Wetten, verdragen en internationale afspraken export militaire- en dual-use (tweeërlei gebruik) goederen

Internationale rol van Nederland

Nederland overlegt over bestaande regelgeving die geldt binnen de Europese Unie. En Nederland maakt deel uit van internationale samenwerkingsverbanden die thematisch zijn ingedeeld. Het gaat om samenwerkingsverbanden op:

• nucleaire technologie;
• biologische/chemische technologie;
• technologie voor ballistische raketten en onbemande vliegtuigen;
• conventionele militaire technologie.

Daarnaast is Nederland ook partij bij verschillende verdragen, zoals het VN-wapenhandelsverdrag, het clustermunitieverdrag en het Non-proliferatieverdrag.

Wetten en regels voor strategische goederen

De belangrijkste wetten en regels die voor Nederland gelden als het gaat om strategische goederen en diensten zijn:

• EU Verordening 2021/821 (Dual-use verordening)
  In EU-Verordening 2021/821 staan regels over exportcontrole van dual-use goederen. Die regels gelden in alle lidstaten van de Europese Unie. Zij hebben directe werking voor burgers en bedrijven die gevestigd zijn in de Europese Unie. Deze verordening wordt ook wel de dual-use verordening genoemd. In de eerste bijlage van deze verordening staat het complete overzicht van dual-use goederen waarvoor een vergunning nodig is.

• EU gemeenschappelijk standpunt inzake wapenexportbeleid
  De EU-Lidstaten hebben met elkaar afgesproken aan welke minimum verplichtingen elk nationaal exportcontrolesysteem moet voldoen. Deze afspraken staan in het EU Gemeenschappelijk Standpunt inzake wapenexportbeleid (2008/944/GBVB) van 8 december 2008. Kern is de toets aan de 8 criteria die in het Gemeenschappelijk Standpunt.

• Besluit strategische goederen (Bsg)
  Het Besluit strategische goederen stelt extra nationale regels over de handel in zowel dual-use goederen als in militaire goederen. Het Bsg biedt op sommige punten een nadere uitwerking van de dual-use verordening. Bijvoorbeeld waar het gaat om de ad-hoc vergunningplicht.

• Wet strategische diensten (Wsd)
  Naast wetten over de daadwerkelijke uitvoer en doorvoer van militaire of dual-use goederen en de invoer, uitvoer en doorvoer van anti-foltergoederen, bestaan er ook regels over het verlenen van technisch advies of het regelen van de verkoop van strategische goederen.
  In de Wet strategische diensten staat welke diensten wel en welke diensten niet geleverd mogen worden. Zijn militaire goederen bestemd voor een land onder een wapenembargo? Dan mogen EU-landen geen wapens aan dat land verkopen. Nederlandse bedrijven of burgers mogen volgens deze wet dan ook geen technisch advies geven.

• Uitvoeringsregeling strategische diensten
  De Uitvoeringsregeling strategische diensten is een inhoudelijke uitwerking van de Wet strategische diensten. In de uitvoeringsregeling staan onder andere bepalingen over partijen die tussenhandeldiensten leveren. Voor een aantal landen moeten zij extra handelingen verrichten. Deze landen worden genoemd in de uitvoeringsregeling.     

• Algemene Douanewet
  In de Algemene Douanewet staan nationale algemene regels over het vervoer van goederen over de grens.

• Wet op de economische delicten (WED)
  In de Wet op de economische delicten wordt onder andere de strafbaarheid geregeld van overtreding van wet- en regelgeving met betrekking tot export van strategische goederen. Ook noemt de wet de straffen en maatregelen die kunnen volgen op deze overtredingen. 

• Algemene douaneregeling (voor de goederen van AFVo)
  In de Algemene douaneregeling wordt de strafbaarstelling geregeld van overtredingen van de anti-folterverordening. Het gaat om de invoer, de uitvoer en doorvoer van anti-foltergoederen.

