Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 24 maart 2025
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Schoof na afloop van de ministerraad op 24 maart 2025. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
SCHOOF
Goedemiddag. Goed om u hier weer te treffen. De eerste ontmoeting in een bescheiden reeks, zullen we maar zeggen. Want deze week hebben we wel 2 ministerraden, vandaag en vrijdag. Dus zien wij elkaar ook twee keer deze week.
Zoals u weet is de reden hiervoor mijn deelname aan de Europese Raad in Brussel vorige week. En vandaag heb ik de ministerraad bijgepraat over de besprekingen in de raad. Deze ging in de eerste plaats over de ontwikkelingen in en rond Oekraïne. Het was goed dat ook president Zelenski via een videoverbinding kon aansluiten. Gisteren heeft een Oekraïense delegatie in Riyad gesproken met vertegenwoordigers van de VS over de mogelijkheden voor een staakt-het-vuren en vandaag spreken VS en Rusland elkaar weer. Voor nu blijft het afwachten of Rusland echt stappen wil zetten in onderhandelingen en bereid is tot duurzame vrede. Daarbij blijft het van wezenlijk belang dat Oekraïne aan tafel zit zodat niet alleen over Oekraïne, maar vooral met Oekraïne wordt gesproken. En ondertussen moeten we koers houden. Dit betekent dat Oekraïne kan blijven rekenen op onze steun zodat het vanuit de sterkst mogelijke positie kan onderhandelen. Daarnaast werken we op alle niveaus aan stevige veiligheidsgaranties die verder de Russische agressie moeten afschrikken. Nederland blijft daarbij nauw en constructief betrokken. En zo sluit ik aanstaande donderdag op uitnodiging van president Macron aan bij een top in Parijs. En ik blijf het herhalen: dit alles doen we niet alleen voor de veiligheid van Oekraïne maar eveneens voor de veiligheid van Europa en dus voor Nederland.
Het waarborgen van onze veiligheid vraagt ook dat we als Europa meer investeren in onze defensie. En dat moet over de volle breedte. Meer materieel, meer militair, meer gebouwen en oefenterreinen en een versterking van de Europese defensie-industrie. Daar was donderdag in de Europese Raad de brede overeenstemming over. De Europese Commissie heeft een aantal concrete voorstellen hiervoor gedaan. De lidstaten gaan deze voorstellen nu eerst bestuderen. De verdere bespreking vindt vervolgens plaats tussen de EU-ministers van Financiën en Defensie. Nederland staat, zoals je weet, constructief in deze gesprekken. En zoals eerder gezegd, zal het kabinet de Tweede Kamer hier nauw bij betrekken en daarbij blijft het kabinet benadrukken dat eurobonds voor ons niet de weg zijn. Het versterken van de Europese defensie vraagt ook iets van de lidstaten afzonderlijk. In dat kader is het goed om te melden dat de ministerraad vandaag heeft ingestemd met het voornemen van staatssecretaris Tuinman om de capaciteit van defensie fors uit te breiden. Dan gaat het niet alleen om beroepsmilitairen, maar ook om civiele functies en reservisten zodat we op termijn komen tot een wendbare krijgsmacht die is voorbereid en kan meebewegen met zowel toenemende als afnemende dreiging. En voor de veiligheid van Europa en voor de veiligheid van Nederland. Vandaag stuurt staatssecretaris Tuinman een brief hierover naar de Tweede Kamer waarin de plannen nader worden toegelicht.
Ter afsluiting: zoals gezegd komt de ministerraad vrijdag weer bijeen. Ik hoop u dan hier weer te zien. En voor nu alvast een goede week toegewenst.
BREMER (RTL)
Ja, Geert Wilders riep op tot het aftreden van Erdoğan. Vindt het kabinet dat ook?
SCHOOF
Nou, u weet, ik reageer nooit op advies van welke fractievoorzitter dan ook. Maar de arrestatie van de burgemeester van Istanbul is een zorgelijke ontwikkeling.
