Speciaal Gezant Oekraïne Roderick van Schreven: ‘Wederopbouw kan niet wachten tot de oorlog voorbij is’
Ministeries
Het bedrijfsleven speelt een cruciale rol in de wederopbouw van Oekraïne. En daar moeten we nu al mee beginnen, vindt Roderick van Schreven, Speciaal Gezant Bedrijfsleven en Wederopbouw Oekraïne. Van Schreven helpt Nederlandse bedrijven om contacten te leggen en toegang te krijgen tot de Oekraïense markt.
De afgelopen zes jaar was Roderick van Schreven al met pensioen. Maar toen hij gevraagd werd om Speciaal Gezant Bedrijfsleven en Wederopbouw Oekraïne te worden, besloot hij dat tijdelijk te onderbreken. De gezant is een belangrijke schakel tussen Nederlandse bedrijven, de overheid en de Oekraïense markt.
Waarom heeft Nederland een Speciaal Gezant Bedrijfsleven en Wederopbouw Oekraïne aangesteld?
‘De schade in Oekraïne is enorm. Huizen, scholen en ziekenhuizen zijn verwoest. De wederopbouw kan daarom niet alleen van overheidsgelden worden betaald. Het is cruciaal dat ook de private sector hieraan bijdraagt en daar ondersteun ik Nederlandse bedrijven bij als Speciaal Gezant.
Mijn belangrijkste taak is om contact met Nederlandse bedrijven te leggen en te zorgen dat deze toegang kunnen krijgen tot de Oekraïense markt. Ik laat bedrijven zien wat de mogelijkheden zijn, maar ik kijk ook waar de obstakels zitten. Ook trekken we in een internationaal netwerk van gezanten op met andere landen. Zo kijken we bijvoorbeeld hoe andere landen omgaan met de organisatie van handelsmissies.’
Het ligt niet voor de hand om zaken te doen in een oorlogsgebied. Kunnen bedrijven niet beter wachten tot de oorlog voorbij is?
‘Oekraïne heeft nu hulp nodig. Wederopbouw kan niet wachten tot de oorlog voorbij is, want het leven van de Oekraïense bevolking gaat door. Vernielde elektriciteitscentrales en ziekenhuizen moeten zo snel mogelijk worden hersteld en de economie van het land moet blijven draaien.
Ik krijg ook vaak de vraag of het niet verkeerd is om nu zaken te doen in Oekraïne. Of we dan niet profiteren van een land in oorlog. Maar in Oekraïne zullen ze het tegenovergestelde zeggen. Ik was vorige week bij een grote wederopbouw conferentie in Berlijn en daar sprak president Zelensky duidelijke woorden: wij hebben de technologie, investeringen en hulp nu nodig.’
Oekraïne is dus zelf ook al bezig met wederopbouw?
‘Ja, dat is heel indrukwekkend. Toen ik Oekraïne bezocht, sprak ik bijvoorbeeld met een burgermeester die een geheel plan klaar had liggen om zijn stad opnieuw op te bouwen. Hij liet zien: “hier zat de zware industrie, maar die komt nu buiten de stad. Hier komt een school, daar een park en sportfaciliteiten.” Kortom: Oekraïne is er klaar voor.
Het is ongelofelijk hoe veerkrachtig de Oekraïense bevolking is. Je voelt een trots en energie. Ze plaatsen zich nooit in de slachtofferrol, maar kijken wat er gedaan kan worden. Een mooi voorbeeld vind ik de fabriek voor broodbakmixen die, toen ze niet langer aan bakkerijen konden leveren, besloten om de bestaande structuur te gebruiken om voor iedereen gratis brood te bakken. De solidariteit is van alle kanten enorm.’
Ziet u deze solidariteit ook terug bij Nederlandse bedrijven?
