Aanpak vluchtelingenproblematiek

Tijdelijke grenscontroles vanaf 9 december 2024

Met ingang van 9 december voert Nederland tijdelijk grenscontroles in aan de binnengrenzen. De controles zijn voor een periode van 6 maanden. Deze maatregel moet bijdragen aan o.a. de bestrijding van irreguliere migratie en aanpak van grensoverschrijdende criminaliteit. De Koninklijke Marechaussee voert de grenscontroles uit.

Asielprocedures verbeteren met EU migratiepact

De afspraken uit het Europese Asiel- en Migratiepact gelden vanaf 12 juni 2026. Dit zijn afspraken over de asielregels die EU-landen moeten volgen. In het migratiepact staan de volgende afspraken:

• Sneller vaststellen van identiteit van migranten uit niet-EU landen door betere screening.
• personen die geen screening hebben gehad aan de buitengrenzen en later worden aangehouden, krijgen binnen 3 dagen een screening.
• uitbreiding van de databank met gegevens  van personen die een asielverzoek indienen of zonder de juiste documenten de EU binnen komen. Zo kan de EU verplaatsing van migranten beter in de gaten houden.
• verplichte grensprocedures voor specifieke groepen migranten. Bijvoorbeeld personen uit landen waarvan weinig asielverzoeken worden geaccepteerd. De verplichte grensprocedure geldt niet voor alleenstaande minderjarige vluchtelingen. Tenzij ze een gevaar vormen voor de veiligheid.
• Dublin regels worden beter uitvoerbaar. Ook zijn er nieuwe eisen toegevoegd bijvoorbeeld het bezitten van een middelbareschooldiploma uit een EU-land. Verder blijven de regels in de basis hetzelfde.
• EU-landen gaan andere lidstaten ondersteunen die onder een hoge migratiedruk staan. Lidstaten bepalen zelf hoe ze deze hulp aanbieden. Bijvoorbeeld door migranten over te nemen of door financiële bijdragen te leveren.
• er komt een nieuwe wet die EU-landen in crisissituaties maatregelen moet bieden om de crisis aan te pakken. Bijvoorbeeld om tijdelijk van bepaalde EU-regels af te wijken, zoals de registratietermijn van asielverzoeken.
• nieuwe richtlijn waarin regels zijn opgenomen over de eisen waaraan de opvang van asielzoekers in EU-landen moet voldoen. Bijvoorbeeld dat er binnen 2 maanden onderwijs moet worden aangeboden aan minderjarigen. Dit was eerst 3 maanden.
• bindende regels waarin is uitgewerkt wanneer  personen internationale bescherming kunnen krijgen en dus in aanmerking komen voor een vluchtelingenstatus of een subsidiaire beschermingsstatus. Bijvoorbeeld als iemand vlucht voor geweld. 
• een nieuw Europees kader voor de hervestiging en humanitaire toelating van kwetsbare mensen die internationale bescherming nodig hebben vanuit opvanglanden buiten Europa. Het gaat dan bijvoorbeeld om vrouwen en meisjes die gevaar lopen of personen die slachtoffer zijn van geweld of foltering. Het biedt hen een duurzame oplossing en veilige overkomst naar Europa en draagt bij aan het versterken van de samenwerking met landen in regio’s van opvang.

De organisaties werken samen met het ministerie van Asiel en Migratie aan de implementatie om ervoor te zorgen dat alle EU-wetgeving op tijd wordt uitgevoerd. Meer informatie is te lezen in het Europese Asiel- en Migratiepact.    

Oplossingen vluchtelingenprobleem

Hoe de Europese Unie (EU) het vluchtelingenprobleem wil oplossen:

Aanpakken grondoorzaken

Mensen slaan op de vlucht voor een oorlog. Of zij verlaten hun thuisland om economische redenen. De EU wil de grondoorzaken van vluchtelingenstromen aanpakken, zodat minder mensen naar Europa komen. De EU zet zich in om vrede te brengen in onder meer Syrië en Libië. En om een einde te maken aan onderdrukking in onder meer Eritrea.

Ook wil de EU via projecten werkgelegenheid scheppen in landen waar veel economische vluchtelingen vandaan komen. Vaak voeren particuliere organisaties of internationale organisaties deze projecten uit. Met financiële steun van de EU en Nederland.

Opvang in de regio van herkomst

De EU streeft ernaar om de opvang van vluchtelingen zoveel mogelijk in de buurt van het land waar zij vandaan komen te bewerkstelligen. Zo kunnen mensen makkelijker terug naar hun eigen land als het daar weer veilig is. Bovendien hoeven zij dan minder gevaarlijke reizen te maken waar vluchtelingen vaak slachtoffer worden van mensensmokkel en mensenhandel. De EU helpt de opvanglanden op verschillende manieren. Bijvoorbeeld met de bouw van opvangkampen, medische zorg en onderwijs voor kinderen.

