‘Voor de Nederlandse gemeenschap in het VK zijn de gevolgen van de Brexit nu echt voelbaar’
Ministeries
Papierwerk aan de grens, langere levertijden. De Brexit is nu zo’n drie maanden oud. Wat merken Nederlanders van het Britse vertrek uit de Europese Unie? Karel van Oosterom, de Nederlandse ambassadeur in Londen: ‘Voor een deel is het wennen aan een nieuwe situatie. Maar het gaat ook om structurele veranderingen.’
De afgelopen jaren hebben de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk (VK) onderhandeld over de vorm van een nieuwe relatie. Op 1 januari is die officieel ingegaan. In de praktijk is er veel veranderd voor Nederlandse burgers, bedrijven en beleidsmakers. Eén ding is hetzelfde gebleven, zegt diplomaat Van Oosterom: de Nederlandse ambassade in Londen is nog altijd druk met de Brexit.
‘We informeren burgers over de veranderingen, helpen bedrijven met het uitvoeren van alle nieuwe regels en geven informatie door aan onze collega’s op de ministeries in Den Haag en in Brussel. En we investeren in de wederzijdse relatie. Want ook al is het Verenigd Koninkrijk nu een derde land geworden - geen lid meer van de EU dus - we blijven buren aan de Noordzee: North Sea Neighbours.’
Leeft Brexit nog sterk in de Nederlandse gemeenschap in het VK?
‘Absoluut. Sinds 1 januari is hier veel veranderd. Tot 31 december 2020 gold een overgangsperiode, waarin het VK zich hield aan de regels van de EU. Daardoor merkten mensen nog niet zo veel van het vertrek. Nu is dat anders. Voor de Nederlandse gemeenschap in het VK, zo’n 150.000 mensen, zijn de gevolgen van de Brexit echt voelbaar.
Het gaat om kleine alledaagse dingen. Van hogere kosten van postpakketjes naar Nederland tot streamingsdiensten die buiten de EU niet langer beschikbaar zijn. Nederlandse boeken bestellen is echt ingewikkelder geworden. Hetzelfde geldt voor de hagelslag: voor veel Nederlanders, waaronder ikzelf, is dat een eerste levensbehoefte als je in het buitenland woont. Maar denk ook aan langetermijngevolgen. Voor Nederlandse studenten die nu in het VK studeren, blijft het collegegeld gelukkig ongewijzigd. Maar als je vanaf 2021 een studie aan een Britse universiteit wil volgen, is dit bedrag hoger.’
Wat heeft de meeste impact gehad op de Nederlandse gemeenschap?
‘Nederlanders die hier voor 1 januari 2021 al woonden, mogen in het VK blijven wonen en werken. De EU en het VK hebben dit wettelijk vastgelegd in het Terugtrekkingsakkoord. Zij moeten daarvoor wel een verblijfsvergunning hebben of aanvragen. Dit kan nog tot en met 30 juni 2021. Als ambassade hebben we inmiddels twaalf informatiesessies georganiseerd voor Nederlanders, eerst fysiek – en nu digitaal vanwege corona.
Veel mensen hebben vragen over deze procedure, of zijn zich hier zelfs nog niet bewust van. Tot 30 juni proberen we zo veel mogelijk mensen te bereiken, ook via sociale media.’
Hoe is het andersom? Wat merken Nederlandse consumenten bijvoorbeeld van de Brexit?
‘Nederlanders die regelmatig producten uit het VK bestellen, kunnen nu te maken hebben met langere levertijden of hogere kosten.
Als de coronacrisis voorbij is en reizen weer kan, dan krijg je niet alleen op de heenreis te maken met uitgebreidere grenscontroles - dat was al zo vóór Brexit - maar ook op de terugreis. Denk aan controles op voedselproducten als zuivel, vlees of vis.
Gelukkig heb je geen visum nodig als je na de coronacrisis op stedentrip naar Londen gaat of de Schotse hooglanden wil bezoeken. Voor een langer verblijf in het VK (6 maanden) is dit wel zo. Wel moet je vanaf 1 oktober 2021 je paspoort laten zien als je het VK wilt binnenkomen, een identiteitsbewijs volstaat niet meer.’
In hoeverre hebben bedrijven last van de nieuwe obstakels? En is dat structureel of zijn het opstartproblemen?
