Mangrove Living Lab resultaat ‘bloeiende samenwerking’ Vietnam en Nederland
Ministeries
Vietnam werkt samen met Nederland aan herstel van de mangrovebossen, die een belangrijke rol spelen in de kustverdediging in de Vietnamese rivierdelta’s. In het nieuw opgerichte Mangrove Living Lab worden in Vietnam ideeën getest voor herstel van de mangrovebossen. ‘Mangroves zijn vaak een betere en goedkopere kustverdediging, maar ze geven niet zo’n veilig gevoel als betonnen dijken.’
Ooit had Vietnam zo’n vierhonderdduizend vierkante kilometer mangrovebossen. Door ontbossing verdween 60-80% hiervan. Mangroves kunnen zowel een rol spelen bij kustverdediging en behoud van het landschap als voor levensonderhoud, voedsel en brandstof voor de groeiende bevolking. In de Mekong Delta, de grootste rivierdelta in Vietnam, wonen twintig miljoen mensen.
Nieuwe aanplant van jonge mangroves is een oplossing, maar voor die nieuwe bossen moeten de omstandigheden ideaal zijn. Het nieuwe Mangrove Living Lab, ontstaan uit een samenwerking tussen de Thuyloi University in Hanoi en de Technische Universiteit Delft, gaat hier de komende jaren aan werken. Het Lab werd afgelopen week aan minister Harbers getoond als onderdeel van de economische missie aan Vietnam.
In het Living Lab, wat deels een mobiel lab zal zijn met een permanente locatie in de Mekong Delta, werken onderzoekers aan meer kennis door veldonderzoek, langetermijn-monitoring en onderzoeksexperimenten. Ook moet het Living Lab de verschillende geleerde lessen en potentiële natuurlijke oplossingen voor kustbeheer in Vietnam gaan presenteren.
Green village als inspiratie
Het idee voor het Mangrove Living Lab in Vietnam ontstond tijdens een bezoek aan The Green Village van de Technische Universiteit in Delft, vertelt assistent-professor Waterbouw Le Hai Trung aan de telefoon vanuit Hanoi. Op The Green Village worden allerlei toepassingen getest om de stedelijke leefomgeving leefbaar te houden in extremere weersomstandigheden, als gevolg van klimaatverandering. Dat er nu een soortgelijk Living Lab komt in Vietnam, maakt Trung trots. ‘Toen ik voor het eerst The Green Village zag in Delft, raakte ik zó geïnspireerd. Ik wist meteen dat we zoiets ook in Vietnam moesten hebben.’
De Thuyloi University en de TU Delft werken al meer dan dertig jaar samen. Studenten uit Vietnam kwamen dertig jaar geleden naar Delft en tegenwoordig gaan regelmatig Nederlandse TU-studenten voor stages en onderzoek naar Vietnam. Ook Le Hai Trung haalde in Delft zijn PhD in coastal engineering. Daarna ging hij terug naar Vietnam om de geleerde kennis in de praktijk te brengen.
Van het delen van Nederlandse kennis naar een gelijkwaardige samenwerking
Het Mangrove Living Lab is een voorbeeld van de bloeiende samenwerking tussen beide landen op het gebied van waterbeheer en kustverdediging. ‘Een fantastisch succesverhaal’ noemt projectleider en directeur van The Green Village van de TU Delft, Marjan Kreijns, deze samenwerking. ‘Wat ooit begon als het delen van Nederlandse kennis op het gebied van deltabeheer, is nu een gelijkwaardige samenwerking. Wij leren van onze Vietnamese partners en zij leren van ons.’
Mangroves vormen een van de belangrijkste ecosystemen voor Vietnam. Ze houden sediment vast, kunnen tegen zowel zoet als zout water en gedijen als hun wortels een deel van het jaar onder water staan. Daarnaast absorberen ze vijf keer meer CO2 dan een ‘gewoon’ bos. Door milieuvervuiling en bevolkingsgroei raakten de bossen sterk uitgedund en aangetast. In de jaren negentig begon Vietnam met herstel van deze bossen, ook vanuit het idee dat ze een rol kunnen spelen om Vietnam voor te bereiden op de stijgende zeespiegel.
