‘NAVO moet antwoord vinden op de dreigingen van deze tijd’
Ministeries
Voor het eerst sinds de corona-pandemie komen staatshoofden en regeringsleiders van de dertig NAVO-bondgenoten vandaag bijeen voor een top in Brussel. De top is van groot belang voor het bondgenootschap en is bepalend voor hoe de NAVO in de toekomst op nieuwe dreigingen is voorbereid en toegerust. Dat stelt de permanent vertegenwoordiger voor Nederland bij de NAVO in Brussel, Marisa Gerards: ‘Cybersabotage is momenteel een reëler gevaar dan vreemde tanks aan de grens.’
Deze NAVO-top is weliswaar fysiek, maar is door de pandemie anders dan anders. Waar pre-corona doorgaans omvangrijke delegaties kwamen, is dit keer het aantal deelnemers beperkt. ‘Er is alles aan gedaan om de veiligheid zo veel mogelijk te waarborgen, zodat deelnemers geen corona-besmetting overhouden aan deze top,’ zegt permanent vertegenwoordiger Gerards.
‘Een NAVO-top, zoals vandaag in Brussel, wordt gemiddeld eens in de twee jaar georganiseerd. NAVO-toppen worden alleen gehouden met een inhoudelijke aanleiding: ‘substance driven.’
Wie schuiven namens Nederland aan in Brussel?
'Premier Mark Rutte, minister van Buitenlandse Zaken Sigrid Kaag en minister van Defensie Ank Bijleveld-Schouten wonen de top namens Nederland bij.'
Waarom komt de NAVO nu bij elkaar?
‘Eén van de redenen is het reflectieproces waartoe werd besloten bij de NAVO-top in Londen in 2019. Naar aanleiding van forse kritiek van de Franse president Macron werd een onafhankelijke reflectiegroep ingesteld die belangrijke aanbevelingen formuleerde. Deze ‘groep van wijzen’, waar ook Herna Verhagen (CEO van PostNL) deel van uitmaakte, kwam met een aantal voorstellen om de politieke kant te versterken en de NAVO beter toe te rusten om toekomstige dreigingen en uitdagingen adequaat het hoofd te bieden.’
‘Secretaris-generaal Stoltenberg heeft deze aanbevelingen vertaald in concrete actiepunten die de NAVO politiek versterken, militair sterk houden en tegelijkertijd de blik van NAVO verbreden. Voor een groot bondgenootschap als NAVO is het belangrijk om wendbaar te blijven en snel in te kunnen spelen op nieuwe dreigingen. Daarvoor is het belangrijk om te blijven investeren in partnerschappen. In deze tijd van geopolitieke competitie zijn juist deze partnerschappen van groot belang. Daarbij staat de Europese Unie natuurlijk bovenaan.’
'Een ander belangrijk punt op onze agenda is blijven investeren in innovatie om technologische vooruitgang te boeken. De twee nieuwe domeinen, Cyber en Space (naast de drie klassieke militaire domeinen: zee, land & lucht) vragen veel van onze aandacht. Cybercrime, de veiligheid van infrastructuur en communicatiesystemen zijn momenteel reëlere gevaren dan vijandelijke tanks aan de grens, al moeten we ook daar nog steeds op voorbereid zijn. Dat zagen we onlangs weer toen we dagelijks in de krant lazen over grootschalige Russische troepenconcentraties rond Oekraïne.’
'De dreigingen van vandaag zijn groot en complex, daar kunnen we ons als middelgroot land onvoldoende tegen verweren'
Wat gebeurt er tijdens de top?
‘Tijdens de top komen staatshoofden en regeringsleiders uit de 30 NAVO-landen bijeen om samen besluiten te nemen en de trans-Atlantische band te vieren. Die eensgezindheid is uiteindelijk het belangrijkste wapen van de NAVO.
De top is het slotstuk van een lange reeks onderhandelingen. Als die succesvol zijn afgesloten, is die top zelf eigenlijk niet eens meer zo spannend. Maar zonder een dergelijke top ontstaat er onvoldoende druk om tot resultaten te komen.
De NAVO besluit immers altijd unaniem: iedereen moet het ermee eens zijn. Dus het is een hele klus om de onderhandelingen tot een goed einde brengen, met tastbare resultaten. Het ceremoniële moment van de presentatie van het communiqué en de foto met alle regeringsleiders, is een belangrijk moment en het tastbare bewijs van de eenheid en verbondenheid tussen de bondgenoten.
In dit communiqué staan overigens niet alleen standpunten, maar ook afspraken die vervolgens concreet handen en voeten moeten worden gegeven. Denk aan het besluit in Warschau in 2016, over een NAVO militaire aanwezigheid in de Baltische Staten en Polen. Het is vervolgens aan de landen om de benodigde troepen beschikbaar te stellen. Ook Nederland neemt daaraan deel. Nu staan er ook weer een aantal concrete voornemens in, die voor de top in Madrid in ’22 nader worden uitgewerkt.’
Waarom is de NAVO belangrijk voor Nederland?
‘De NAVO is de hoeksteen van het Nederlandse veiligheidsbeleid. De dreigingen van vandaag zijn groot en complex, daar kunnen we ons als middelgroot land alleen niet afdoende tegen verweren. Dankzij dit bondgenootschap is er al 72 jaar vrede in Europa. Maar het voortbestaan van de NAVO is niet vanzelfsprekend. De NAVO heeft zich in haar geschiedenis meerdere keren moeten aanpassen en zal dat ook nu weer doen in het licht van nieuwe ontwikkelingen en dreigingen. De lijnen die we nu uitzetten naar 2030 zijn dus cruciaal.’
Wat wil Nederland op deze top bereiken?
‘Wij willen zeker stellen dat NAVO een sterk en toekomstbestendig bondgenootschap blijft dat kracht en zelfvertrouwen uitstraalt. Dat is in het belang van onze veiligheid. Geografisch bevindt Nederland zich in het midden van het bondgenootschap en we zien dus het dreigingsbeeld ook vanuit dat perspectief. Daardoor kunnen wij vaak de rol van verbinder pakken, die streeft naar balans.
Nederland is traditioneel een trans-Atlantisch georiënteerd land. Tegelijkertijd zijn we een ‘founding father’ van de EU. Wij zullen dan ook altijd het belang van het versterken van de samenwerking met de EU bepleiten. Ook heeft Nederland een uitgesproken mening over wapenbeheersing en zullen we daar samen met een aantal gelijkgezinde landen op inzetten.’
Voor Nederland is het dus belangrijk dat tijdens de top consensus wordt bereikt over de weg voorwaarts zodat de NAVO haar belangrijke rol kan blijven spelen.’
Joe Biden is erbij in Brussel, tijdens zijn eerste buitenlandse reis als Amerikaans president. Waarom is zijn aanwezigheid zo belangrijk?
‘Zoals president Biden zei: ‘America is back’. En voor de NAVO is dat van essentieel belang. In interviews en opiniestukken kiest Biden duidelijk voor samenwerking met bondgenoten en partners. Er waait duidelijk een nieuwe wind in Washington, die de NAVO versterkt. Het is een stuk eenvoudiger om dreigingen het hoofd te bieden als je als bondgenootschap eensgezind bent.
Maar het bondgenootschap moet ook beschikken over de militaire middelen om zo nodig de daad bij het woord te voegen. Als Europese bondgenoten hebben we de laatste jaren stappen gezet als het gaat om een grotere militaire bijdrage te leveren om onze eigen veiligheid te verzekeren. Maar het is de VS die vooralsnog het bondgenootschap, in de ogen van de buitenwereld, de militaire geloofwaardigheid geeft.’