BREMER
Want hoe kijkt u ernaar wat er allemaal in Turkije is gebeurd de afgelopen tijd?
SCHOOF
Nou, het zijn zorgelijke ontwikkelingen. Minister Veldkamp heeft ook met zijn collega van de minister van Buitenlandse Zaken van Turkije daar contact over gehad.
BREMER
En wat was dat voor contact?
SCHOOF
Telefonisch contact.
BREMER
Maar, ik bedoel, wat heeft hij gezegd?
SCHOOF
Nou, hij brengt dan zijn zorgen over vanuit het Nederlandse kabinet ten aanzien van deze arrestatie.
BREMER
En waar zitten die zorgen in?
SCHOOF
Ja, die zorgen, die zitten natuurlijk in het feit dat een belangrijke kandidaat voor de verkiezingen in Turkije is opgepakt en wij, zeg maar, de reden daarvan in ieder geval niet kunnen controleren op dit moment.
BREMER
Wat vindt u ervan dat een van de coalitiepartijen gezegd heeft dat Erdoğan moet aftreden?
SCHOOF
Ja, u weet, ik doe nooit uitspraken over wat fractievoorzitters waar dan ook zeggen. Behalve als dat in de Kamer gebeurt.
BREMER
Oké, dus u bent het daar wel of niet mee eens?
SCHOOF
Daar doe ik geen uitspraken over.
BREMER
Oké. Dan even naar de buitenlandchef van de EU, Kallas. Die is op bezoek geweest in Jeruzalem. Zij heeft daar opgeroepen het staakt-het-vuren in Gaza te hervatten. Is dat iets waar u ook achter staat?
SCHOOF
Ja, absoluut. Dat heb ik ook vorige week in de Kamer gezegd. Ik denk dat dat ook is de boodschap die wij steeds overbrengen. Ook aan de, zeg maar, wederom minister Veldkamp en zijn collega's daar. Dat het ontzettend belangrijk is, in het belang overigens van het hervatten van de militaire hulp, in het belang van het vrijlaten van de gijzelaars die nog steeds vastzitten, nog steeds worden vastgehouden door Hamas, dat schendingen van het staakt-het-vuren buitengewoon zorgelijk zijn. En dat het echt zaak is dat men weer aan de onderhandelingstafel plaatsneemt. En bij voorkeur het staakt het vuren echt weer in acht nemen, want dat is echt de enige weg op weg naar vrede in Gaza.
BREMER
Zij heeft ook gezegd dat militaire aanvallen proportioneel moeten zijn. Vindt u de aanval van Israël op Gaza proportioneel?
SCHOOF
Daar doe ik geen uitspraak over. Ik ben het wel met haar eens dat aanvallen proportioneel moeten zijn, maar ik doe er geen uitspraak over.
BREMER
Waarom niet?
SCHOOF
Omdat ik daar geen militair advies over heb gekregen.
BREMER
Frankrijk heeft die aanvallen veroordeeld. Er is aan u gevraagd in de Tweede Kamer vorige week of u dat wilde. U zei: dat wil ik niet, maar ik wil wel mijn zorg uitspreken. Wat is het verschil daartussen?
SCHOOF
Ik vind dat zorg uitspreken is wat mij betreft de kern waar het hier over gaat. Omdat het belangrijk is dat de partijen zich weer houden aan het staak-het-vuren. En dat is zeg maar ook datgene wat overgebracht is. Overigens ook dacht ik, Frankrijk, Engeland en Duitsland, ook vorige week, of was het van het weekend, wil ik even af zijn, gezamenlijk ook hebben bericht, ook hun zorg hebben overgebracht. Dus ook waar we in de Europese Raad overeenstemming over hadden. Ik dacht dat daar het Engelse woord deplore was. En allemaal op één ding gericht, namelijk ervoor te zorgen dat het staakt-het-vuren weer wordt gehandhaafd. Dat partijen zich daaraan houden. Want dat is de enige weg zowel naar vrede als om te zorgen dat humanitaire hulp weer op gang komt als dat de gijzelaars vrijkomen. En dus de enige weg die goed is voor zowel de inwoners van Israël, als voor de Palestijnen.
