Klimaatadaptatie: een beter leven met zonnebloemen
Ministeries
Hoe hangen klimaatverandering, conflicten en migratie met elkaar samen? Dr Mithika Mwenda, operationeel directeur van de Pan African Climate Justice Alliance (PACJA), was een van de sprekers tijdens het side event over Afrika tijdens de Climate Adaptation Summit.
In het Klimaatakkoord van Parijs spraken rijke landen af om de meest kwetsbare landen met betrekking tot klimaatverandering te ondersteunen om veerkrachtiger te worden. Nederland wil de aanpassingsmaatregelen versnellen en was daarom gastheer van de Climate Adaptation Summit, die op 25 en 26 januari plaatsvond. Het ministerie van Buitenlandse Zaken organiseerde een nevenevenement over Afrika.
Waarom heeft klimaatverandering zo’n impact op Afrika?
‘Onze productiefactoren bestaan uit natuurlijke bronnen en water. Dat we afhankelijk zijn van natuurlijke bronnen maakt ons kwetsbaar.’
Afrika krijgt in 2030 te maken met waterschaarste. Waarom is dit een bron van conflicten?
‘Het betekent niet dat er dan helemaal geen water meer is, maar we krijgen wel degelijk problemen met water. Beekjes en rivieren zullen opdrogen. Gemeenschappen gaan op zoek naar water en vechten met elkaar vechten om dezelfde waterbronnen. Dit kan conflicten veroorzaken. Als je kijkt naar onveilige gebieden - Somalië, Zuid Sudan en Noordoost Kenia – dan besef je dat er een verband bestaat tussen waterschaarste en conflicten.’
Kunt u een voorbeeld geven van gemeenschappen die het moeilijk hebben?
‘In Mali bestaan er conflicten tussen herders en boeren. Herders leiden een nomadisch bestaan, ze trekken rond met hun koeien, paarden of kamelen op zoek naar plekken waar hun vee kan grazen. Tegelijkertijd willen boeren hun landbouwareaal uitbreiden. Beide groepen vechten om dezelfde grond. Het is duidelijk dat er een verband bestaat tussen klimaatverandering en conflicten.’
Wat is uw persoonlijke ervaring met klimaatverandering?
‘Tijdens mijn kindertijd in Kenia maakten we onze akkers klaar in maart en april. Tegenwoordig is het moeilijk om te voorspellen wanneer de regentijd begint. Soms regent het te weinig en groeien onze gewassen niet genoeg. In plaats van alleen maar mais te telen, een gewas dat afhankelijk is van regenval, willen we ook andere gewassen gaan verbouwen.’
Wat doet PACJA concreet?
‘Vorig jaar begonnen we het Tujiinue Tena-project (Kiswahili voor ‘we build back better’) in Kenia, om de gemeenschap weerbaar te maken tegen klimaatverandering en de uitdagingen die de covid-19 pandemie met zich meebrengt. Het verbouwen van zonnebloemen proberen we te stimuleren. Deze bloemen groeien snel, zijn bestand tegen droogte en de vraag naar zonnebloemolie is groot. Ongeveer 3000 boeren doen mee aan het project, dat zich vooral richt op vrouwen en jongeren. Wij zorgden voor zaden. We werken samen met Bidco Africa, Afrika’s belangrijkste olieproducent, om een afzetmarkt te garanderen en een eerlijke prijs voor de boeren. In minder dan vier maanden zijn er al resultaten zichtbaar en is het leven van mensen in positieve zin veranderd.’
Is samenwerken met het bedrijfsleven onderdeel van de oplossing?
‘Oplossingen komen van mensen, niet van papier. Wat in Nederland werkt, werkt niet noodzakelijkerwijs in de Hoorn van Afrika. Mensen hebben hun eigen manier om met klimaatverandering om te gaan. Een bottom-up aanpak is nodig om de weerbaarheid te versterken. Daarom investeert PACJA in het versterken van het maatschappelijk middenveld. In het nieuwe ‘Power of Voices’ samenwerkingsverband werken zeven Afrikaanse landen samen met BZ, Oxfam Novib en lokale organisaties. In Zuid-Afrika, Mozambique, Kenia, Somalië, Ethiopië, Senegal en Burkina Faso willen we samenwerken met de private sector. Bedrijven hebben innovatieve ideeën en zien mogelijkheden om klimaatadaptatie rendabel te maken.’
Bestaat er een verband tussen klimaatverandering en migratie?
‘Natuurlijk. Als mensen door klimaatverandering in hun levensonderhoud worden bedreigd, moeten ze op zoek naar andere manieren om te overleven. Als we de migratie van Afrika naar Europa willen verminderen, dan is het belangrijk dat inwoners perspectief hebben in hun eigen land. Daarom is klimaatadaptatie zo belangrijk.’