Mensensmokkelaars bestrijden

Om mensensmokkel effectief te bestrijden werkt Nederland nauw samen met andere lidstaten van de EU. En met internationale en Europese organisaties en agentschappen. Bijvoorbeeld met de Europese politiedienst Europol, de internationale politiedienst Interpol en het grensbewakingsagentschap Frontex. Zij ondersteunen de lidstaten door onder andere de smokkelnetwerken in kaart te brengen. En door informatie aan te leveren voor onderzoek naar mensensmokkel. Ook de samenwerking met herkomst- en doorreislanden is van groot belang. De EU helpt bijvoorbeeld Afrikaanse landen, onder andere bij de bewaking van kusten en grenzen.

Mensensmokkelaars veroorzaken veel leed. Ze misleiden vaak mensen met valse verhalen over de mogelijkheden om asiel of werk in Europa te krijgen. Ze verleiden mensen tot gevaarlijke tochten, waarbij veel migranten omkomen. Bijvoorbeeld in de woestijn of op zee.

Versterken buitengrenzen Schengengebied

De meeste EU-landen maken deel uit van de Schengenzone. In het Schengengebied mogen mensen vrij reizen. De EU-landen met buitengrenzen van het Schengengebied gaan die grenzen beter bewaken. Hierdoor moet er een einde komen aan de ongecontroleerde instroom van migranten. Verder is er een Europese Grens- en Kustwacht die landen helpt bij de bescherming van de EU-buitengrenzen.

Opvangen en registreren van vluchtelingen aan buitengrens

De EU helpt Griekenland en Italië bij de opvang en registratie van vluchtelingen aan de buitengrens van de EU. Er worden vingerafdrukken afgenomen en opgeslagen in een Europees databestand. Vanaf 2026 worden ook geizchtsopnamen opgeslagen. Door de volledige registratie kunnen de autoriteiten later nagaan waar en wanneer een vluchteling de EU is binnengekomen.

Asiel krijgen of terugkeren

Alle vluchtelingen die de EU binnenkomen, mogen asiel aanvragen. Zij moeten dit doen in het eerste land waar zij komen. Mensen zonder recht op asiel moeten terugkeren naar hun land van herkomst. Of naar een ander land dat veilig is. De EU respecteert de mensenrechten van de vluchtelingen. Tijdens de behandeling van de aanvraag en bij terugkeer van de mensen.

Meer opvang in de regio

Het kabinet wil de instroom van vluchtelingen beperken door meer opvang te regelen in de regio. Dat wil het kabinet doen samen met de andere EU-lidstaten en de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties.

Het kabinet vindt het belangrijk dat er draagvlak in de samenleving blijft voor opvang van echte vluchtelingen. Dus mensen die vluchten voor oorlog of geweld of voor vervolging in hun land wegens hun ras, godsdienst of geaardheid. Daarom wil het kabinet economische vluchtelingen en asielzoekers uit veilige landen sneller terugsturen. Asielzoekers die wel mogen blijven, wil het kabinet sneller integreren in de samenleving. Onder meer door veel eerder al taallessen te volgen.

Asielstop invoeren is niet mogelijk

Nederland mag geen asielstop invoeren. Internationale verdragen en Europees recht verplichten Nederland om mensen de kans te geven hier asiel aan te vragen. Iedereen die asiel aanvraagt, heeft er recht op een zorgvuldige behandeling van de aanvraag. Mensen die vluchten voor oorlog en geweld horen volgens de wet bescherming krijgen.

Opt-out wens Europese migratieregels

In september 2024 heeft de minister van Asiel en Migratie namens het kabinet de wens voor een opt-out van de Europese migratieregels aan de Europese Commissie kenbaar gemaakt. Met een opt-out hoeft Nederland geen rekening meer te houden met Europese wetten en regels. Het kabinet wil zo de instroom van asielzoekers kunnen beperken en strengere regels kunnen maken. 

Een opt-out is alleen mogelijk bij een wijziging van de Europese verdragen. Alle EU-lidstaten moeten daarmee instemmen. Wanneer verdragswijziging aan de orde is, zal Nederland voor de opt-out pleiten. Tot die tijd leeft Nederland Europese asielregels na. Hierbij geeft het kabinet prioriteit aan het invoeren van het Europese Asiel- en Migratiepact. Om zo de asielinstroom naar Nederland te beperken.