BREMER
Maar een veroordeling gaat dus niet hand in hand, zegt u, met deze diplomatieke weg, ondanks dat andere landen wel een veroordeling uitspreken?
SCHOOF
Dat is wisselend wat verschillende landen doen. En Nederland heeft hierover niet zijn veroordeling uitgebroken maar wel heel nadrukkelijk zijn zorgen erover gehuid.
BREMER
En de oppositie zei tegen u: dan loopt u aan de leiband van Geert Wilders. Vindt u dat zelf ook?
SCHOOF
Nee, absoluut niet. Want ik denk dat er meer partijen in dit kabinet zijn, althans de partijen die dit kabinet ondersteunen, die dezelfde opvoeding zijn toegedaan.
BREMER
Dan nog even een derde onderwerp, dan bent u van me af. Maar dat gaat over wat u net al zei…
SCHOOF
Ik weet niet of de anderen dan nog andere onderwerpen hebben. Dat hebben we alles gehad ongeveer van deze week.
BREMER
Nog heel even kort over defensie. U zei net van: er komt een uitbereiding naar 200.000 mensen. Jongeren gaan een enquête thuiskrijgen. En u zegt zelf: het is nu nog op vrijwillige basis. Maar er zijn natuurlijk ook ouders thuis die zitten te denken van: oh jee, moet mijn kind straks dan het leger in. Wat is uw boodschap aan die ouders?
SCHOOF
De boodschap aan de ouders is dat het belangrijk is dat die kinderen dit gesprek aangaan via die enquête om na te denken, of het is echt vrijwillig, of het iets is om in te stappen op datgene wat defensie te bieden heeft. Want het is belangrijk dat we in de huidige situatie defensie versterken. En overigens ook heel belangrijk om daar zowel naar de beroepsmilitairen te kijken maar ook zeker naar de reservisten. En er is een mooie weg denkbaar, ook voor de toekomstige arbeidsmarkt op vele domeinen, via defensie. Maar het kan ook zijn dat men via het werk wat men nu doet, reservist kan worden. En dat is stap 1. En waar Tuinman, maar hij zal er ongetwijfeld vandaag nog apart, misschien ook wel bij u op terugkomen, om zijn plannen toe te lichten naar aanleiding van de brief. Om te kijken of nadat die 100.000 zijn gerealiseerd, ook voor te bereiden op zorgelijke scenario's. En dan zitten we als Nederland ook in een heel andere situatie, daar is nu helemaal geen sprake van. Maar om dan te kijken of je nog weer verder kan. Maar terug naar de enquête, het is vrijwillig. En het is belangrijk dat jongeren daar echt over nadenken of die route via defensie voor hun een begaanbare en aantrekkelijke weg is.
BREMER
Snapt u de zorg van ouders, dat ze denken ja het is nu nog vrijwillig, maar je weet niet hoelang dat nog vrijwillig is?
SCHOOF
Nou ik snap die zorg, maar het gaat wel over de veiligheid van Nederland en de veiligheid van de wereld waarin we leven. En dan denk ik dat het een mooie route is om via de enquêtes, zeg maar dat echt bij de jongeren onder de aandacht te brengen. En dan dat ze zelf kunnen beslissen of ze die route willen lopen of niet.
DE ROOY (NOS)
Ja, voortbordurend op dat thema, Defensie wil groeien naar 200.000 mensen in dienst. Vanaf wanneer moet dat zijn?
