FairChain koffie: op weg naar een eerlijke en duurzame koffieketen
Ministeries
Nederlanders drinken gemiddeld vier koppen koffie per dag. Hoeveel verdient de koffieboer eigenlijk aan de bonen die verwerkt zijn in jouw kopje koffie? En wat voor impact heeft onze dagelijkse dosis cafeïne op het milieu? Guido van Staveren, eigenaar van Moyee Coffee, deelt zijn ideeën over de hoe de koffieketen eerlijker, duurzamer en rechtvaardiger kan.
De Verenigde Naties organiseerde op 23 september de Food Systems Summit. Centraal stond de vraag hoe we onze voeding duurzamer, rechtvaardiger en gezonder kunnen produceren. De VN wil benadrukken dat we moeten samenwerken om verandering teweeg te brengen in de manier waarop we denken over eten, het consumeren en produceren van voeding.
Het Ministerie van Buitenlandse Zaken steunt Nederlandse bedrijven die zich inzetten voor eerlijkere voedselketens, met goede omstandigheden voor de mens, milieu en maatschappij. Bijvoorbeeld via fondsen voor maatschappelijk verantwoorde ondernemingen. Een voorbeeld van zo’n bedrijf is Moyee Coffee.
Branden en verpakken in land van herkomst
Koffie is voor veel ontwikkelingslanden een waardevol exportproduct, maar veel van de waarde verdwijnt na het verbouwen van de bonen naar het buitenland. Guido geeft aan dat veel grote koffiebedrijven hun groene bonen zo goedkoop mogelijk bestellen en vervolgens in het westen laten branden, verpakken en verkopen, met grote winst. ‘Zo wordt 98 procent van de waarde toegevoegd in de landen waar de koffie gedronken wordt.’
Moyee wil dit anders doen door te investeren in lokale verwerking en koffie als een eindproduct te bestellen in het land van herkomst. ‘Wij bestellen geen groene koffie, maar laten onze koffie daar ook branden en verpakken.’ Guido vertelt dat er zo meer waarde achterblijft in het land van herkomst, er meer werkgelegenheid ontstaat en betere kansen voor de toekomst.
Herbebossing
Door de balans in de keten te herstellen, hoopt Moyee tegelijkertijd de mogelijkheid te creëren om andere problemen aan te pakken, zoals ontbossing. Guido vertelt dat er nu ieder jaar 140.000 hectare bos verdwijnt. Koffie levert voor een kleine boer vaak veel minder op dan rijst of vee, waardoor boeren ervoor kiezen om het bos waar de koffie groeit, te kappen voor vee of rijst.
Moyee wil koffieproductie onderdeel maken van de oplossing, in plaats van het probleem. Guido vertelt dat een koffieplant eigenlijk in een bos hoort te groeien, waardoor koffie als product juist heel geschikt is om een positieve impact te maken. ‘Wanneer koffie een leefbaar inkomen voor de boer oplevert, kan de boer bijdragen aan het behoud van bos, of kunnen we zelfs denken aan herbebossing.’
FairChain koffie
In 2012 is Moyee Coffee opgericht. Niet om koffie te verkopen, maar om de koffieketen radicaal anders in te richten, aldus Guido van Staveren. ‘We hebben Moyee opgericht om te werken aan het bedrijfsmodel van de toekomst, waarin de waarde in de keten gelijkwaardig gedeeld wordt met iedereen, zonder negatieve bijeffecten.’ Guido vertelt dat een ongelijke waardeketen nu vaak indirect armoede, ontbossing, verlies van biodiversiteit en groeiende ongelijkheid als gevolg heeft.
‘De boer in de koffieketen is vaak slecht af’, vertelt Guido. Veel koffieboeren leven onder de armoedegrens. Ondanks dat de prijs van koffie voor de koffiedrinker de afgelopen 25 jaar is gestegen, verbeterde het leven van de boeren nauwelijks. Moyee wil daarom naar een koffieketen waar de waarde eerlijk verdeeld wordt (50/50) en verkoopt daarom ‘FairChain’ koffie.
‘FairChain is eigenlijk Fairtrade 2.0.’, vertelt Guido. Hij geeft aan dat het bij Fairtrade gaat om een minimum prijs voor de boer, terwijl FairChain gaat over een geheel gelijkwaardige en transparante keten. Door het gebruik van Blockchain technologie is het bij FairChain mogelijk om precies te zien welk traject de koffie heeft afgelegd en hoe de waarde in dit traject verdeeld is. Guido: ‘Wij hebben niets tegen Fairtrade, maar we willen grotere stappen vooruit.’
Geen dure commercials, maar loyale klanten
Moyee investeert niet in dure marketingcampagnes, maar vraagt liever aandacht voor hun impact. Guido gelooft dat bewijs van impact leidt tot loyaliteit van klanten, waardoor je geen dure TV commercials nodig hebt. ‘Wij geven onze fans de mogelijkheid om extra impact te realiseren en op unieke wijze direct in contact te komen met de boeren waarmee Moyee samenwerkt.’
Moyee zet in op een marketingbudget dat de koffiedrinkers zelf kunnen besteden. Zo zit er in ieder pak koffie een munt waarmee je een boer kunt helpen om te investeren in een nieuwe koffieplant. Wanneer je een koffieboom koopt, houdt Moyee je op de hoogte: wanneer de boom wordt gekocht, welke boer jouw koffieboom ontvangt en wanneer de boom de grond in gaat. Lees hoe je zelf gratis een koffieboom plant.
Leefbaar inkomen
Elk jaar brengt Moyee een impactrapport uit. Guido geeft aan dat het belangrijk is om aan de hand van concrete en meetbare projecten te laten zien wat het bedrijf doet. ‘We moeten onze impact op het gebied van economie, milieu en mensen kunnen aantonen en bewijzen. De tijd van storytelling is nu echt voorbij.’
In het impactrapport staan harde cijfers, zoals hoeveel kilo koffie er in het land van herkomst gebrand wordt en hoeveel geld er daar achterblijft. Guido vertelt dat het lastiger is om te zeggen of je als bedrijf goed op weg bent naar een leefbaar inkomen. Daarvoor moet een goed vergelijkend onderzoek worden gedaan, waarbij eerst wordt berekend welk inkomen er nodig is en vervolgens hoe het programma bijdraagt aan dit hogere inkomen. ‘In Kenia zijn we nu zo ver dat we een Leefbaar Inkomen Referentie Prijs (LIRP) hebben berekend en dat daar ook aan de boeren gaan betalen.’
Transparantie
Veranderingen in onze voedselketens beginnen volgens Guido dan ook met 100 procent transparantie. Guido vertelt dat veel ketens nu gebouwd zijn op boeren die hun producten zo goedkoop mogelijk moeten verkopen, terwijl de eindproducten juist tegen een zo hoog mogelijke prijs worden verkocht. ‘We moeten het systeem transformeren, van een model dat concurreert op armoede naar een model dat concurreert op kwaliteit.’ Guido geeft aan dat consumenten, bedrijven en overheden daarvoor moeten samenwerken. ‘Het gaat om consumentenactivisme, gepaard met nieuwe bedrijfsmodellen en meer wet- en regelgeving.’