‘De eerste drie maanden hebben aangetoond dat Brexit een nieuwe situatie met zich meebrengt. Voor een deel is het wennen (‘teething’), maar het gaat om ook structurele veranderingen. Het VK is nu eenmaal een zogenoemd derde land geworden, een niet-EU land, en geen onderdeel meer van de interne markt.
Tegelijkertijd blijft het VK een belangrijke handelspartner voor Nederland. Onze economieën zijn nauw vervlochten. Daarom is het belangrijk dat Nederlandse bedrijven zich zo goed en snel mogelijk aanpassen aan de nieuwe situatie. De ambassade werkt hard om ondernemers hierbij te ondersteunen. Zo hebben we sinds kort een douaneattaché: die helpt stilstaande Nederlandse vrachtwagens met tomaten of tulpen aan de grens hun papieren zo snel mogelijk op orde te krijgen. Dan kunnen ze zo snel mogelijk weer door.
Iets wat in de media minder aandacht krijgt, is de dienstensector. Voor bedrijven in de dienstverlening is het vaak nog onduidelijk wat de nieuwe regels precies inhouden. Het economisch team op de ambassade helpt Nederlandse partijen met uitzoekwerk: hoe zit het met personeel dat tijdelijke diensten in het VK moeten leveren, hoe zit het belastingtechnisch?
Sommige nieuwe procedures zijn echt lastig. Zo moeten Nederlandse bedrijven nu een Brits btw-nummer (VAT-number) hebben om producten in het VK te kunnen verkopen, een nieuwe regel die per 1 januari is ingegaan. De Britse overheid loopt echter achter met de verstrekking van deze VAT-nummers. Als ambassade proberen we dit proces te versnellen via onze contacten bij de Britse douane.’
Hoe loopt het nu aan de grens?
'De meeste nieuwe douaneformaliteiten voor de import van goederen uit de EU zouden eigenlijk vanaf 1 april en 1 juli gaan gelden, maar de Britse regering heeft die start recent uitgesteld. Tegelijkertijd hebben Britse exporteurs sinds 1 januari te maken met controles als zij goederen naar de EU willen krijgen. Het is ook in het Nederlands belang dat deze goederenstromen vlot blijven doorlopen.
In de afgelopen drie maanden zagen we veel problemen met certificaten die niet goed waren ingevuld door Britse bedrijven. In januari was vrijwel al het papierwerk niet op orde. Het landbouwteam op de ambassade schakelt met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit en Britse brancheorganisaties om het aantal fouten terug te dringen.
Inmiddels zijn we van 100% naar 30% aan fout papierwerk gegaan. Dat is vooruitgang – maar nu de goederenstromen weer toenemen is er nog veel werk te verzetten. Ook willen we ervoor zorgen dat onze keuringssystemen beter en digitaal op elkaar zijn aangesloten. Collega’s op de ambassade en in Den Haag werken hieraan hun met Britse tegenhangers.’
Is de relatie tussen Nederland en het VK nu wezenlijk anders?
‘De relatie tussen de EU en het VK is dan wel veranderd, maar Nederland en het VK blijven buren aan de Noordzee. De Britten blijven belangrijke handelspartners. Ook op andere terreinen is het in Nederlands belang dat we de banden sterk houden. Denk aan cultuur, wetenschap of veiligheid. Het Nederlandse en Britse leger trekken vaak samen op in militaire missies of trainingen. Ook onze politiediensten moeten goed blijven samenwerken. Boeven stoppen niet bij de grens.
Om de banden sterk te houden, is de rol van de Nederlandse ambassade misschien wel belangrijker dan ooit. Ons team is flink uitgebreid in de afgelopen maanden. We zijn er voor bedrijven die actief zijn in het VK of willen worden, we zijn er voor Nederlanders die in het VK wonen en we zijn er voor Nederlanders die – als het weer kan – het VK willen bezoeken.’
Waar kunnen Nederlanders met vragen terecht voor informatie?
'Nederlanders met vragen kunnen terecht op Brexitloket.nl.
Het Brexitloket is een samenwerking tussen de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, de KvK, de Douane en andere overheidsorganisaties die met Brexit te maken hebben. Als ambassade zijn we ook onderdeel van het Loket en staan we voor iedereen klaar.’
Let op: voor vragen over zakendoen met het Verenigd Koninkrijk als land buiten de EU kunt u terecht bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Het Brexitloket is opgeheven