SCHOOF
Die 200.000 durf ik niet helemaal met zekerheid te zeggen. Maar de eerste stap, en dat is de belangrijkste stap, want die gaat namelijk over waarin we nu zijn. En wat volgens mij in de brief heet de Vredesorganisatie voor Defensie. Die moet naar 100.000, zodat we met reservisten, met beroepsmilitairen en overigens burgers, civiel zoals dat dan in militairen (onverstaanbaar, red.) heet. Dat we dan beter voorbereid zijn op eigenlijk al datgene wat er op dit moment in de wereld gebeurt. Als het dan in de wereld fout gaat, als je het zo zou willen zeggen. Ja, dan zijn er weer meer mensen nodig, want dan moeten er hele andere dingen gebeuren. En één van de voorbeelden die ook ongetwijfeld in uw gesprek met Tuinman aan de orde zal komen, is bijvoorbeeld host nation support. Dat betekent dat er heel veel spullen door Nederland naar het oosten zullen moeten. Ja, dan zit je weer op een hele andere manier met elkaar te werken. En heb je ook hele andere vragen waar je het dan met elkaar over hebt.
DE ROOY
Maar dit zal op korte termijn moeten gerealiseerd worden, toch?
SCHOOF
Die 100.000 moet op relatief korte termijn worden gerealiseerd. Die 200.000 is echt een ander verhaal.
DE ROOY
Is het mogelijk om te groeien naar zulke aantallen zonder een opkomstplicht terug te laten keren?
SCHOOF
Nou, dat is wel de overtuiging van de staatssecretaris van Defensie. Omdat het deels om beroepsmilitairen gaat, deels om reservisten gaat, deels om civiele inzet. En dat dat behoort tot de mogelijkheden is zijn stellige overtuiging. Als we het aantrekkelijk genoeg maken om ook die weg langs Defensie te volgen op weg naar de zorg, op weg naar de techniek, op weg naar wat jongeren zouden willen doen.
DE ROOY
Vrijwel iedere expert zegt: dat is eigenlijk niet mogelijk. Als je zo wil groeien, dan is er een vorm van verplichting nodig. Al is het in zo'n enquête bijvoorbeeld, de verplichting van het invullen van zo'n enquête. Wat vindt u daarvan?
SCHOOF
Nou ja, ik denk dat de staatssecretaris heeft die weging gemaakt. Wil naar die 100.000, langs die lijnen van reservisten, beroepsmilitairen en burgers. En hij denkt, door dat traject van die enquête voldoende enthousiasme te creëren, om te zorgen dat jongeren instappen op het traject van Defensie. En daarbij letten we ook nog heel erg op de arbeidsmarkt overigens. Want uiteindelijk is het ook weer de bedoeling dat die jongeren niet alleen maar bij Defensie blijven, maar ook weer op allerlei manieren, en dat geldt ook zeker voor de reservisten zowel in het maatschappelijk leven werkbaar zijn als voor Defensie werkbaar zijn. En ik herhaal, in het belang van de veiligheid.
DE ROOY
Heeft u er bewust met het kabinet over gesproken om te zeggen dat hele verplichte aspect dat is nu nog niet nodig, daar willen we niet aan?
SCHOOF
Nou, we hebben, vanochtend is heel nadrukkelijk geconstateerd dat we het vrijwillig doen.
DE ROOY
En waarom? Wat is het idee daarachter dat je dat niet wilt verplichten?
SCHOOF
Nou, dat de manier waarop het nu gebeurt, leidt tot een volwassen keuze van jongeren om in het traject in te stappen. En dat leidt ook tot betrokken en gemotiveerde medewerkers die op dit traject ingaan.
BARTELS (TELEGRAAF)
Ja, meneer Schoof, u bent donderdag in Parijs. U vertelde ook laatst dat u dat de militair planners flink werk hebben verzet om te kijken wat er aan interventiemacht in Oekraïne nodig is. Hoe ver zijn ze eigenlijk inmiddels?
