Persvrijheid bewaken

Persvrijheid in Grondwet en Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens

Persvrijheid is onderdeel van de vrijheid van meningsuiting. In Nederland is de persvrijheid vastgelegd in de Grondwet. Iedereen mag zeggen en schrijven wat hij wil. In kranten en tijdschriften, maar ook via radio, televisie internet en sociale media. Voorwaarde is dat het niet in strijd is met de wet. Belediging, smaad en aanzetten tot haat en discriminatie zijn bijvoorbeeld verboden. Of iets in strijd is met de wet beoordeelt een rechter achteraf.

De vrijheid van meningsuiting is ook vastgelegd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

Omroepen verantwoordelijk voor vorm en inhoud media-aanbod

In de Mediawet staat dat publieke en commerciële omroepen redactionele autonomie hebben. Dit betekent dat ze zelf bepalen wat ze aanbieden via televisie, radio, internet en sociale media. Ze zijn ook zelf verantwoordelijk voor de vorm en de inhoud van hun programma’s. De overheid mag zich hier niet mee bemoeien. 

Overheidssteun via Stimuleringsfonds voor de Journalistiek

De overheid steunt onafhankelijke journalistiek. En daarmee aan de vrijheid van meningsuiting. Bijvoorbeeld met subsidies via het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek (SvdJ). Het fonds richt zich op kranten, tijdschriften en journalistieke websites. Het doel van het fonds is om vernieuwende journalistieke projecten mogelijk te maken. 

Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek stelt ongeveer € 2 miljoen per jaar beschikbaar voor onderzoek en journalistieke vernieuwing. Daarnaast kijkt het fonds naar regionale samenwerking tussen journalistieke mediaorganisaties. Steeds meer lokale en regionale kranten, tijdschriften en omroepen verdwijnen namelijk of moeten bezuinigen. Dit kan de democratie in gevaar brengen. Door beter samen te werken kunnen lokale media een sterkere positie krijgen.

Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek en het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten (FBJP) ondersteunen ook onderzoeksjournalistiek. Onderzoeksjournalistiek is kritische en diepgravende journalistiek. Het werk kost journalisten veel tijd en daarmee ook geld. De overheid ondersteunt zulke projecten elk jaar met geld aan de fondsen. De fondsen bepalen wie geld ontvangt.

Bedreiging journalisten

Journalisten krijgen tijdens hun werk soms te maken met bedreigingen of geweld. Zo’n bedreiging kan zowel fysiek als online zijn. Als journalisten hiermee te maken krijgen, wordt het moeilijker om verslag te doen.

De politie en het Openbaar Ministerie (OM) nemen aangiftes van journalisten serieus. Ook worden er hogere straffen geëist.

PersVeilig is een initiatief van politie, OM, de Nederlandse Vereniging van Journalisten en het Genootschap van Hoofdredacteuren. PersVeilig helpt journalisten en organisaties om te gaan met bedreigingen. PersVeilig wordt door de overheid geholpen met subsidie.

Bevorderen vrijheid van meningsuiting

In verschillende landen wordt de vrijheid van meningsuiting bedreigd. Het aantal journalisten dat vastzit door hun beroep is de laatste jaren enorm toegenomen. De Nederlandse overheid steunt de onafhankelijke positie van journalisten en mediaorganisaties. Zo is Nederland medeoprichter van de Freedom Online Coalition (FOC). Dit is een groep van 24 landen die zich inzet voor mensenrechten op internet.

Ieder jaar wordt op 3 mei de internationale Dag van de Persvrijheid gevierd.