Minder last van artrose dankzij innovatie – het Missiegedreven Topsectoren- en Innovatiebeleid in de praktijk
Ministeries
Nederland is een land van uitvinders. De microscoop, de brandweerslang, de cd en wifi komen allemaal van Nederlandse bodem. Innovatie zit in ons bloed. Maar wat is dat eigenlijk, innovatie? Het draait om 3 stappen: van moeilijke vraag, via slim idee, naar handig product. Aan de hand van een concreet voorbeeld laten we zien hoe innovatie kan bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke uitdagingen.
Waarom is innovatie belangrijk?
Ten eerste: we hebben uitvindingen nodig om grote maatschappelijke uitdagingen op te lossen. Hoe blijft zorg betaalbaar en toegankelijk voor iedereen? Wat kunnen we doen tegen klimaatverandering? Hoe zetten we afval om in waardevolle grondstoffen?
Ten tweede: als je die grote vragen als eerste of als beste weet op te lossen, levert dat een land veel op. De oplossing – in de vorm van een product of een dienst – kun je als land exporteren naar andere landen, wat inkomsten oplevert. En bij het ontwikkelen en produceren ervan ontstaan banen voor Nederlanders.
Innovatie kan dus een mes zijn dat aan 2 kanten snijdt: het lost wereldproblemen op en is goed voor de Nederlandse economie. Dat is de Nederlandse innovatiefilosofie. Sinds 2019 wordt deze in de praktijk gebracht met het Missiegedreven Topsectoren- en Innovatiebeleid (MTIB).
Onderzoekers en ondernemers samen
Innovatie is kostbaar en tijdrovend. Er zijn veel mensen, technologie en investeringen nodig om dit soort grote uitdagingen aan te pakken. Het vraagt om samenwerking tussen onze universiteiten, hogescholen, instellingen voor toegepast onderzoek, bedrijven die nieuwe kennis toepassen, en overheden en andere publieke organisaties. De rol van de overheid is daarbij om het – via regelingen en subsidies – makkelijker te maken voor onderzoekers en ondernemers om nieuwe ideeën te bedenken en ze om te zetten in producten of diensten.
Deze samenwerking (een ‘publiek-private samenwerking’) is er al langer. In 2008 ontstonden de Topsectoren: 10 sectoren waarvan het toenmalige kabinet zei: hier zijn we goed in, en hier gaan we nóg beter in worden.
In 2019 hebben we deze topsectoren in dienst gesteld van de grote wereldproblemen: het werd hun missie om een antwoord te vinden op die grote vragen. Vandaar dat woord ‘missiegedreven’. Bijna alle ‘uitvinders’ van Nederland schaarden zich in 2019 achter die filosofie. Meer dan 2.200 bedrijven, kennisinstellingen en overheden zegden toe samen te gaan investeren in Nederlandse innovatie. Samen beloofden ze er elk jaar € 4,9 miljard in te steken, van 2020 tot en met 2023. Daar zitten we nu dus middenin.
In 2020 is er ondanks de coronacrisis inderdaad € 4,9 miljard besteed aan Nederlandse innovatie. Zelfs net iets meer. Dat laat zien dat innovatie van groot belang is voor ons land en dat we zelfs in deze uitzonderlijke tijd niet zijn gestopt met het zoeken naar nieuwe uitvindingen.
Een voorbeeld: RegMed XB
RegMed XB is een samenwerking van onderzoekers en ondernemers die zich richt op ‘regeneratieve geneeskunde’. Daarbij behandel je ernstige aandoeningen niet, maar genees je ze. 1 van de aandoeningen waar RegMed XB zich op richt is artrose.
Alleen al in Europa hebben meer dan 40 miljoen mensen last van artrose, een vorm van gewrichtsslijtage. Dat levert veel pijn op, en zorgt ervoor dat je minder goed kunt bewegen. Ook is het de belangrijkste oorzaak waardoor mensen invalide worden. Opereren is niet altijd succesvol en heeft meestal maar een tijdelijk effect. Vaak is de enige oplossing een volledige vervanging van het gewricht door een kunststof prothese. Zo’n prothese gaat vaak maar 15 jaar mee. En dat is te kort, want aan de ene kant krijgen steeds meer relatief jonge mensen artrose, en aan de andere kant blijven oudere mensen steeds langer actief.
Binnen RegMed XB werken onderzoekers en ondernemers samen aan implantaten die al bij beginnende beschadigingen ingebracht kunnen worden. Die implantaten zijn niet van kunststof, maar van een speciaal biomateriaal dat kraakbeen én bot nabootst. Daarbij gebruiken de onderzoekers van RegMed XB ook de eigen kraakbeen- en botcellen van de patiënt. Daarmee zal het implantaat meteen goed werken. En wordt de pijn minder en wordt het nieuwe kraakbeen dat moet teruggroeien beschermd.
Ook deze uitvinding is tot stand gekomen door intensief samen te werken. Onderzoekers van TU/Eindhoven ontwikkelen in het laboratorium het implantaat. Het mkb-bedrijf Access2bone produceert een eiwit waardoor het bot sneller groeit en het implantaat veel vaster zit dan met de huidige technieken – en dat ook nog eens op een lichaamseigen manier. Ook is het Reumafonds betrokken. Zij weten bijvoorbeeld precies hoe deze toepassing de meeste verlichting bij chronisch zieke patiënten kan brengen en kunnen de belangen van patiënten waarborgen bij de ontwikkeling.
