Wereldproblemen los je niet in je eentje op
Ministeries
De Verenigde Naties staan op een kruispunt: in een snel veranderende wereld is de vraag hoe toekomstbestendig de organisatie nog is. Lise Gregoire-van Haaren, de nieuwe Permanent Vertegenwoordiger van het Koninkrijk der Nederlanden bij de VN in New York, begrijpt die kritiek. Toch ziet ze de VN als de enige plek waar 193 landen samenkomen. ‘We kunnen de grote problemen van de wereld niet in ons eentje oplossen.’
U werkt al 24 jaar in verschillende functies bij Buitenlandse Zaken. Waarom wilde u nu het Koninkrijk der Nederlanden vertegenwoordigen bij de Verenigde Naties?
‘Wat mij aantrekt, is de kracht van samenwerken met meerdere landen. Natuurlijk kun je op eigen houtje veel bereiken, maar samen kom je verder. Dat is nu belangrijker dan ooit. De problemen van vandaag, zoals klimaatverandering en veiligheid, zijn zo complex dat we niet zonder samenwerking kunnen. De VN is uniek, omdat daar 193 landen samenkomen om afspraken te maken. Het is soms moeilijk, maar als het lukt om iets af te spreken, is dat een grote stap vooruit.’
Is er een specifiek onderdeel van het werk dat u het meest aanspreekt?
‘Ja, er zijn verschillende zaken die ik belangrijk vind. De veiligheidsthema’s, vooral vanuit mijn ervaring in de VN-Veiligheidsraad, staan hoog op mijn agenda. Daarnaast speelt de VN een belangrijke rol in ontwikkeling en humanitaire hulp, ze komen in regio's waar anderen moeilijk kunnen komen. Wat me zeer bezighoudt, is de strijd voor mensenrechten. Wereldwijd staan die onder druk, en ik vind dat we moeten blijven vechten voor de vrijheden die ons dierbaar zijn.
Daarnaast vertegenwoordig ik hier niet alleen Nederland, maar het hele Koninkrijk—dus ook Aruba, Curaçao en Sint-Maarten. Dit betekent dat ik ook onderwerpen als klimaat en de stijgende zeespiegel, die deze delen van het Koninkrijk direct raken, op de VN-agenda houd. Die brede verantwoordelijkheid maakt mijn werk extra boeiend.’
'Wij vinden het belangrijk dat internationale afspraken niet alleen worden gemaakt, maar ook nageleefd.'
Waar staat het Koninkrijk der Nederlanden bekend om binnen de Verenigde Naties?
‘Wij staan bekend om onze inzet voor internationaal recht, mede doordat Nederland gastland is voor het Internationaal Gerechtshof en het Internationaal Strafhof. Wij vinden het belangrijk dat internationale afspraken niet alleen worden gemaakt, maar ook nageleefd. Dat is een belangrijk onderdeel van ons werk hier.
Naast dat we stemmen over resoluties, zijn we ook actief in de onderhandelingen vooraf. Dan proberen we ervoor te zorgen dat de rechten en normen die wij belangrijk vinden, goed worden opgenomen in de teksten. Bijvoorbeeld via de LGBTI Core Group, waar we met andere landen samenwerken om de rechten van deze groep te versterken in VN-documenten.’
Hoe wordt er eigenlijk bepaald hoe het Koninkrijk der Nederlanden stemt over resoluties?
‘Dat gaat via een duidelijke procedure. Wij werken hier altijd op instructies vanuit Den Haag. De steminstructies worden in Nederland voorbereid, afgestemd met de minister, en wij brengen die hier vervolgens uit. Wat wij hier wel doen, is Den Haag voeden met informatie over hoe de verhoudingen liggen tussen de verschillende landen. Soms kan een stem namelijk ook invloed hebben op andere onderwerpen, en dat proberen we goed over te brengen. Op basis van die informatie maakt Buitenlandse Zaken een politieke afweging. Uiteindelijk geven wij de stem uit, maar alles gebeurt met goedkeuring vanuit Nederland.’
'Het werkt alleen als landen bereid zijn samen te werken.'
Er is ook kritiek op de VN, vooral als het gaat om het oplossen van de grote conflicten.
‘Ik begrijp die kritiek. De VN wordt soms gezien als falend wanneer vredesmissies moeten sluiten of wanneer landen besluiten buiten de VN om actie te ondernemen. De VN is een samenwerkingsverband, maar kan landen niet dwingen mee te werken. Het werkt alleen als landen bereid zijn samen te werken en afspraken na te leven. Wat wel zorgelijk is, is dat steeds meer landen ervoor kiezen om hun eigen weg te gaan. De VN moet zich ondertussen ook blijven aanpassen aan de nieuwe realiteit. De samenstelling van de Veiligheidsraad bijvoorbeeld, is nog steeds gebaseerd op de wereld van na de Tweede Wereldoorlog. Dat moet veranderen.’
Hoe ziet u de toekomst van de VN, en wat is de rol van het Koninkrijk der Nederlanden daarin?
‘Dit jaar is het Pact for the Future afgesloten, waarin bijna alle landen opnieuw hun steun hebben uitgesproken voor de VN en samenwerking. Het Koninkrijk der Nederlanden heeft hier een belangrijke bijdrage aan geleverd, bijvoorbeeld met een verklaring over het rekening houden met toekomstige generaties in ons beleid. We moeten verder kijken dan de problemen van vandaag en rekening houden met de impact op de toekomst.’
Wat hoopt u aan het einde van uw termijn bereikt te hebben?
‘Ik hoop dat de VN tegen die tijd nog steeds een belangrijke plek is waar we grensoverschrijdende problemen samen aanpakken. Of het nu gaat om vrede, veiligheid, klimaat of vrijheid, de VN moet relevant blijven. Daarnaast wil ik dat het Koninkrijk der Nederlanden zichtbaar blijft vechten voor een veiligere en rechtvaardigere wereld waarin iedereen zichzelf kan zijn, niet alleen voor onszelf, maar ook voor de generaties die nog komen.
En ik moet ook zeggen dat ik ontzettend trots ben op het team dat ik hier heb. Ze zijn enorm bevlogen en professioneel. Iedereen werkt keihard, vaak onder moeilijke omstandigheden, en dat doen ze allemaal vanuit de overtuiging dat we echt iets kunnen bijdragen aan een betere wereld.’