Aftellen naar VN-Waterconferentie: overstromingen in Pakistan
Ministeries
Al eeuwenlang voert Nederland de strijd tegen het water. Wereldwijd is er belangstelling voor de Nederlandse aanpak. Bijvoorbeeld in Pakistan, dat in 2022 de zwaarste overstromingen uit haar geschiedenis te verwerken kreeg. Civiel ingenieur Jos de Sonneville begeleidde een team van waterexperts naar het rampgebied.
In de zomer van 2022, kreeg Pakistan te maken met extreme regenval. Dorpen, wegen en bruggen spoelden weg, meer dan 2 miljoen mensen raakten hun huis kwijt, ruim 1700 mensen kwamen om het leven en miljoenen dieren verdronken. Op verzoek van de Pakistaanse overheid, stuurde Nederland waterexperts uit het Dutch Risk Reduction Team.
Het team vertrok in november naar Pakistan om een evaluatie te maken van de overstromingen. ‘Het was eigenlijk een unieke ramp’, vertelt teamleider Jos de Sonneville. ‘De combinatie van hevige moessonregens en smeltwater vanuit de Himalaya, zorgden in de rivierdelta maar vooral op land voor enorme wateroverlast.’
Het Dutch Risk Reduction Team (DRR-Team)Het DRR-Team adviseert overheden in het oplossen van dringende waterproblemen zoals overstromingen, watervervuiling en droogte, het voorkomen van watergerelateerde rampen, of de wederopbouw na een ramp. Landen kunnen via de Nederlandse ambassade een aanvraag indienen, waarna het DRR-Team - op basis van de benodigde expertise en ervaring - een geschikte teamleider en enkele teamleden selecteert uit een pool van waterexperts. |
Mooi Initiatief
Als civiel ingenieur is Jos al jaren bezig met waterbeheer. Na een opleiding in Delft, woonde hij twintig jaar in het buitenland, waar hij zelf met de gevolgen van hoog water in aanraking kwam. Dat maakte grote indruk. ‘In 1984 vond er een enorme overstroming plaats in Mozambique door cycloon Domoina. Met rubberbootjes hebben we toen rondgevaren om mensen uit de boomtoppen te redden.’
Sinds de oprichting van het DRR-Team heeft Jos al aan meerdere missies deelgenomen. ‘Het is een mooi initiatief om met Nederlandse kennis ook in het buitenland te kunnen bijdragen aan beter waterbeheer. Ik vind het persoonlijk ook belangrijk om daaraan mee te helpen. Zeker als je ziet met welke beperkte middelen veel landen het waterbeheer moeten doen.’
Geen kant op
De ergste overstromingen waren voorbij toen Jos met zijn team in Pakistan aankwam, maar een groot deel van het land stond nog onder water. ‘Het water kon geen kant op’, vertelt Jos. ‘In de delta is zoveel gebouwd – wegen, spoorwegen, irrigatiekanalen, steden en dorpen – dat het water geen ruimte heeft om af te stromen. Hierdoor stijgt het waterpeil van de rivieren. De vloedgolf die eerst in drie weken van de top van de Himalaya naar de oceaan stroomde, doet er nu veel langer over, resulterend in een hogere vloedgolf.’
Een overstroming zorgt hierdoor niet alleen voor schade aan woningen en gebouwen, bruggen en dijken, maar ook voor langdurige problemen. ‘Alleen via verdamping kan het water ontsnappen’, legt Jos uit. ‘Het water blijft maanden staan, waardoor de oogst niet kan worden geplant, vrachtwagens geen goederen kunnen vervoeren en ziektes die overdraagbaar zijn via het water, zoals Malaria en Dengue, vaker voorkomen.’
Adaptatie en mitigatie
Op basis van de bevindingen en gesprekken op locatie formuleert het DDR-team een advies. Hiervoor kijkt het team naar aspecten die het land beter bestendig kunnen maken tegen overstromingen. ‘Bijvoorbeeld door de aanleg van stevigere dammen en dijken, door anders om te gaan met een overstroming (adaptatie), of door de gebieden anders in te richten (mitigatie).’
Dit laatste aspect volgens Jos vooral van groot belang in Pakistan. ‘De enorme bevolkingsgroei zet de voedselvoorziening, woonruimte en economie onder druk. Iedereen moet een plek krijgen, maar vaak gaat dat ten koste van de ruimte voor het water.’
We moeten niet alleen investeren in hogere dijken en stevigere dammen, want er volgt uiteindelijk altijd een golf die hoger is.
Ruimte voor de rivier
De manier waarop het gebied is ingericht is vaak een hoofdoorzaak van grote schade bij overstromingen. Niet alleen in Pakistan, benadrukt Jos. ‘In Nederland bouwden we vroeger ook te veel in de uiterwaarden. Door schade en schande hebben we geleerd dat we maatregelen moeten nemen om de rivier weer meer ruimte te geven en dat vereist samenwerking tussen de vele belanghebbenden,’
Voorbeelden van dit soort maatregen zijn het herontwerpen van wegen die dwars op de stroomrichting van de rivier lopen, het verleggen en optimaliseren van dijken en taluds. ‘In onze adviezen benadrukken we daarom vaak belang van ruimtelijke ordening. We moeten niet alleen investeren in hogere dijken en stevigere dammen, want er volgt uiteindelijk altijd een golf die hoger is.’
Samenwerking
Technische kennis is er vaak genoeg, maar het ontbreekt veelal aan samenwerking tussen de verschillende partijen, ziet Jos. ‘Goed waterbeheer vraagt niet puur technische oplossingen, maar vereist een gezamenlijke aanpak. Waar bijvoorbeeld organisaties die verantwoordelijk zijn voor woningbouw een gezamenlijk plan maken met anderen die verantwoordelijk zijn voor de aanleg van irrigatiegebieden, wegen, spoorwegen, dijken en dammen.’
Pakistan staat in de top 10 van landen die hardste worden geraakt door de gevolgen van klimaatverandering. Hierdoor zullen de uitdagingen op het gebied van water in de toekomst alleen maar toenemen. ‘Door klimaatverandering wordt het weer overal ter wereld extremer. Het is vaker te nat of juist te droog’, legt Jos uit. ‘Goed waterbeheer, waterveiligheid en bestuurlijke samenwerking is, en blijft, daarom van groot belang. In Pakistan, maar ook in Nederland.’
Aanbevelingen
De uiteindelijke aanbevelingen van het team zijn in een rapport gebundeld en aan de Pakistaanse autoriteiten aangeboden. In mei 2023 staat een tweede missie op de planning. Tijdens deze missie kijkt het team samen met de lokale autoriteiten en internationale financiële instellingen, zoals de Asian Development Bank, naar concrete vervolgstappen.
VN-waterconferentie
Het thema overstromingen zal aan bod zal komen tijdens de VN-Waterconferentie in New York. De conferentie, de eerste van de VN op het gebied van water in bijna 50 jaar, heeft als doel om het belang van water wereldwijd hoger op de agenda te zetten. Lees hier meer over de thema’s van de conferentie.