Weblogbericht | 19-07-2021 | Maak kennis met onze ambassadeurs en hun werk

Staking

Scholen en universiteiten zijn dicht, ziekenhuizen en andere voorzieningen liggen stil vanwege de al maanden durende stakingen tegen het regime. Het bankensysteem staat op instorten. Arrestaties, ook ‘s nachts, zijn aan de orde van de dag, net als geweld tijdens demonstraties. Sinds de Tatmadaw, zoals het leger heet in Myanmar, op 1 februari de macht overnam, is het dagelijkse leven grotendeels tot stilstand gekomen.

De Nederlandse ambassadeur in Myanmar, Anneke Luwema, was net vijf maanden in functie toen de militairen in februari de recente verkiezingen ongeldig verklaarden. Daarop ontbond de junta het nieuwe parlement. Aung San Suu Kyi, de leider van de partij Nationale Liga voor Democratie (NLD) en winnaar van de verkiezingen, zit in de gevangenis. ‘Het ging zo goed in Myanmar’, zegt de ambassadeur. ‘Er kwamen meer vrijheden voor de bevolking en economisch zat het land in de lift. Zo bracht het toerisme jaarlijks zeker vijf miljard dollar op.’

Militaire regime

Dat toerisme ligt nu, mede door de corona-pandemie, nagenoeg stil. Commerciële vluchten gaan alleen nog het land uit. Ambassadepersoneel dat Myanmar in wil, is aangewezen op een tweewekelijkse vlucht van het World Food Program.

Het land raakt langzaam maar zeker weer net zo geïsoleerd als het was onder het militaire regime van 1962 tot 2010. Aung San Suu Kyi zat in die periode dertien jaar in huisarrest. Sinds de eerste verkiezingen in 2010  was er een gekozen parlement. Wel hadden de militairen altijd een kwart van de zetels in handen, net als de drie belangrijkste ministeries.

Optimistisch

Luwema, van huis uit sinologe, werkte eerder op de ambassades in Seoel en op de consulaten in Shanghai en  Guangzhou. Ze was ambassadeur in Zwitserland met medeaccreditatie in Liechtenstein. Haar belangstelling voor Myanmar werd gewekt toen ze in de jaren ‘90 met het land te maken kreeg vanuit Bangkok en als beleidsmedewerker op het ministerie van Buitenlandse Zaken. Toen in 2013 de mogelijkheden voor een  nieuwe ambassade werden onderzocht, wist ze al snel: daar wil ik werken. ‘De overgang naar een nieuwe democratie is fascinerend en we kunnen als Nederland veel goed werk verrichten.’

Het Zuid-Aziatische land, een voormalige Britse kolonie, werd in 1948 onafhankelijk. De bevolking bestaat uit meer dan 132 verschillende etnische volkeren, waarvan de Rohingya in de westelijke provincie Rakhine en de Karen aan de grens met Thailand de bekendste zijn. De  Rohingya zijn statenloos in Myanmar en worden sinds jaar en dag vervolgd, iets dat tot een dieptepunt kwam in 2017 toen  meer dan 700.000 Rohingya de grens met Bangladesh over vluchtten na vervolging  door de militairen. Het kwam Myanmar op scherpe internationale kritiek te staan. Het is een smet op het blazoen van Aung San Suu Kyi, die zich nooit uitgesproken heeft  tegen de verjaging en vervolging van de Rohingya.

(verhaal gaat verder onder de foto)

Surrealistische kennismaking

Middenin de tweede coronagolf, in september vorig jaar, arriveerde Anneke Luwema in de hoofdstad Yangon. De omstandigheden waren surrealistisch: ‘Ik moest eerst lang in quarantaine en ben een paar keer getest op corona voordat ik naar Naypidaw kon gaan voor de kennismaking met de regering.’

Regeringszetel Naypidaw werd als nieuwe hoofdstad gebouwd door het militaire bewind. ‘Het is een bizarre stad, met brede snelwegen en enorme regeringsgebouwen, maar nauwelijks inwoners. Ik reisde daarheen en kreeg een paar minuten om, met mondkapje op, mijn zogeheten geloofsbrieven op anderhalve meter afstand aan te bieden.’ Direct daarna reisde Luwema, over een nagenoeg lege snelweg, de vierhonderd kilometer terug naar Yangon.

Waarnemer verkiezingen

De algemene verkiezingen in november waren de eerste grote klus voor de ambassadeur en haar team. ‘Als waarnemers gingen we langs de stembureaus in bepaalde wijken. Vanwege corona mocht dat alleen in Yangon en de omliggende gebieden. We zagen een groot enthousiasme onder de bevolking om te stemmen. Er stonden lange rijen bij de stembureaus.’ De partij van Aung San Suu Kyi, won met 83% van de stemmen. Op 1 februari zou het nieuwe parlement worden geïnstalleerd. Het liep anders.

Voor de militaire machtsgreep droeg Nederland met verschillende projecten bij aan de ontwikkeling van Myanmar. Luwema: ‘We hadden prachtige projecten op het gebied van landbouw en  watermanagement. Er waren levendige contacten met ngo’s, Myanmarese organisaties en natuurlijk ook met de regering van Aung San Suu Kyi. Veel van die  projecten staan nu helaas in de ijskast. We willen niet dat er geld gaat naar de de-facto regering.’ De samenwerking met maatschappelijke organisaties gaat nu moeizaam; veel medewerkers zijn gevlucht, opgepakt of ondergedoken. Een ander probleem is dat het bankensysteem op instorten staat. ‘Financiering op de juiste plek krijgen is, eufemistisch gezegd, een uitdaging.’

Wat kan er nog wel

Veel van wat de ambassade nu doet, hangt Luwema liever niet aan de grote klok om geen mensen in gevaar te brengen. ‘Met onze lokale contacten proberen we zoveel mogelijk mensen te helpen. Samen met andere ambassades, zoals de Scandinavische landen, bekijken we bijvoorbeeld mogelijkheden om juridische hulp te geven aan journalisten. Ze zijn opgepakt na de coup, omdat ze verslag legden van de demonstraties.’

Luwema blijft geloven in de toekomst van Myanmar. ‘Natuurlijk is het optimisme waarmee ik hier kwam veranderd. Heel veel waar we als Nederland de afgelopen jaren aan hebben gewerkt is, in elk geval tijdelijk, gestopt. Ik blijf positief over wat we, in samenwerking met andere landen, nog kunnen doen. De huidige situatie is vooral verschrikkelijk voor de bevolking. Er is een generatie jongeren opgegroeid met democratie, meer mogelijkheden en vrijheden dan vroeger. Ze willen niet terug naar de tijden van onderdrukking. Maar hoe het verder zal gaan, weet niemand. ’