Nederlandse inzet tegen dreigingen in de ruimte
Ministeries
Steeds meer landen en bedrijven zijn actief in de ruimte. Dat geeft allerlei nieuwe technologische mogelijkheden – maar kan ook gevolgen hebben voor onze veiligheid.
Daarom houdt het ministerie van Buitenlandse Zaken zich ook steeds meer bezig met dreigingen in de ruimte. Want daar gebeurt misschien meer dan je denkt.
Wat is veiligheid in de ruimte?
Ruimteveiligheid gaat over de risico’s van alles wat de mens doet in de ruimte. Het lijkt zo ver weg, maar er kan een hoop misgaan (per ongeluk, of expres). En dan kan een probleem ineens heel dichtbij komen. Bijvoorbeeld als de signalen van een satelliet worden verstoord. Daarom wordt het steeds belangrijker om goede afspraken te maken over verantwoord gedrag in de ruimte.
Verantwoord gedrag in de ruimte: waarom zijn er afspraken nodig?
De ruimte rondom de aarde wordt steeds voller. Dat heeft ook positieve kanten. Bijvoorbeeld: waar je ook bent, bijna overal werkt de navigatie van je telefoon. Ook veilig geld overmaken kan dankzij betrouwbare signalen van satellieten. Maar satellieten kunnen natuurlijk ook voor militaire doelen worden gebruikt. Denk aan het bepalen van een positie, verzamelen van inlichtingen over andere landen, en het inzetten van precisiewapens.
Voorkomen van een wapenrace in de ruimte
In de wereld is de competitie om macht de laatste jaren behoorlijk toegenomen. Ook in de ruimte kunnen daardoor de spanningen hoog oplopen. Bijvoorbeeld als een ander land – per ongeluk óf expres – een satelliet beschadigt of zelfs onbruikbaar maakt. Het is niet makkelijk om vanaf de aarde in de gaten te houden wat er in de ruimte gebeurt. De kans dat er ongelukken of misverstanden ontstaan wordt steeds groter. En dat kan voor nog meer onrust tussen landen zorgen.
Internationale spanningen zijn niet de enige dreiging in de ruimte. Door de mens slingert er ook steeds meer puin in de ruimte rondom de aarde.
Puin in de ruimte
Steeds meer activiteiten in de ruimte, betekent ook steeds meer troep. Denk aan afgedankte satellieten of verloren gereedschap. Zelfs restjes verf die van ruimtevaartuigen afbrokkelen kunnen al een zonnepaneel van een satelliet beschadigen.
Meer dan een miljoen grote en kleine stukken ruimtepuin cirkelen met gevaarlijke snelheden (soms met wel 8 kilometer per seconde) om de aarde heen. En hoe meer puin er bijkomt, hoe groter de kans dat het een keer misgaat. En hoe moeilijker het op den duur wordt om überhaupt nog de ruimte in te gaan.
Om al deze redenen zijn er internationale afspraken nodig over verantwoord gedrag in de ruimte.
Wat doet Nederland?
Nederland wil een wapenrace in de ruimte voorkomen. En wil dat landen en bedrijven bewuster worden van de gevolgen van hun gedrag in de ruimte. Daarom zet Nederland in op goede internationale afspraken. Het liefst binnen de Verenigde Naties (VN), om zo veel mogelijk landen mee te krijgen.
Nederland zal in 2025 en 2026 bijvoorbeeld deelnemen aan een werkgroep van de VN, om samen met andere landen nieuwe regels en afspraken te maken over verantwoord gedrag in de ruimte. Nederland heeft veel kennis als het gaat om ruimterecht, en goede banden met andere landen. Zo kan Nederland als bruggenbouwer optreden binnen de VN. Dat gebeurde bijvoorbeeld in 2023 met een samenwerking tussen een grote groep landen (In het Engels), waaronder de Filipijnen, Brazilië en Duitsland.
Door landen bij elkaar te brengen en het gesprek aan te gaan, draagt Nederland via diplomatie een steentje bij aan het verminderen van ruimtedreigingen.
Grote uitdagingen
Op dit moment zijn er al verschillende VN-ruimteverdragen, maar die komen nog uit de tijd van de Koude Oorlog (1945-1991). Ondertussen is de ruimte een stuk voller en zijn er steeds meer landen die gebruik willen maken van satellieten, of zelf de ruimte in willen. Er zijn dus ook meer afspraken nodig. Maar dat is niet makkelijk. Want landen lopen nog tegen allerlei moeilijke vragen aan. Twee voorbeelden:
- Een satelliet die wordt gebruikt om ruimteafval op te ruimen, kan met een paar kleine aanpassingen ook worden gebruikt om een andere satelliet aan te vallen. Daarom is het vaak moeilijk te zeggen: met welke bedoelingen stuurt een land een satelliet de ruimte in?
- Sommige landen willen dat bepaalde wapens in de ruimte verboden worden. Maar daarvoor moet iedereen het wel eens worden over wat een ‘ruimtewapen’ is: want door de snelheid waarop voorwerpen in de ruimte bewegen, en omdat alles met elkaar in botsing kan komen, zou je bijna alles wel als wapen kunnen zien.
Omdat er veel van zulke ingewikkelde vragen zijn, vindt Nederland dat we vooral de nadruk moeten leggen op verstandig gedrag in de ruimte. Door duidelijke afspraken te maken over het verschil tussen verantwoord en onverantwoord gedrag, kunnen we bedreigingen herkennen, regels maken die voor zo veel mogelijk landen gelden, én die vervolgens ook controleren.
En daarom zet ook het ministerie van Buitenlandse Zaken zich wereldwijd en dus zélfs ver daarbuiten in voor een veilig Nederland.