‘Nieuwe mangrovebossen planten zonder steun van de bevolking heeft geen zin’
Het Mangrove Living Lab onderzoekt onder welke omstandigheden nieuw aangeplante bomen gedijen. Wetenschappers en studenten vanuit allerlei disciplines werken hiervoor samen. ‘Ingenieurs en ecologen, maar ook sociologen, kunstenaars en economen,’ vertelt assistent-professor Waterbouw Le Hai Trung. ‘De mangrove in al zijn aspecten moet aan bod komen.’
Die brede aanpak is belangrijk om aanplant van nieuwe mangrovebossen tot een succes te maken. ‘Lukraak nieuwe bomen planten heeft geen zin,’ zegt Marjan Kreijns van de TU Delft. ‘Je moet kijken naar de natuurlijke omstandigheden: is er voldoende sediment, maar ook de golf- en stromingscondities spelen een belangrijke rol? Daarnaast zijn ook de sociaal-maatschappelijke aspecten belangrijk, vandaar dat we inzetten op de betrokkenheid van de lokale bevolking.’
Dure betonnen dijken
Vooral als kustbescherming is de mangrove een belangrijk wapen, omdat het golven dempt en kusterosie tegengaat. Kustbescherming door mangroves is een goedkoper en meer duurzaam middel dan bijvoorbeeld betonnen dijken. Toch kiest ook Vietnam regelmatig voor dit soort ’harde’ oplossingen, al is dat niet altijd een succes. Marjan Kreijns zag nog maar een paar maanden geleden in Vietnam na een storm een dure betonnen dijk in stukken wegspoelen. ‘Betonnen dijken geven een veiliger gevoel dan mangrovebossen. Hier ligt ook een taak voor het Living Lab. Wetenschappers moeten lokale politici en de bevolking ervan overtuigen dat mangrovebossen een betere kustverdediging zijn. De bevolking moet deze bossen echt omarmen, anders wordt het niks.’
Le Hai Trung beaamt dit. Hij wil dan ook graag onderzoek doen onder lokale gemeenschappen naar hoe de kennis over mangrovebossen wordt overgebracht. ‘Als de kennis en liefde voor mangroves van generatie op generatie worden overgedragen, hebben mangrovebossen waarschijnlijk een grotere kans om te herstellen en zich te ontwikkelen. Hier willen we veel meer over weten. We ontwerpen nu methoden om kenmerken van de mangrovebossen te observeren en om de gemeenschappen te betrekken bij ons onderzoek.’
Er worden veel mangroven geplant in de wereld voor kustverdediging, maar helaas vaak op de verkeerde plekken.
Deltaplan Vietnam
Het Mangrove Living Lab is onderdeel van een grotere samenwerking tussen Nederland en Vietnam. Het samenwerkingsverband klimaatadaptatie en waterbeheer werd in 2010 ondertekend door de premiers van Vietnam en Nederland. Onder dit samenwerkingsverband werd, in december 2022, een afspraak getekend dat Vietnam toetreedt tot het Nederlandse initiatief International Panel for Deltas and Coastal Areas (IPDC), waar meerdere landen en eilanden lid van zijn.
Doel van het IPDC is dat landen door middel van planvorming en investeringen zich beter gaan aanpassen aan het veranderende klimaat. Als onderdeel van de uitvoering van het opgestelde ‘Deltaplan’ voor de Mekong Delta zal komende jaren tientallen miljoenen euro worden geïnvesteerd in mangroveherstel.
'Herstel mangroves is belangrijke sleutel'
Nederland heeft hier al 200.000 euro in geïnvesteerd. 'Het is een relatief kleine investering, waarmee we vooral aan de juiste oplossingen van deze grotere investering in mangroveherstel in Vietnam willen bijdragen’, zegt Sander Carpaij, delta-coördinator voor Vietnam bij het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. ‘Dat betekent een mangrove-herstelaanpak, aangepast aan specifieke lokale omstandigheden. Tegelijkertijd wordt er ook gekeken naar de landinwaartse mangroven langs de rivier.’
Er worden veel mangroven geplant in de wereld voor kustverdediging, maar, zegt Carpaij, helaas op de verkeerde plekken. 'Of men plant jonge mangrove zonder dat de omstandigheden zo zijn dat de jonge aanplant kan floreren. Die boompjes overleven niet. Goed herstel van de mangrovebossen is belangrijke sleutel in dit geheel.’