SCHOOF
Het schiet op. Ze zijn afgelopen donderdag weer in Londen bijeengeweest. Ze werken deze hele week ook weer hard door. Dus ik verwacht dat ze al doorwerkend, in de maand april tot een goed voorstel kunnen komen over hoe dat eruit zou moeten zien. Er zijn nog altijd veel vragen. Die ook meer politiek liggen. Namelijk over de command- en control-structuur, over escalatie, over betrokkenheid van welke landen, betrokkenheid ook van de Verenigde Staten bij dit plan. En overigens, of het überhaupt uit de vredesonderhandelingen een optie is om zo'n, ik weet even, reassurance was de officiële tekst geloof ik nu, voor deze macht, om die daarin in te zetten. Dus er zitten nog heel veel vragen. En dat betekent ook dat aanstaande donderdag nog niet aan de orde is dat er een politiek go of no-go op dat plan moet worden gezet. Want zover is dat plan nog niet. En het gaat dus ook niet aanstaande donderdag over een go of no-go van betrokkenheid bij landen in de daadwerkelijke uitvoering.
BARTELS
En wanneer denkt u dat er wel een concreet verzoek ligt aan Nederland? Nou, dat hangt van nogal wat variabelen af. In de eerste plaats komt er nu überhaupt een vredesplan. In de tweede plaats... Of de... zeg maar, de planning ook voorziet in die command-and-control en de escalatie. Er zijn ook een paar politieke vragen die moeten worden beantwoord. En die bepalen heel erg of die vraag concreet moet worden gaan beantwoorden. Kijk, het is natuurlijk zo dat het opstellen van dit plan, van die reassurance force, is ook belangrijk om te zorgen dat Oekraïne en ook Europa betrokken zijn bij die vredesonderhandelingen. En daar moet je ook wat neer kunnen zetten. En je moet bereid zijn om dat in te zetten als het nodig is. Maar, ja, partijen moeten er ook allemaal wel mee akkoord gaan.
BARTELS
Dan nog even iets in eigen land. Het gaat over de gevangenisplannen van mevrouw Coenradie. We zagen net toch wel het wat wonderlijke fenomeen dat uw vicepremier mevrouw Agema naar buiten kwam bij de ministerraad en zei ‘ja, ik kan niet openlijk zeggen wat ik ervan vind, want dat zou wel eens in strijd kunnen zijn met de eenheid van kabinetsbeleid’. Dat is eigenlijk volgens mij een vrij nette manier om te zeggen ‘ik vind het helemaal niks, maar ik mag het niet zeggen’. Vindt u dat nou eenheid van kabinetsbeleid uitstralen?
SCHOOF
We hebben vanochtend ook even kort stilgestaan bij dit punt. We hebben nogmaals geconstateerd dat dit kabinetsbeleid is. We zien natuurlijk wat er in de Kamer gebeurt. Morgen stemmingen erover. En we zullen moeten afwachten wat er uiteindelijk uit die stemmingen komt. Maar ik denk dat wij als kabinet zien eigenlijk geen andere oplossing voor het probleem wat er is in het voorstel wat Coenradie heeft gedaan. Dus we zullen ons na de stemmingen morgen moeten kijken hoe we daarmee omgaan.
BARTELS
Ja, maar de vraag was of de vicepremier daarover zegt dat ze eigenlijk niet kan zeggen wat ze ervan vindt. Vindt u dat dan eenheid van kabinetsbeleid uitstralen?
SCHOOF
Nou ja, zij vindt datgene wat het kabinet vindt. En dat is dat wat de staatssecretaris heeft voorgesteld, is kabinetsbeleid.
BARTELS
Ja, en zo'n reactie snapt u dan wel? Dat ze er dan maar niks over zegt?
SCHOOF
Nou ja, misschien dat ze ook wel van alles vindt over wat er in de Kamer gebeurt. En ik denk dat we buitengewoon voorzichtig moeten zijn, ook als kabinet. Wij hebben een… Coenradie heeft een helder plan op tafel gelegd, omstreden, is een plan met maatregelen die zij ook liever niet had genomen. Maar als het ware met de rug tegen de muur zegt, ‘ja, wij moeten dit nu doen’. Dat is denk ik ook de houding van het kabinet. We zien geen andere mogelijkheid dan op deze manier te acteren. En we wachten de stemming in de Kamer af.
