontvluchtte als veertienjarige het ouderlijk huis in het besef dat mensen als zij vaak geen opleiding kunnen volgen en dus ook geen betaalde baan kunnen vinden. Lilit werd dus sekswerker in een grote stad. Maar een leven als sekswerker was nu ook niet wat ze voor ogen had. Ze wilde opkomen voor haar rechten en anderen helpen.
Ze werd daarom niet alleen de eerste persoon die zich in Armenië als transgender vrouw inschreef, maar ze richtte in 2016 ook de ngo Right Side Human Rights Defender op. Deze ngo wordt gerund door en voor transgender personen en sekswerkers in Armenië en andere landen in de zuidelijke Kaukasus.
Vanwege haar werk heeft ze regelmatig doodsbedreigingen ontvangen. In april 2019 bijvoorbeeld, toen Lilit het eerste lid van de Armeense lhbti-gemeenschap was die de Nationale Vergadering toesprak, veroordeelden veel mensen haar speech, waaronder de voorzitter van de parlementaire zitting. Hij vertelde een verslaggever van Radio Free Europe dat “viezeriken uit Armenië verbannen moeten worden”.
De avond nadat Lilit de speech had gehouden postte de man die bij haar thuis een maaltijd had bezorgd een bericht op Facebook met haar adres. Om degenen die haar wilde vermoorden een handje te helpen.
Ik kan me niet voorstellen hoe het moet voelen om met zulke haat te worden geconfronteerd, en voortdurend in angst te leven. Dat verdient niemand.
Dankzij de vreedzame acties van Lilit en de ngo Right Side Human Right Defenders hebben lhbti'ers en sekswerkers in Armenië nu een gemeenschapscentrum dat voor hen een veilig thuis is geworden. Ze kunnen er ook juridische en geestelijk ondersteuning krijgen of Engelse les nemen en andere opleidingen volgen. Transgender personen kunnen nu in hun paspoort een mannennaam in een vrouwennaam veranderen of vice versa zonder een operatieve geslachtsverandering te ondergaan.
Lilit organiseert ook zomerkampen voor de ouders van transgender personen waar ze voor het eerst in hun leven openlijk kunnen spreken over de problemen waar ze mee kampen. En belangrijker, ze komen er geleidelijk tot het besef dat ze hun kinderen niet kunnen veranderen en dat hun kinderen niet voor dit leven gekozen hebben, maar dat ze zijn wie ze zijn.
Een van de andere genomineerden voor de Mensenrechtentulp, Lorena Cabnal, een inheemse feministe uit Guatemala heeft dit gevoel prachtig verwoord: “Er bestaan geen twee gelijke stenen, twee gelijke rivieren of twee gelijke bergen. Zelfs twee bomen die vruchten dragen zijn niet identiek. Zo zijn ook lichamen niet hetzelfde. Mannen, vrouwen, transgenders, travestieten, lesbiennes, homoseksuelen, non-binaire personen ...het maakt niet uit wat je bent. Het is de pluraliteit van het leven waar het om gaat.”
Woorden uit mijn hart gegrepen.
Daarom wil ik Lilit bedanken en ook alle andere dappere mensenrechtenactivisten. Niet alleen omdat ze hun eigen leven leiden, maar ook omdat ze opkomen voor diegenen die dat niet in alle openheid kunnen doen en omdat ze de culturele en politieke instituties van hun land uitdagen.
Ik wil ze laten weten dat Nederland hen blijft steunen, want het maakt niet uit wie we zijn, waar we vandaan komen... mensenrechten zijn voor iedereen!
