Oorlog in Oekraïne: ‘Iedereen hoopt op een zachte winter’
Ministeries
Een koude winter, in combinatie met zware verwoestingen aan energiecentrales en gebrek aan verwarming, vormen voor veel Oekraïners een enorme bedreiging. Ambassademedewerker Sebastiaan van der Weide vertelt hoe Nederland Oekraïne helpt bij de voorbereidingen op de winter, die nu voor de deur staat.
Sinds eind oktober is Sebastiaan in Kyiv. ‘Je merkt aan alles dat het land in oorlog is. Het is pikdonker op straat, er is een avondklok en gebouwen en standbeelden zijn gebarricadeerd. Je ziet mensen in metrostations duiken en een veilige plek onder de grond zoeken als het luchtalarm af gaat. Ook valt de stroom vaak uit, doordat ruim 40% van de energievoorziening is beschadigd in Oekraïne.’
Levensgevaarlijke combinatie
Miljoenen Oekraïners wonen op het moment in beschadigde gebouwen of zijn op de vlucht en hebben hun woning dus moeten verlaten. Mensen wonen in kapotte huizen, metrostations en noodopvanglocaties. ‘Zodra het gaat vriezen, wordt het heel snel problematisch’, zegt Sebastiaan. ‘Zeker met het toenemende tekort aan brandstoffen, waarmee mensen zich warm kunnen houden. Dat is een levensgevaarlijke combinatie. Iedereen hoopt op een zachte winter.’
Conferentie over wederopbouw Oekraïne
In oktober organiseerde het ministerie van Buitenlandse Zaken een conferentie over de wederopbouw van Oekraïne. Het bedrijfsleven, ngo’s en de overheid kwamen samen om te kijken hoe Nederland concreet kan helpen bij de wederopbouw van Oekraïne. Hulp op korte termijn in voorbereiding op de winter werd ook besproken.
Sebastiaan: ‘Je ziet dat Nederlandse bedrijven en ngo’s enorm veel energie en drive hebben om aan de slag te gaan, maar de hulp die Nederland zou willen geven is nog niet altijd mogelijk. Er zijn eigenlijk twee manieren om te versnellen: we kunnen alvast voorbereiden, zodat we klaarstaan op het moment dat er wel meer kan. En dan is er de urgente hulp voor de winter.’
$350 miljard nodig
Een ding is zeker: de lijst van wat er op korte termijn moet gebeuren in Oekraïne is lang. De Wereldbank verwacht dat er de komende 36 maanden ongeveer $100 miljard nodig is en dat er bijna $350 miljard nodig is om Oekraïne weer helemaal op te bouwen. Deze schattingen komen uit het Ukraine Rapid Damage and Needs Assessment rapport, opgesteld door de Wereldbank, Europese Commissie en Oekraïne.
Nederlandse hulp
De Nederlandse hulp loopt volgens Sebastiaan via verschillende kanalen. Een deel gaat via grote Internationale organisaties en financiële instellingen, zoals de Wereldbank en Verenigde Naties. In oktober heeft Nederland hiervoor al €70 miljoen toegezegd. Daarnaast maakte minister Schreinemacher voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking vandaag bekend dat Nederland €110 miljoen extra gaat bijdragen om Oekraïne de winter door te helpen.
Dit gaat voornamelijk om de financiering van grote programma’s. Het kwam tijdens de conferentie over de wederopbouw ook ter sprake: kleinschalige lokale projecten zijn van enorm belang. ‘Wij krijgen dit signaal ook’, zegt Sebastiaan. ‘Juist de lokale projecten op de grond kunnen op korte termijn het verschil maken. We zijn hier vanuit de ambassade nu druk mee bezig.’
Ontmijning
De ambassade werkt bijvoorbeeld samen met de UNDP, de ontmijningsorganisatie van de Verenigde Naties en financiert zelf een groep ontmijningspartners. Deze partners werken samen met de Oekraïense autoriteiten om explosieven te verwijderen en educatie over ontmijning te geven. ‘Bij ontmijning worden onontplofte explosieven verwijderd. Dit kunnen mijnen zijn, maar ook andere overgebleven explosieven, zoals Russische boobytraps en onontplofte raketten’, legt Sebastiaan uit.
Ontmijning is een belangrijke randvoorwaarde voor herstel en wederopbouw en is daarom een prioriteit van de Nederlandse inzet. ‘Veel gebieden zijn nu helemaal niet toegankelijk. De explosieven moeten zo snel mogelijk worden verwijderd, maar de vervelende realiteit is dat dit soort explosieven en mijnen vaak nog lang voor problemen zorgen.’
Voedselcrisis
Ook voor de landbouw zijn de explosieven een groot probleem. Zware apparatuur en voertuigen kunnen eventuele onzichtbare explosieven in de akkers activeren. ‘Voor het herstel van Oekraïne is het heel belangrijk dat mensen zo snel mogelijk weer verder kunnen, bijvoorbeeld met hun werk in de landbouw. Zeker omdat er een dreigende voedselcrisis voor de deur staat.’
Dit jaar is de werkloosheid in Oekraïne met ruim 40% gestegen en de Oekraïense economie krimpt waarschijnlijk ruim 30%, vertelt Sebastiaan. ‘Deze optelsom, in combinatie met de Russische campagne om willens en wetens mensen deze winter in de kou en het donker te zetten, vormen een grote bedreiging voor Oekraïne.’
Mentale gezondheid
Naast het winnen van de oorlog is het zorgen dat Oekraïne de winter doorkomt volgens Sebastiaan nu de belangrijkste prioriteit. Toch mag de lange termijn niet worden vergeten. ‘Mensen hebben heftige dingen meegemaakt. Het is essentieel om ook van begin af aan aandacht te hebben voor de mentale gezondheid van mensen. Niet pas als daar meer tijd en ruimte voor is. Uiteindelijk zijn namelijk de Oekraïners zelf het belangrijkste kapitaal van Oekraïne.’