EK (SBS)
(…) Vanochtend stond in de Telegraaf dat uw verhuizing 145 miljoen euro... Ja, u begint erbij te lachen, maar dat is toch een bizar groot bedrag voor een verhuizing?
SCHOOF
Ja, nee, maar ik begon te lachen op de dag van... ...ja, ik had die vraag inderdaad wel verwacht toen ik vanochtend de Telegraafkop zag. Kijk, ik denk dat... Natuurlijk is het veel geld. 145 miljoen kan me ook goed voorstellen dat mensen denken ‘hé, waar komt dat bedrag nou vandaan?’. Daar is in de afgelopen periode, omdat AZ moest verhuizen uit het Binnenhof, is daar uitvoerig allemaal over overlegd over wat daarvoor nodig is om dat voor elkaar te krijgen. Zowel gelet op de specifieke veiligheidseisen in het huidige tijdsgewricht voor AZ. Dus er zijn allerlei verhoogde veiligheidseisen geweest en tegelijkertijd ook kijken van wat is er nodig voor de gebruikers na AZ, want uiteindelijk is het de bedoeling dat AZ het pand ook weer verlaat om terug te keren naar het Binnenhof. En alle deskundigen zijn tot dit voorstel gekomen en tot deze kostenplaat. Ja, en voor alle techniek ongetwijfeld kunt u zich voorstellen dat ik geen idee heb, ik heb het nog niet eens gezien, ik ben er nog helemaal niet geweest, dus ik heb geen idee wat daar technisch gebeurd is, verwijs ik toch gemakshalve naar het Rijksvastgoedbedrijf en de minister die daarover gaat.
EK
Dus u weet bijvoorbeeld niet of het merendeel van die hoge kosten in veiligheidseisen zit of dat dat is voor uw comfort bijvoorbeeld?
SCHOOF
Nou, het lijkt me uitgesloten dat het voor mij comfort is, zeg ik heel eerlijk. Want daar hecht ik totaal niet aan. En volgens mij de vorige premier ook niet. Dus ik ga ervanuit dat het merendeel van de kosten zit in veiligheidskosten.
EK
Want u zegt dat het inderdaad 145 miljoen euro is. Is er dan nergens iets geweest waarvan of u zit nu bijvoorbeeld op het ministerie van Justitie en Veiligheid. Had u daar dan niet kunnen blijven als dat toch blijkbaar al werkt en die kosten kunnen besparen?
SCHOOF
Nee, want we zijn bij het ministerie van Justitie en Veiligheid terechtgekomen omdat dit gebouw nog niet klaar was. En we hebben gebruik kunnen maken van tijdelijke zeg maar effecten in die torens op de Turfmarkt zodat we daar tijdelijk konden worden gehuisvest. Maar we kunnen daar niet structureel worden gehuisvest. En dat betekent dat de plannen en de uitvoering van wat dan in het jargon heet B73, als ik het goed geïnformeerd ben, dat dat gewoon doorgang heeft gevonden. Ook de afgelopen acht maanden. Want eigenlijk hadden we van het torentje meteen daarheen zullen gaan. Maar die verbouwingen hebben vertraging opgelopen waardoor we tussentijds nu in de Turfmarkt zijn gehuisvest.
EK
Andere geldonderwerp. De Voorjaarsnota komt natuurlijk steeds dichterbij. Er is nu weer een nieuwe tegenvaller bij de arbeidsongeschiktheidsuitkering. Dat gaat weer om een miljard. Uw bewindslieden presenteren plannen aan de lopende band. Maar eigenlijk is het steeds maar afwachten of die plannen het gaan halen. Want het moet nog bij de Voorjaarsnota worden overlegd. Waar gaat dit heen? Wat gaat er wel lukken en niet? Want als we al die wenslijstjes naast elkaar leggen, dan loopt die staatsschuld straks gigantisch omhoog.
SCHOOF
Dit gaat naar de Voorjaarsnota. En de Voorjaarsnota die zich beweegt binnen de bandbreedte is van 3% en 60%.
