Aanpak discriminatie en racisme

Het aantal meldingen van discriminatie neemt toe. Maar ondanks die toename is maar 3 procent van de ervaren discriminatie op dit moment in beeld bij de meldinstanties. Het kabinet wil dat meer mensen weten waar ze discriminatie kunnen melden. Hierdoor kunnen mensen die discriminatie ervaren sneller goede ondersteuning krijgen. En kunnen gemeenten en het Rijk hun beleid daarop afstemmen.

Antidiscriminatievoorzieningen

Bijna iedere gemeente heeft een antidiscriminatievoorziening (ADV). Bij een ADV kan iedereen die zich gediscrimineerd voelt een melding maken van discriminatie. ADV’s zijn een belangrijke schakel in het helpen van gediscrimineerden. Zo hebben ADV’s contact met de gemeente, de politie en maatschappelijke (hulp)organisaties. Daarom zijn er plannen om gemeentelijke ADV’s te versterken.

De overheid neemt verschillende maatregelen die ervoor moeten zorgen dat meer mensen discriminatie melden. Voorbeelden hiervan zijn:

• Antidiscriminatievoorzieningen (ADV’s) werken sinds 1 januari 2024 samen onder de nieuwe naam Discriminatie.nl. Deze naam moet het makkelijker maken om discriminatie te melden, omdat ADV's zo beter vindbaar zijn. Disciriminatie.nl heeft ook een landelijk telefoonnummer om discriminatie te melden: 0800 0880. 
• ADV’s krijgen in 2024 extra geld om discriminatie te voorkomen.
• Er komt een centrale organisatie voor de aanpak van discriminatie die zorgt voor versterking van ADV's. 
• Er komt brede publiekscommunicatie die ervoor zorgt dat ADV's meer bekendheid krijgen. 

Gemeenten die ondersteuning willen bij het ontwikkelen van beleid om discriminatie tegen te gaan, kunnen gebruikmaken van de handreikingen van Movisie.

De overheid wil extra maatregelen nemen tegen antisemitisme (Jodenhaat). In 2023 waren er meer meldingen van antisemitisme dan in 2022. Daarbij was ook vaker sprake van geweld of bedreiging.

Op scholen komt er daarom meer les over de Jodenvervolging en de Holocaust. Ook in inburgeringscursussen gaat het erover.

Meer acties staan in het werkplan antisemitismebestrijding van de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding.

Er is veel discriminatie op de woningmarkt. Dat blijkt uit het onderzoek Discriminatie bij woningverhuur 2023, dat is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK). Mensen met een niet-Nederlands klinkende achternaam krijgen bijvoorbeeld minder kans om een huurwoning te bekijken.

De Rijksoverheid gaat woondiscriminatie tegen met een brede aanpak, door onder meer: 

• Monitoring en onderzoek via de jaarlijkse monitor discriminatie bij woningverhuur.
• Voorlichting en bewustwording voor verhuurders en makelaars. Zodat zij discriminatie (beter) herkennen.
• Regels voor makelaars en verhuurders, bijvoorbeeld over hoe zij een huurder kiezen. Houden zij zich niet aan de regels? Dan kunnen zij onder meer een boete krijgen.

Hoe het gaat met de aanpak van woondiscriminatie, staat in de Kamerbrief over aanpak woondiscriminatie uit september 2023.

De overheid zet zich in voor gelijke behandeling op de werkvloer. Maatregelen tegen discriminatie op de arbeidsmarkt zijn onder andere: 

• verschillende handreikingen voor werkgevers, bijvoorbeeld de e-learning objectieve werving en selectie;
• de ontwikkelagenda Gelijke Kansen. Deze biedt ondersteuning aan werkgevers om aan de slag te gaan met objectieve werving en selectie;
• het vergroten van bewustwording van werkgevers, onder andere via het Charter Diversiteit;
• verschillende onderzoeken, bijvoorbeeld naar anoniem solliciteren;
• een campagne voor de aanpak tegen zwangerschapsdiscriminatie;
• het naleven van de Europese richtlijn gelijke beloning tussen mannen en vrouwen.
• het verbeteren van de positie en gelijk behandelen van EU-arbeidsmigranten die in Nederland werken.

Meer acties staan in het Actieplan Arbeidsmarktdiscriminatie 2022-2025. 

De overheid vindt het belangrijk dat iedereen gelijke kansen heeft in het onderwijs en dat onderwijs inclusief is. Om discriminatie in het onderwijs aan te pakken, neemt de overheid maatregelen die onder meer:

• discriminatie bij stages tegengaan. Studenten met een migratieachtergrond vinden moeilijker een stageplek. Dat geldt ook voor lhbtiq+-studenten en studenten met een beperking, zo blijkt uit onderzoek. Bekijk de afspraken over het (h)erkennen, voorkomen en tegengaan van stagediscriminatie in het mbo in het Stagepact mbo 2023-2027. Voor mbo-scholen en stagebedrijven zijn er hulpmiddelen om stagediscriminatie tegen te gaan, zoals een checklist en een stappenplan.
• eisen stellen via de wettelijke burgerschapsopdracht. De wettelijke burgerschapsopdracht eist van scholen dat ze leerlingen kennis en respect bijbrengen over gelijke behandeling van mensen. En dat scholen zorgen voor een omgeving waarin leerlingen en personeel zich veilig en geaccepteerd voelen. De inspectie kan ingrijpen wanneer een school niet aan deze eisen voldoet.
• zorgen dat scholen een sociaal veilige omgeving zijn.

Voor het bestrijden van discriminatie in het amateur- en betaald voetbal is er een landelijke aanpak van voetbalbonden, -organisaties en de Rijksoverheid samen. Het meerjarige plan bevat meer dan 20 onderdelen om discriminatie te voorkomen, te herkennen en te beboeten. Onder meer met extra camera’s, veiligheidsmaatregelen en hogere straffen voor discriminerende uitingen.

Uit onderzoek blijkt dat klanten van banken en betaalinstellingen discriminatie ervaren (1 op de 10 klanten). Bijvoorbeeld bij het openen van een bankrekening. Of bij het doneren aan een goed doel, moskee of kerk. Als reactie op dit onderzoek richt de overheid zich op 4 actielijnen om discriminatie tegen te gaan:

• Banken en betaalinstellingen moeten hun communicatie verbeteren.
• Banken en betaalinstellingen moeten wet- en regelgeving beter naleven. Zoals de Sanctiewet en Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Nu stellen banken soms vragen aan klanten die de wet- en regelgeving niet voorschrijft.
• Banken en betaalinstellingen moeten een actieve rol pakken om discriminatie te voorkomen.
• Er moeten voldoende mogelijkheden zijn voor klanten om discriminatie te melden. Hier moeten banken en betaalinstellingen meer aandacht aan geven. 

Discriminatie door de overheid is onacceptabel. Het kabinet maakt beleid om dit te voorkomen en tegen te gaan. Zo worden er maatregelen genomen om:

• etnisch profileren te voorkomen;
• discriminerende effecten van algoritmes tegen te gaan;
• institutioneel racisme aan te pakken.

Een deel van deze maatregelen is terug te vinden in het Nationaal Programma tegen Discriminatie en Racisme.

Discriminatie en racisme zijn verboden. Ook binnen de overheid. Ambtenaren die discriminatie of racisme ervaren, kunnen terecht bij de integriteitscoördinator van hun organisatie. Ook kunnen zij terecht bij de interne klachtencommissie of bij een vertrouwenspersoon.

Burgers die in hun contacten met de overheid discriminatie ervaren, kunnen dat melden bij de ADV in hun gemeente of bij de ombudsman.