'Uitzendingen hebben me enorm verrijkt'
Ministeries
Als adviseur voor de Verenigde Naties (VN) in Somalië kon Yvette Langenhuizen (39) niet zonder begeleiding van de compound af. In Oekraïne moest ze de missie abrupt afbreken vanwege de Russische invasie in 2022. Het werk van een civiel expert valt niet in de categorie negen-tot-vijf-banen. Langenhuizen geeft aan dat de uitdagingen vaak groot zijn, de werkdruk hoog, maar het kunnen bijdragen aan concrete verbeteringen enorm waardevol.
Daarnaast ervaart ze het werken in een internationale omgeving als bijzonder inspirerend. “In Somalië was ik deel van een managementteam waarin alle continenten waren vertegenwoordigd. Daarnaast was er intensieve samenwerking met lokale medewerkers. In Oekraïne werkte ik samen met mensen uit meer dan veertig landen. Die internationale contacten hebben mijn werkervaring enorm verrijkt.”
Langenhuizen heeft een lange staat van dienst als civiel expert. Ze was voor de NAVO actief in Afghanistan, voor Buitenlandse Zaken (BZ) in Oekraïne, voor de Verenigde Naties in Somalië en sinds kort weer voor BZ in Georgië. Tussendoor werkte ze zowel in Brussel als Den Haag.
“Om later als civiel expert in de regio’s zelf te werken, voegt echt iets toe aan je kennis en netwerk.”
Onderdeel van geschiedenis
Langenhuizen heeft zich haar hele loopbaan beziggehouden met internationale politiek en veiligheidsvraagstukken. Aan het begin van haar carrière werkte ze onder meer bij het ministerie van Defensie als politiek adviseur voor de Hoorn van Afrika. “Om later als civiel expert in de regio’s zelf te werken, voegt echt iets toe aan je kennis en netwerk. Ik zat in Somalië bijvoorbeeld bij onderhandelingen tussen de Afrikaanse Unie (AU) en de Somalische overheid over de overdracht van veiligheidstaken. En was vervolgens betrokken bij de ceremonies op een aantal bases waar de AU het stokje overdroeg aan Somalische collega’s. Je voelt je dan toch wel onderdeel van history in the making.”
Rond de overdracht maken VN-medewerkers analyses over de impact ervan op de burgerbevolking. Ze gaven daarnaast advies en training om de rechten van de burgers te beschermen. Langenhuizen: “In sommige gevallen borgde de AU-missie ook toegang tot drinkwater of een medische kliniek. We bespraken dan of de Somalische overheid of lokale partners dat kunnen overnemen.”
Onveiligheid
Somalië is een onveilig land, wat betekent dat de persoonlijke bewegingsruimte beperkt was. Het gaf Langenhuizen echter energie om vooruitgang te zien. “Somalië is al heel lang een conflictgebied en de situatie is kwetsbaar. Maar zeker op langere termijn is er sprake van vooruitgang. In mijn tijd bij Defensie was het bijvoorbeeld vrijwel onmogelijk naar Mogadishu te reizen, laat staan er te werken. De officiële regering en internationale hulpverleners werkten met name vanuit Nairobi. Nu is een groter gebied onder controle van de regering en kan er weer vanuit Mogadishu en in de regio’s worden gewerkt.”
“We rapporteerden vrijwel dagelijks schendingen van het staakt-het-vuren en de impact ervan op de burgerbevolking.”
Realistische ambities
Missies hebben helaas niet altijd het gewenste succes. Neem Oekraïne, waar Langenhuizen tussen 2017 en 2022 in een monitoringsmissie van de OVSE werkte. Ze leidde er een team dat vanaf vijf verschillende locaties in de regio Loehansk het toen geldende staakt-het-vuren monitorde. Twee van de kantoren bevonden zich in toen al bezet gebied, drie in delen die onder Oekraïens gezag stonden. “We rapporteerden vrijwel dagelijks schendingen van het staakt-het-vuren en de impact ervan op de burgerbevolking.”
De rest is geschiedenis: alle internationale inzet kon het uitbreken van een grootschalige oorlog niet voorkomen. “De abrupte afloop van de missie was echt heel moeilijk”, zegt Langenhuizen. Toch houdt ze eraan vast dat het nuttig was in Oekraïne actief te zijn. “Het is goed om het uiterste te doen om een staakt-het-vuren te laten slagen; om als internationale gemeenschap eyes and ears on the ground te hebben. Echter, als de wil er bij één van de partijen niet is om een akkoord na te leven, en deze voor de weg van agressie kiest, zullen ongewapende monitors op de grond niet het verschil kunnen maken”. Langenhuizen geeft dan ook aan dat het belangrijk is om met een realistisch doel missies op te zetten en te managen.
Nieuwe missie
De civiel expert is in juni begonnen aan een nieuwe missie in Georgië. Ze kijkt uit naar een betere balans tussen werk en privéleven dan in Somalië, waar niemand weg kon van de compound zonder veiligheidspersoneel. Als hoofd planning en evaluatie van de EU-missie wil ze bereiken dat de informatie vanuit Georgië het beleid in Brussel beter ondersteunt. “Zodat er in Brussel adequate beslissingen genomen kunnen worden en er ook lessen getrokken kunnen worden voor andere missies, nu en in de toekomst.”
In Georgië is 20 procent van het land bezet gebied en zoals altijd geldt ook hier dat er binnen een crisis ook allerlei kleinere crises zijn. Maar ze heeft goede hoop bij te kunnen dragen aan de stabiliteit en veiligheid van het land. “Mijn uitgangspunt is ervoor te zorgen dat een situatie niet slechter wordt en actief naar mogelijkheden te zoeken, mensen te verbinden, om bij te dragen aan concrete verbeteringen.”
|
Civiele experts zijn deskundigen die hun vakkennis en ervaring inzetten voor missies in het buitenland. Ze leveren een bijdrage op het gebied van bijvoorbeeld veiligheid, rechtsorde of conflictbeheersing in (post-) conflictgebieden. De civiele experts worden via Buitenlandse Zaken uitgezonden naar een internationale (vredes)missie of organisatie onder de vlag van de Europese Unie, de NAVO of de Verenigde Naties. |