EK
Ja, maar met die wenslijstjes die er nu liggen gaat u dat niet redden.
SCHOOF
En dus hebben we een ingewikkelde opgave, moeten we keuzes maken met elkaar en ook zorgen dat we daarover het contact met de fractievoorzitters buitengewoon goed houden om te zorgen dat de besluiten die het kabinet uiteindelijk neemt ook kunnen worden gedragen door de fractievoorzitters. In ieder geval die het kabinet steunen.
EK
Maar het gaat inderdaad, én de fractievoorzitters komen met wensenlijstjes, uw bewindspersonen presenteren plannen die nog niet financieel gedekt zijn. Is het dan niet straks ook een risico dat de bewindspersonen dingen hebben gepresenteerd en gezegd: dit gaan we doen, terwijl dat misschien straks geen doorgang kan vinden?
SCHOOF
Laat ik zeggen: de plannen van bewindslieden, u noemde net het probleem bij de UWV, dat heb ik ook gelezen. We hebben vandaag gesproken over de uitvoeringsproblemen bij de WIA en ook over de eerste herstelstappen of correctiestappen die we daarin nemen. We beginnen met een hele kleine pilot om even goed te kijken wat de effecten daarvan zijn. Het is bijvoorbeeld veel te vroeg om al te constateren om welke bedragen dat uiteindelijk in zijn totaliteit gaat.
EK
Dit gaat dan daarover, maar mevrouw Coenradie presenteert plannen, meneer Tuinman presenteert plannen. Dat kost allemaal ontzettend veel geld. Die plannen zijn nu de wereld in geholpen, maar de vraag is volgens mij dan nog maar of dat geld er wel gaat komen.
SCHOOF
De plannen van de heer Tuinman van vandaag die passen binnen de budgetten die al eerder beschikbaar zijn gesteld ten behoeve van Defensie. Dus dat is daar geen probleem.
EK
Oké, kijk aan. Dan nog heel eventjes, laatste vraag, weer een ander onderwerp. Mevrouw Faber die heeft daar asielwetten natuurlijk gepresenteerd. Daarbij heeft ze de inspectie Justitie en Veiligheid niet meegenomen. Zij zegt: daar ben ik niet toe verplicht. U was daar, even kijken, dan moet ik het goed zeggen, secretaris-generaal op een gegeven moment. Wat heeft u daarvan meegekregen over die afspraken toentertijd? Had zij de inspectie moeten informeren?
SCHOOF
Dat durf ik niet te zeggen, zeg ik u heel eerlijk. Dus ik heb dat ook begrepen vandaag. Heb dat nog niet kunnen nagaan of daar een formele verplichting voor ligt of niet.
EK
Maar los van het formele, of zij dat wettelijk verplicht is of niet, is het niet handig om zo'n inspectie mee te nemen in de plannen?
SCHOOF
Nou ja, dat is een interessant vraagstuk. Want inspecties zijn voor toezicht en niet voor advisering. En tegelijkertijd zijn rapporten van de inspectie belangrijke input voor het handelen van wie dan ook. Dus daarom zit ik even op de juridische kant of het inderdaad verplicht is of niet.
EK
Ja, maar ze moeten inderdaad de inspectie uitvoeren. Maar zij hebben daardoor wel mogelijk zicht op waar het al vast zit in de keten of waar het misschien vast gaat lopen, waardoor zij misschien weer meer werk op een bordje krijgen. Zou je dan niet zeggen: waarom heb je dat niet van tevoren even meegenomen?
SCHOOF
Nou ja, er zijn diverse adviezen ingewonnen. Er is hard gewerkt aan de asielwetten.
En dit punt heb ik gewoon, dat zeg ik u heel eerlijk, niet scherp hoe dat nou juridisch precies zit. Of dat wel of niet had moeten gebeuren. En dat vind ik een belangrijke vraag, ook of dat inderdaad aan de orde is of niet.
