Aanpak opvang asielzoekers

Plannen en maatregelen om aantal asielzoekers te verminderen

Het kabinet werkt aan verschillende wetten en maatregelen om het aantal asielzoekers te verminderen, zoals:

• Het wetsvoorstel Asielnoodmaatregelen gaat onder meer over:
  - Verkorten van de geldigheidsduur van een verblijfsvergunning asiel voor bepaalde tijd van 5 tot 3 jaar.
  - Afschaffen van de verblijfsvergunningen asiel voor onbepaalde tijd.
  - Verruimen van mogelijkheden tot ongewenstverklaring na veroordelingen.
  - Schrappen van de mogelijkheid tot nareis met meerderjarige kinderen en ongehuwde partners.
  - Invoeren van een strengere toets voor nieuwe feiten en omstandigheden.
  - Invoeren van een tweestatusstelsel met striktere voorwaarden voor gezinshereniging.
  Bekijk de stand van zaken van het wetsvoorstel Asielnoodmaatregelen op de site van de Eerste Kamer. 
• 90 extra plekken voor vreemdelingenbewaring realiseren op het Justitieel Complex Schiphol in 2025.
• Tijdelijke grenscontroles ingevoerd in december 2024 aan de grenzen met België en Duitsland om irreguliere migratie tegen te gaan. 
  Zie het nieuwsbericht Minister Faber kondigt grenscontroles aan.
• Beperken van de instroom van asielzoekers door de implementatie van het Europees Asiel- en Migratiepact.
• Maximaal 200 vluchtelingen per jaar hervestigen in VN-verband.
• Samenwerken met andere Europese landen om meer grip te krijgen op migratie. 
   

Bevorderen terugkeer

Een aanpassing van het wetsvoorstel terugkeer en vreemdelingenbewaring regelt onder meer dat niet meewerken aan uitzetting strafbaar wordt.

Huisvesting statushouders

In de opvang verblijven veel asielzoekers met een verblijfsvergunning (statushouders). Het is belangrijk dat zij uit de opvang gaan naar een woning in een gemeente. Dat verlaagt de druk op de opvang en mensen kunnen sneller inburgeren en werk zoeken. 

Statushouders kunnen zelf op zoek gaan naar huisvesting. Bijvoorbeeld via het eigen netwerk (familie of vrienden), door woningen te delen of via hun werkgever.  Het kabinet werkt aan alternatieve mogelijkheden voor huisvesting, buiten de bestaande woningen, voor statushouders die zelf niet (direct) huisvesting vinden. Om dit te bevorderen zet het kabinet in op onder meer:

• Realiseren van doorstroomlocaties voor statushouders
  Hier kunnen statushouders tijdelijk verblijven in afwachting van een woning.
• Eenmalige uitkering voor gemeenten die statushouders huisvesten
  Een financiële regeling waarbij gemeenten in een keer een bedrag ontvangen voor iedere statushouder die ze definitief overnemen van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en huisvesten in een woning die geen sociale huur is.
• Statushouders mogen tijdelijk in hotel of vakantiehuis blijven
  Om de druk op de opvangcapaciteit van het COA te verkleinen, is de hotel- en accommodatieregeling (HAR) voor statushouders in het leven geroepen. Statushouders in een azc die op definitieve huisvesting wachten, kunnen via de HAR alvast tijdelijk in hun toekomstige gemeente gaan wonen. Bijvoorbeeld in een hotel of recreatiewoning.

Voldoende opvangplekken

De overheid moet mensen die asiel aanvragen opvang bieden. Daarom is het nodig dat er voldoende opvangplekken zijn om asielzoekers tijdens de asielprocedure op te vangen.

Het kabinet werkt samen met gemeenten, provincies en andere partners aan voldoende opvangplekken door onder meer:

• De Wet gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen (de Spreidingswet).
  Provincies hebben plannen gemaakt om opvangplekken te realiseren voor asielzoekers, zoals in de wet is vastgelegd. Deze plannen worden uitgevoerd. Voor meer informatie zie Hoe de Spreidingswet werkt).
  Daarnaast werkt het kabinet aan het intrekken van de Spreidingswet. Dit gaat samen met ondersteunende maatregelen, zoals realisatie van doorstroomlocaties en alternatieve huisvesting voor statushouders.
• Regelen van grote en kleine opvanglocaties
  Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) werkt hierin samen met gemeenten en maatschappelijke organisaties.
• Het verhogen van het aantal asielzoekers op een locatie. 

Verbetering situatie Ter Apel

De druk op de asielopvang wordt het eerst zichtbaar in Ter Apel. Met de gemeente Westerwolde en het COA is afgesproken dat hier maximaal 2.000 asielzoekers worden opgevangen.

Oorzaken van te weinig opvangplekken voor asielzoekers

Belangrijke oorzaken van te weinig opvangplekken zijn:

• Het aantal asielzoekers
  In de eerste maanden van 2025 vroegen wekelijks ongeveer 700 mensen asiel aan.
• Te weinig statushouders verhuizen van opvangcentrum naar woning
  Gemeenten kunnen niet genoeg woningen vinden voor statushouders. Bijna 19.000 statushouders verblijven in een opvangcentrum voor asielzoekers. Eigenlijk moeten ze naar een (tijdelijke) woning in een gemeente verhuizen.