‘Uit de gesprekken met het bedrijfsleven merk ik: Oekraïne is anders dan andere landen. Veel bedrijven zien het niet direct als een interessante markt, maar voelen een maatschappelijke verantwoordelijkheid om bij te dragen aan de wederopbouw in Oekraïne. Vaak gaan de gesprekken ook in eerste instantie over de waardering voor het land, voordat er over financiële mogelijkheden wordt gesproken.’
Is het wel veilig om in Oekraïne zaken te doen?
‘Het beeld van Oekraïne focust zich enorm op alle vernieling, maar we moeten niet vergeten dat tegelijkertijd een groot deel van het land doordraait. Het is een ontwikkeld land, met een draaiende industrie en grote landbouwsector. Er is veel vernietigd en er zijn risico’s, maar Oekraïne heeft ook een ander gezicht. En dat biedt mogelijkheden voor Nederlandse bedrijven.
Vaak is mijn advies daarom: ga in gesprek met Oekraïense partners en Nederlandse ondernemers die regelmatig naar Oekraïne gaan. Er zijn veel Nederlandse bedrijven en organisaties actief in Oekraïne. Zij weten vaak goed hoe de situatie op de grond is en wat er wel en niet mogelijk is.’
In welke sectoren ziet u kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven?
‘In Oekraïne is er eigenlijk vraag naar alles. Een belangrijkere vraag is daarom: op welk gebied kan Nederland het meeste bijdragen? Er is bijvoorbeeld veel vraag naar kennis over energienetwerken en waterzuivering, maar ook de bouw van rivier- en zeehavens. Daar hebben wij veel ervaring in. En ook op het gebied van landbouw heeft het Nederlands bedrijfsleven veel te bieden.
Een ander voorbeeld is de gezondheidszorg. Dan hebben we het over de hardware – denk aan MRI-scanners en mobiele ziekenhuizen - maar ook over de vraag: hoe richt je een gezondheidszorg in als je het helemaal opnieuw moet opbouwen? En denk ook aan mentale gezondheid en zorg voor mensen die door de oorlog lichamelijk beschadigd zijn. Het is heel belangrijk dat de juiste hulp beschikbaar is. Voor de oorlog waren er weinig voorzieningen voor mensen met psychische of mentale trauma. Nederlandse bedrijven kunnen helpen om deze voorzieningen op te bouwen.’
Hoe ondersteunt de overheid bedrijven hierbij?
‘We hebben een heel palet aan financiële steunmogelijkheden voor bedrijven. Ook krijgen we als overheid gemakkelijker toegang tot informatie en contacten op hoog niveau. Veel van de Nederlandse steun gaat bijvoorbeeld via grote financiële instellingen, zoals de Wereldbank en de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling, omdat dat dit efficiënter en zorgvuldiger is. Als lid van deze instellingen kunnen wij informatie opvragen: wat verwachten jullie de komende maanden te doen? Welke tenders staan uit?
Deze informatie is enorm waardevol, maar voor bedrijven lastiger op te vragen. Daar ligt dus een belangrijke taak voor de overheid. Bij de ambassade in Kyiv wordt daarom een acquisitieofficier aangewezen die zich hier volledig op zal richten. Zodat bedrijven eerder weten wat er speelt. Vervolgens is het natuurlijk aan de bedrijven om zich voor de tenders in te schrijven en zich goed te presenteren.
Ook organiseren we bedrijvenmissies, waar Nederlandse bedrijven worden gekoppeld aan Oekraïense partners. Er reizen deze week bijvoorbeeld ongeveer twintig bedrijven naar Warschau voor de Rebuild Ukraine conferentie. Dit een mooi voorbeeld van onze steun: bedrijven krijgen de mogelijkheid om op een laagdrempelige manier in contact te komen met Oekraïense partners en krijgen snel en beter inzicht in de vraag. Zo kunnen ze zelf de afweging maken, zonder een forse investering of onverantwoorde risico’s te hoeven nemen.’
Lees hier meer over de Nederlandse bedrijvenmissie naar de Rebuild Ukraine conferentie in Warschau.