Regels voor handelingen met embryo’s

Embryo’s vormen het begin van het leven en zijn van bijzondere waarde. Daarom stelt de Embryowet grenzen aan handelingen met embryo’s. Dat betekent dat onderzoekers en artsen die met embryo's werken zich aan regels moeten houden.

Regels voor omgaan met geslachtcellen en embryo’s

In de Embryowet staan regels om ervoor te zorgen dat artsen en laboranten zorgvuldig omgaan met eicellen, zaadcellen en embryo’s. Bijvoorbeeld als zij met eicellen en zaadcellen embryo’s maken voor een vruchtbaarheidsbehandeling, bijvoorbeeld een ivf-behandeling. Zo moet de werkwijze van de arts en van de laboratoriummedewerker goed zijn vastgelegd. De laboranten mogen het DNA van de embryo’s niet aanpassen. Ook mogen de eicellen en zaadcellen niet langer dan nodig bewaard blijven.

Wat er mag gebeuren met overgebleven embryo’s

Voor een ivf-behandeling worden in het laboratorium embryo’s gemaakt met eicellen en de zaadcellen. Na de behandeling blijven er soms embryo’s over. Met de overgebleven embryo’s mag het volgende gebeuren:

De embryo’s worden bewaard voor een latere vruchtbaarheidsbehandeling.
Het stel kan de embryo’s doneren aan anderen die niet met eigen embryo’s zwanger kunnen worden.
Het stel kan toestemming geven voor gebruik van de embryo’s in wetenschappelijk onderzoek. Voor gebruik van embryo’s in wetenschappelijk onderzoek gelden strenge regels.

Als het stel de embryo’s niet meer gebruiken en ze niet doneren kunnen ze ook besluiten de embryo’s te laten vernietigen.

Wetenschappelijk onderzoek met overgebleven embryo’s

Overgebleven embryo’s van een vruchtbaarheidsbehandeling mogen na toestemming van het stel gebruikt worden voor wetenschappelijk onderzoek. Bijvoorbeeld voor een onderzoek met als doel de kans op een succesvolle ivf-behandeling te verbeteren. Het stel moet de toestemming altijd schriftelijk geven. Ook moeten zij goede uitleg krijgen over het soort onderzoek en het doel ervan. Zij kunnen de toestemming altijd weer intrekken.

Commissie beoordeelt onderzoek met overgebleven embryo’s

Voor onderzoek met embryo’s, eicellen of met zaadcellen beoordeelt een speciale commissie van tevoren elk onderzoek. Deze commissie heet de medisch-ethische toetsingscommissie. Een onderzoek mag pas starten als de toetsingscommissie het heeft goedgekeurd. De toetsingscommissie beoordeelt onder andere:

of het onderzoek nuttig is voor medische wetenschap;
of het onderzoek goed is opgezet;
of alle informatie die het stel krijgt klopt;
of het onderzoek niet op een minder ingrijpende manier kan.

Commissie beoordeelt risico’s van het onderzoek

Soms is er voor onderzoek een ingrijpende behandeling nodig om de eicellen of zaadcellen te krijgen. De toetsingscommissie beoordeelt dan of de risico’s niet te groot zijn. En of het onderzoek niet te veel van het stel vraagt.

Maatschappelijke gesprekken over wetenschappelijke handelingen met embryo’s

De Rijksoverheid organiseerde verschillende maatschappelijke gesprekken over onderzoek en handelingen met embryo’s. Alle belangstellenden kregen de mogelijkheid om mee te praten. Bijvoorbeeld over het aanpassen van DNA van embryo’s om erfelijke ziektes te voorkomen.

De resultaten van deze maatschappelijke gesprekken worden meegenomen als er nieuwe regelgeving wordt gemaakt. Over de volgende onderwerpen zijn dialogen gevoerd:

Tot stand brengen van embryo’s speciaal voor onderzoek.
Het is nu niet toegestaan om speciaal voor onderzoek embryo’s te maken. Sommige onderzoeken kunnen echter niet uitgevoerd worden met embryo’s die overgebleven zijn na een ivf-behandeling. Lees ook de resultaten van deze maatschappelijke dialoog.

Aanpassen van DNA van embryo’s
Het aanpassen van het DNA van een embryo voor een zwangerschap is niet toegestaan. In de toekomst kunnen erfelijke ziektes mogelijk voorkomen worden door het DNA van een embryo aan te passen. Lees ook de resultaten van de DNA-dialoog;
Embryoselectie bij risico op dragerschap
Om ernstige erfelijke aandoeningen te voorkomen, kunnen ouders beslissen om een ivf-behandeling te ondergaan in combinatie met embryoselectie. Zou dit ook toegestaan moeten worden enkel om dragerschap van een erfelijke aandoening te voorkomen? Lees ook de resultaten van deze dialoog;
Kweken van menselijke organen in dieren
Er is een groot tekort aan donororganen voor transplantatie naar ernstig zieke mensen. Het is denkbaar om menselijke organen te kweken in dieren zoals varkens of schapen. Hier is nog wel veel onderzoek voor nodig. Lees ook de resultaten van deze dialoog.

De Embryowet wordt gewijzigd

De Embryowet is in 2020 voor de derde keer geëvalueerd. Naar aanleiding van deze evaluatie heeft de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) laten weten de Embryowet op een aantal punten te willen wijzigen. Met de wijzigingen zullen onder meer nieuwe ontwikkelingen op het gebied van embryo’s (die nog niet bestonden ten tijde van de oude wet) binnen de embryowet vallen.