• Uitvoeringswet verdrag chemische wapens
  De Uitvoeringswet verdrag chemische wapens voert de bepalingen uit het Chemisch Wapenverdrag in Nederland in. In de uitvoeringswet staat dat u strafbaar bent als u chemische wapens: 

  • ontwikkelt;
  • produceert;
  • opslaat;
  • overdraagt;
  • bezit;
  • gebruikt.

Lees meer over de handel, de productie en de verwerking van chemicaliën.

Verdragen strategische goederen en diensten

De Nederlandse regering heeft verschillende internationale verdragen over strategische goederen en diensten geratificeerd:

• Non-proliferatieverdrag (NPV)
  Het Non-proliferatieverdrag beperkt het bezit van kernwapens. Volgens het verdrag

  • mogen alleen de Verenigde Staten, Frankrijk, Rusland, China en het Verenigd Koninkrijk kernwapens bezitten;

  • mag niemand de technologie verspreiden;

  • zullen de landen die kernwapens bezitten, deze uiteindelijk vernietigen;

  • mogen landen elkaar wél helpen met de productie van kernenergie.

• Verdrag chemische wapens
  Het Verdrag chemische wapens verbiedt de ontwikkeling, productie, opslag en het gebruik van chemische wapens. Lees meer over de handel, de productie en de verwerking van chemicaliën. 

• Verdrag biologische wapens
  Het Verdrag biologische wapens verbiedt de ontwikkeling, productie en het aanleggen van voorraden van bacteriologische (biologische) en toxinewapens.

• Arms Trade Treaty
  Het VN-wapenhandelsverdrag zet internationale normen voor de legale handel in conventionele wapens en probeert de illegale handel tegen te gaan. 

• Clustermunitieverdrag
  Het clustermunitieverdrag verbiedt gebruik, opslag, productie en doorvoer van clustermunitie. Daarnaast heeft Nederland nationaal ook het investeringsverbod clustermunitie ingevoerd.
• Anti-Personeelsmijnenverdrag
  Het Anti-Personeelsmijnenverdrag verbiedt gebruik, opslag, productie en doorvoer van anti-personeelsmijnen.

Internationale exportcontroleregimes strategische goederen

In internationale exportcontroleregimes maken de landen die lid zijn van die regimes afspraken over hoe zij omgaan met de import, export en doorvoer van bepaalde strategische goederen. De exportcontroleregimes stellen lijsten op met goederen die onder exportcontrole vallen. De verschillende lijsten worden geheel overgenomen in de bijlage van de EU dual-use verordening. Nederland vertaalt besluiten die in de regimes genomen worden naar nationale wet- en regelgeving. Dat kan ook door middel van EU-wetgeving. Nederland is lid van alle exportcontroleregimes:

• Australia Group (AG)
  De Australia Group (AG) richt zich op het tegengaan van de verspreiding van biologische en chemische wapens.
• Missile Technology Control Regime (MTCR)
  Het Missile Technology Control Regime (MTCR) richt zich op het tegengaan van de verspreiding van technologie voor ballistische raketten en onbemande vliegtuigen.
• Nuclear Suppliers Group (NSG)
  De Nuclear Suppliers Group (NSG) stelt richtlijnen op voor  de handel in nucleaire goederen en technologie om te voorkomen dat deze bijdraagt aan de verspreiding van kernwapens.
• Wassenaar Arrangement
  Het Wassenaar Arrangement richt zich op de controle van militaire goederen en technologie en dual-use goederen met een militaire relevantie. Van dit forum zijn  42 landen lid, waaronder de VS, Rusland en op Cyprus na alle EU-lidstaten.
• Zangger Committee
  Het Zangger Committee zorgt ervoor dat landen de nucleaire exportcontrole verplichting van het Non-proliferatieverdrag op dezelfde manier interpreteren.

Heeft u vragen? Bel de Centrale Dienst In- en Uitvoer op nummer 088 151 21 22.