Nederland en Zuid-Soedan: ontwikkelingssamenwerking onder uitdagende omstandigheden
Ministeries
Van 13 tot 15 maart bracht Pascalle Grotenhuis, Directeur Generaal Internationale Samenwerking (DGIS) van het ministerie van Buitenlandse Zaken, een bezoek aan Zuid-Soedan om de betrekkingen tussen dat land en Nederland te vieren. Een verslag van een indrukwekkend bezoek aan het jongste land ter wereld.
Zuid-Soedan, een land met zo’n 12 miljoen inwoners dat ligt ingeklemd tussen Soedan in het noorden, Ethiopië in het oosten, Oeganda, de Democratische Republiek Congo en Kenia in het zuiden en de Centraal Afrikaanse Republiek in het westen, werd na lange periodes van conflict in 2011 onafhankelijk. Nederland was een van de eerste landen die de onafhankelijkheid erkende. Dertien jaar later staat het land op een belangrijk kruispunt. Het vredesakkoord, waarmee Zuid-Soedan in 2018 een burgeroorlog eindigde, loopt binnen een jaar af. De verwachting is dat het jonge land eind dit jaar voor het eerst verkiezingen zal houden. Door de vele conflicten en burgeroorlogen uit het verleden blijft het land echter kwetsbaar en afhankelijk van humanitaire hulp.
Het bezoek aan Zuid-Soedan viel samen met het 50-jarig bestaan van de Juba Nile Bridge. Die brug werd in opdracht van de Verenigde Naties gebouwd om ervoor te zorgen dat vluchtelingen de Nijl konden oversteken en zo veilig konden reizen van het noorden naar het zuiden van het land, dat toen nog Soedan was. Bovendien versterkte de brug de positie van Juba als ‘hub’ voor handel tussen Oeganda en Soedan.
Dag 1: betere kansen voor jongeren
‘Nederland steunt Zuid-Soedan met verschillende vormen van ontwikkelingssamenwerking’, vertelt Pascalle. Als DGIS is ze bij Buitenlandse Zaken verantwoordelijk voor al het beleid op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. Ze geeft een voorbeeld: ‘Zuid-Soedan heeft een jonge bevolking. Meer dan 70 procent van de inwoners van het land is onder de 30. Maar de meerderheid van die groep heeft nooit een formele opleiding kunnen afronden. Nederland zet zich ervoor in om beroepsonderwijs aan te bieden, om zo jongeren een betere positie te geven op de arbeidsmarkt.’
Pascalle bezocht in Zuid-Soedan een Multiservice Training Centre (MTC) in de hoofdstad Juba, waar Nederland het Youth Employment and Empowerment Project (YEEP) van UNDP – het ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties – financieel heeft gesteund. ‘Onder de vleugels van YEEP heeft dit MTC al ruim 3.300 jonge mensen, waarvan meer dan de helft vrouw is, opgeleid met praktische vaardigheden’, vertelt Pascalle enthousiast. ‘De meerderheid van deze groep heeft tot op de dag van vandaag nog steeds werk of inkomen!’
Wegens succes is YEEP opgevolgd door een nieuw programma, genaamd Skills, Employment and Empowerment for the Development of Youth Project (SEED4youth), bijna volledig gefinancierd door Nederland, dat beoogt nog eens 20.000 jonge mensen met vaardigheden op te leiden, waarvan 2.200 bij het MTC in Juba.
Dag 2: zoektocht naar duurzame vrede
Na meerdere burgeroorlogen uit het verleden is een groot deel van de bevolking nog altijd ontheemd. Een deel van hen bevindt zich in een beschermingslocatie in de stad Malakal.
Pascalle bezocht het gebied en vertelt: ‘Op deze plek wordt de impact van de burgeroorlogen enorm gevoeld. Mensen hebben hier hun toevlucht gezocht tot een Protection of Civilians (PoC) kamp en worden door een VN-missie beschermd tegen geweld tussen gemeenschappen onderling. Op dit moment verblijven daar zo’n 41.000 mensen, waarvan sommigen al meer dan tien jaar.’ Om de situatie van deze mensen te verbeteren zet Nederland zich in voor conflictbemiddeling in het gebied, legt Pascalle uit. ‘In Malakal financieren we bijvoorbeeld een project waarbij drie verschillende stammen zijn vertegenwoordigd, met als doel om het onderlinge vertrouwen tussen de partijen te vergroten.’
Ook de voortdurende oorlog in het noordelijke buurland Soedan zorgt voor uitdagingen, weet Pascalle. ‘Sinds het begin van de oorlog daar, in april 2023, zijn al ruim 600.000 mensen de grens met Zuid-Soedan over gevlucht. Van die groep is een groot deel ook in Malakal terechtgekomen. VN vluchtelingenorganisatie UNHCR en migratieorganisatie IOM hebben samen met de lokale overheid een transitielocatie opgericht. Daar proberen we als Nederland steun te bieden. Als grootste donor aan het South Sudan Humanitarian Fund ondersteunen we humanitaire partners met de opvang van deze vluchtelingen en met het vervoer naar hun volgende bestemming.’
Pascalle bezoekt een Protection of Civilians (PoC) kamp in Malakal.
Dag 3: viering van 50 jaar bestaan van Juba Nile Bridge
Op de laatste dag van haar bezoek onthulde Pascalle samen met de Zuid-Soedanese minister van Wegen en Bruggen, Simon Majok Majak, een plakkaat ter herinnering aan het 50-jarige jubileum van de Juba Nile Bridge. Pascalle: ‘Het project werd uitgevoerd tijdens het ministerschap van toenmalig minister voor Ontwikkelingssamenwerking Jan Pronk. De financiering van deze brug kwam grotendeels uit Nederland en de bouw werd gedaan door het Nederlandse bedrijf De Groot International. Ik merkte tijdens mijn bezoek dat de bouw van de brug nog altijd sterk verankerd zit in de herinnering van Zuid-Soedanezen. Bovendien vervult hij ook in 2024 nog een belangrijke functie in het dagelijks leven van de inwoners van Juba en is hij een bekend herkenningspunt. Dat maakt deze brug een goed voorbeeld van een ontwikkelingsproject dat nog decennia na de start positieve impact heeft.’
‘De brug was een symbool voor vrede en de strijdende partijen in Zuid-Soedan zagen het allemaal als hun brug’, aldus voormalig minister Jan Pronk in een videoboodschap. Hierdoor werd de brug gespaard en kan hij ook 50 jaar na dato nog een belangrijke functie vervullen als verbinding tussen de oevers van de Nijl en tussen de diverse gemeenschappen in het land.
De brug past ook symbolisch heel goed bij deze reis, sluit Pascalle af. ‘Met het thema Building Bridges heb ik het belang van het bouwen van bruggen tussen etnische groepen, mannen en vrouwen maar ook jong en oud proberen te benadrukken. Want door het slaan van bruggen ontstaat er een Zuid-Soedan waar iedereen meebouwt aan een betere toekomst.’