De afgelopen jaren heeft de overheid RegMed XB op meerdere manieren ondersteund: via de PPS-toeslag en via de regeling Thematische Technology Transfer. Die gaven RegMed XB niet alleen meer kapitaal om te investeren in innovatie, maar zorgden er ook voor dat er nóg meer samenwerkingen ontstonden tussen ondernemers en onderzoekers. Daarbovenop werd in april van 2021 bekend dat Regmed XB € 56 miljoen zal ontvangen uit het Nationaal Groeifonds, onder andere om pilotfabrieken te bouwen.
*Muziek speelt*
Niels Bogerd, Chief operating officer SenseGlove:
“Ik ben nu in een virtuele omgeving, in een keuken, en ik moet nu een eitje gaan bakken. En als ik niet voorzichtig genoeg ben, dan breekt 'ie nu al. Dus ik moet 'm heel voorzichtig oppakken. Je kunt hier zien, dat je een fijne motoriek nodig hebt om dit goed te kunnen doen.”
“De SenseGlove is op de markt sinds 2018. Wij stellen met SenseGlove mensen in staat om op een intuïtieve manier een interactie te hebben met digitale objecten. Op dit moment wordt de SenseGlove
gebruikt voor revalidatie. Op deze manier revalideren, door het uitvoeren van een taak, is natuurlijk veel leuker dan je vingers honderd keer heen en weer bewegen.”
“Je kunt zo'n omgeving natuurlijk ook gebruiken om in een ziekenhuis te kijken of een patiënt
al klaar is om naar huis te gaan. Kan de patiënt de basistaken op een veilige manier uitvoeren? Deze revalidatie doen we nu met het Rijndam ziekenhuis.”
“Maar als je naar de toekomst kijkt, dan zou je je kunnen voorstellen dat je met de SenseGlove een robotarm aanstuurt, waardoor je ook op afstand zou kunnen opereren. Dan moet je je voorstellen dat er bijvoorbeeld een chirurg in Groningen aan het opereren is met een SenseGlove, en dat de patiënt, en de robot die de chirurg aanstuurt, zich in Maastricht bevinden.”
“Wij werken er ook aan om onze technologie verder te optimaliseren. Zodat je ook hele fijne motoriek,
die voor een chirurg natuurlijk heel belangrijk is, zodat wij daar op de juiste manier mee om kunnen gaan.”
*Muziek speelt*
Logo Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. *Muziek speelt*
Niels Bogerd, Chief operating officer SenseGlove:
“Ik ben nu in een virtuele omgeving, in een keuken, en ik moet nu een eitje gaan bakken. En als ik niet voorzichtig genoeg ben, dan breekt 'ie nu al. Dus ik moet 'm heel voorzichtig oppakken. Je kunt hier zien, dat je een fijne motoriek nodig hebt om dit goed te kunnen doen.”
“De SenseGlove is op de markt sinds 2018. Wij stellen met SenseGlove mensen in staat om op een intuïtieve manier een interactie te hebben met digitale objecten. Op dit moment wordt de SenseGlove
gebruikt voor revalidatie. Op deze manier revalideren, door het uitvoeren van een taak, is natuurlijk veel leuker dan je vingers honderd keer heen en weer bewegen.”
“Je kunt zo'n omgeving natuurlijk ook gebruiken om in een ziekenhuis te kijken of een patiënt
al klaar is om naar huis te gaan. Kan de patiënt de basistaken op een veilige manier uitvoeren? Deze revalidatie doen we nu met het Rijndam ziekenhuis.”
“Maar als je naar de toekomst kijkt, dan zou je je kunnen voorstellen dat je met de SenseGlove een robotarm aanstuurt, waardoor je ook op afstand zou kunnen opereren. Dan moet je je voorstellen dat er bijvoorbeeld een chirurg in Groningen aan het opereren is met een SenseGlove, en dat de patiënt, en de robot die de chirurg aanstuurt, zich in Maastricht bevinden.”
“Wij werken er ook aan om onze technologie verder te optimaliseren. Zodat je ook hele fijne motoriek,
die voor een chirurg natuurlijk heel belangrijk is, zodat wij daar op de juiste manier mee om kunnen gaan.”
*Muziek speelt*
Logo Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.
De mogelijke oplossing voor artrose van RegMed XB is een schoolvoorbeeld van de Nederlandse innovatiefilosofie: vanuit één missie werken verschillende partijen samen, dat levert maatschappelijke winst op, en biedt ook economische kansen. Waarbij de overheid het proces van innovatie probeert te vergemakkelijken.
In de Kamerbrief van 15 oktober 2021 staat meer informatie over Missiegedreven Topsectoren- en Innovatiebeleid.
| Innovatie is onmisbaar om oplossingen te vinden voor grote maatschappelijke vraagstukken op het gebied van energie, water, voedsel, zorg en veiligheid. Voor de vragen van nu en van de toekomst. Het ontwikkelen van ideeën naar producten en diensten, biedt Nederland economische kansen. De beste innovatieve oplossingen komen voort uit gedeelde kennis. We hebben elkaar nodig. Vanuit het ministerie van Economische Zaken ondersteunen we daarom samenwerking tussen bedrijven, organisaties, overheden en landen. We bevorderen dat Nederlandse kennisorganisaties optimaal gebruikmaken van Europese onderzoeksmiddelen, zodat Nederland maximaal mee kan doen op het wereldwijde speelveld. |