Muziek voor vrede: klokken van Arlington terug in de VS
Ministeries
De klokken van het Netherlands Carillon in Arlington zijn terug op Amerikaanse bodem. Na de Tweede Wereldoorlog schonk de Nederlandse bevolking het carillon aan de Verenigde Staten, als dank voor hun rol in onze bevrijding en voor de hulp bij het herstel in de periode daarna. Vorig jaar kregen de klokken een opknapbeurt in Nederland. Dit is het verhaal van het Netherlands Carillon en van muziek in vredestijd, ter gelegenheid van Bevrijdingsdag.
De relatie tussen oorlog en klokken galmt door de wereldgeschiedenis. In oorlogstijd werden klokken uit hun torens gehaald en tot kanonnen omgesmolten. Het geluid van klokken gaat dan ook hand in hand met vrede. Maar in de Tweede Wereldoorlog waren ze stil. Op 4 en 5 mei herdenken we de stilte van toen – die na 76 jaar vrijheid nog altijd resoneert.
De geschiedenis van het carillon
Het carillon werd in de jaren ‘50 namens het Nederlandse volk geschonken aan de Verenigde Staten. De klokken hingen op de Arlington National Cemetery, een monumentale begraafplaats waarop ook het graf van de Onbekende Soldaat ligt.
Elk van de klokken vertegenwoordigt een deel van de Nederlandse samenleving; zo staan de hoogste stemmen voor de Nederlandse jeugd en de laagste klanken voor onze provincies en de Nederlandse Antillen. Drie verschillende klokkengieterijen werkten destijds aan het maken van de bronzen slagwerken. Dat onafhankelijke productieproces zorgde wel voor een probleem: niet alle klanken waren even goed op elkaar afgestemd. Maar daar kwam vorig jaar verandering in.
Restauratie van de klokken
In 2020 begon de klokkengieterij Koninklijke Eijsbouts in Asten met de restauratie van de klokken, waarbij ook de oorspronkelijke klankverschillen voor eens en voor altijd werden rechtgezet. Want bij een gelijkgestemde VS en Nederland, horen gelijkgestemde instrumenten. Op 25 maart werden de klokken geprepareerd voor de trans-Atlantische reis en inmiddels hebben ze de oversteek gemaakt. Naar verwachting luiden de klokken van het carillon eind mei weer als vanouds op het Arlington National Cemetery.
Op een expositie van de Nederlandse ambassade (Engels) in Washington worden van 6-8 mei ook drie nieuwe klokken voor het carillon gepresenteerd. Ze zijn opgedragen aan George C. Marshall, Martin Luther King Jr. en Eleanor Roosevelt.
Hymne des Nations
Muziek speelt een belangrijke rol in de viering van vrede. Zo schreef de Joods-Nederlandse componist Charles Grelinger de ‘Hymne des Nations’ voor de opening van het Vredespaleis in Den Haag. Na de Tweede Wereldoorlog werd daar het Internationaal Gerechtshof van de VN gevestigd. Grelinger heeft dat moment echter nooit kunnen meemaken. Hij stierf in 1942 op transport naar Auschwitz, maar zijn muziek leeft nog altijd voort.
Ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van het VN Internationaal Gerechtshof werd het Nederlandse initiatief Celebrating Peace Through Justice (Engels) georganiseerd, met Hymne des Nations als muzikaal middelpunt. Met de hashtag #unitedmusic75 worden muzikanten van over de hele wereld uitgedaagd om hun eigen versie van Hymne des Nations online te plaatsen. Om het belang van vrede, gerechtigheid en de kracht van muziek een eigen stem geven. Ook de Koninklijke Nederlandse Klokkenspel-Vereniging geeft gehoor aan de oproep. Dit jaar wordt de compositie op 30 carillons door het hele land gespeeld. De United Music 75 challenge (Engels) loopt nog tot april 2022.
Net als de klokken van Arlington belichaamt de Hymne het belang van een mondiaal samenspel. Om in harmonie samen te werken aan vredesmuziek, en om oplossingen te blijven zoeken – hoe ingewikkeld de compositie ook is. Het ministerie van Buitenlandse Zaken werkt aan stabiliteit wereldwijd, die bijdraagt aan veiligheid in Nederland. Zodat overal ter wereld de klokken luiden.