Inleidend statement persconferentie na ministerraad 18 februari 2022

Viceminister-president Kaag:

Goedemiddag. Ik wil mijn inleiding beginnen met de ontwikkelingen in Oekraïne. De veiligheidssituatie zoals u weet, die blijft ondanks intensief internationaal diplomatiek en politiek overleg, uiterst gespannen. De Russische troepenmacht aan de grenzen met Oekraïne neemt nog steeds toe en er zijn vooralsnog geen signalen dat Rusland die troepen op grote schaal terugtrekt. De kern van de Nederlandse inzet, zowel in EU- en NAVO-verband, blijft om de situatie via dialoog en diplomatie te de-escaleren. Dat is in het belang van alle betrokken partijen. Tegelijkertijd moeten we concluderen dat de diplomatieke inspanningen tot op heden geen opening hebben opgeleverd. De kans op escalatie blijft vooralsnog reëel.  Nederland houdt rekening met alle scenario’s. Het is belangrijk om voorbereid te zijn op het scenario dat de gesprekken niet slagen.

Oekraïne, zoals u weet, heeft een aantal weken geleden een bilateraal steunverzoek aan Nederland gedaan voor het leveren van militaire goederen en minister Hoekstra en minister Ollongren hebben daar een uitgebreide toelichting op gegeven. Afgelopen periode is daarom door Defensie aan de hand van het verzoek een zorgvuldige inventarisatie gemaakt welke militaire goederen aan Oekraïne kunnen worden geleverd. Na toetsing aan de EU-wapenexportcriteria heeft het kabinet vandaag besloten dat we op korte termijn voornemens zijn om over te gaan tot levering aan Oekraïne van onder meer gevechtshelmen, scherfvesten, scherpschuttersgeweren met munitie en metaaldetectoren, opsporingsrobots voor mijnen en enkele radarsystemen. Dit voornemen zullen wij volgende week bespreken met de Kamer. Levering van deze militaire goederen door Nederland past binnen een breder pakket van politieke, financiële en militaire steunmaatregelen aan Oekraïne. Deze worden bilateraal en via de EU en NAVO vormgegeven. Oekraïne is geen NAVO-lid, er zullen dan ook geen Nederlandse gevechtseenheden in Oekraïne worden ingezet.

In de ministerraad hebben wij ook verder gesproken over het onderzoek naar de dekolonisatie van Indonesië dat is gepresenteerd. De bevindingen in en de conclusies van het rapport zijn indringend en confronterend: Nederland voerde in de jaren 1945 tot 1949 een koloniale oorlog in Indonesië, waarin sprake was van stelselmatig en wijdverbreid gebruik van extreem geweld. Dit geweldsmisbruik werd niet of nauwelijks onderkend, laat staan bestraft. De heersende cultuur was er een van wegkijken, afschuiven en een misplaatst koloniaal superioriteitsgevoel. Dit is een pijnlijke constatering die ook vandaag, zo’n driekwart jaar (sic, red.) later, tot deemoed stemt. Minister-president Mark Rutte heeft gisteren in Brussel in een reactie op het rapport al gezegd dat wij die beschamende feiten onder ogen moeten zien. In een eerste schriftelijke reactie die gisteren aan de Kamer is gezonden heeft het kabinet de volle verantwoordelijkheid genomen voor het collectieve falen dat ten grondslag lag aan het excessieve geweld in de periode. Het kabinet zal met een uitgebreidere reactie komen als ook  esterende delen van het onderzoek zijn verschenen. Deze deelstudies verschijnen naar verwachting in april en mei van dit jaar.

Vanmorgen, naar Nederland kijkend, hebben het CBS en PBL bekendgemaakt dat de prijzen voor gas en elektra voor huishoudens dit jaar bijna is verdubbeld ten opzichte van vorig jaar. Dit vertaalt zich ook door in de algehele inflatie, die fors is opgelopen. En ik snap dat veel mensen zich zorgen maken over de hoge energieprijzen – ook aan de benzinepomp – en in de supermarkt. De inflatie wordt deels veroorzaakt door tijdelijke factoren, zoals de hogere energieprijzen, maar er is nog veel onzeker en dat maakt het moeilijk te voorspellen hoe lang hoge inflatie aan zal houden. In Nederland zijn vooral geïmporteerde goederen zoals gas en olie duurder geworden, waardoor we er gezamenlijk economisch op achteruit gaan. Compensatie voor iedereen is niet mogelijk zonder dat anderen erop achteruitgaan of we de rekening doorschuiven naar onze kinderen en kleinkinderen. Dit is het eerlijke verhaal. Wel heeft het kabinet vorig jaar 3,2 miljard euro uitgetrokken voor een verlaging van de energiebelasting, om de gevolgen van de stijgende energieprijzen te dempen. Het kabinet kijkt bij de voorjaarsbesluitvorming naar de koopkracht op basis van de nieuwe CPB-raming, dan wordt er ook gekeken naar de invulling van de 3 miljard euro voor lastenverlichting.

Ik sluit mijn introductie af en ik wil u sowieso alvast een goede thuisreis wensen en ik hoop dat iedereen veilig is, zeker in deze tijden van grote storm.