EK
U had bij het bespreken van die wetten niet zoiets van dat u dacht: ik mis hier nog ergens de inspectie van Justitie en Veiligheid?
SCHOOF
Nee, omdat ik niet meteen de inspectie zou missen als adviesorgaan. Omdat inspecties toezicht moeten houden. En dus vind ik het juist belangrijk om te kijken: wat is nou eigenlijk de formele positie in een adviestraject van de inspectie. Want je wilt toezicht en advies niet met elkaar vermengen.
BEEKMAN (BNR)
De ministeriële Commissie Economie en Natuurherstel. U had zichzelf daar twee maanden voor gegeven. Nou, wat wil de toeval? Dat is vandaag. Ik vroeg me af, waar komt het kabinet mee?
SCHOOF
Nou, daar zijn we in de vorige persconferentie, inmiddels uw collega, al uitvoerig op ingegaan. En toen heb ik al gezegd dat die twee maanden, dat ‘m dat niet gaat worden. Overigens eerder in de brief hebben we ook al gezegd dat het meer richting april zou gaan. Dat is ook aan de orde geweest in de brief die de minister van LVVN volgens mij vorige week heeft gestuurd. En we doen er als ministeriële commissie echt alles aan om te proberen langs de vier sporen die ongetwijfeld nog kent: wet- en regelgeving, maatregelen, salderingen en Europa, om die in samenhang langs die vier sporen om uiteindelijk tot oplossing van het stikstofprobleem te komen, want dat is belangrijk. En als we daar nog een paar weken langer voor nodig hebben, vind ik dat geen probleem. Het zijn ook ingewikkelde beslissingen die we met elkaar moeten nemen. Politiek ook ingewikkeld, daar zeg ik nu ook helemaal niks nieuws mee. Dus dat we daar even iets langere tijd voor nodig hebben om te zorgen dat uiteindelijk datgene wat we doen en het gewenste effect heeft en politiek gedragen wordt, vind ik belangrijker dan precies aan die twee maanden houden.
BEEKMAN
Maar klopt het dat er tot nog toe slechts twee sessies zijn geweest waarin gesproken is?
SCHOOF
Nee, nee, nee. Dat is echt onzin. We hebben vanaf dat moment elke week een ministeriële commissie gehad. We hebben twee sessies gehad, één met de overheden en één met de stakeholders in het Catshuis juist om ook daar weer op te halen. Dat doen we overigens nog een keer. En wij blijven op wekelijke basis zijn wij als ministeriële commissie actief. En verder is natuurlijk ook de minister van LVVN zeer actief om te kijken, ook in de politiek maar ook met de organisaties, om te kijken welke stappen we met elkaar kunnen zetten. En zo doen we dat met alle bewindslieden in die ministeriële commissie.
BEEKMAN
Maar waar staan we nu dan? Want dat vraag ik me dan wel af. Want we zijn nu wel die twee maanden verder. Heeft u iets om ons in ieder geval mee te geven? Want er zijn nogal wat problemen, hè?
SCHOOF
Ja, maar u zult begrijpen dat we dat nou in de boezem van die ministeriële commissie aan het doen zijn. Wat we daar nu hebben afgerond is de, ik heb u eerder gezegd, tenminste ik dacht dat ik dat wel eens verteld had, inventarisatiefase, clusterfase en de keuzefase. Inventarisatiefase hebben we achter de rug en we zitten nu midden in die clusteringsfase. Dus welke maatregelenpakketten kunnen wij zeg maar verantwoord neerleggen om vervolgens daar ook het politieke besluitvormingsproces over af te ronden. Dat is waar we nu staan. En daarom ga ik er ook vanuit dat we in de maand april dit kunnen afronden.
BEEKMAN
En dan tot slot, de maand april noemt u nu. Is er dan enige zekerheid dat er dan wel wat gaat komen?
SCHOOF
Nou, ik denk dat alle bewindslieden, de minister van LVVN voorop, en overigens geldt dat ook voor mezelf, maar alle bewindslieden zich zeer bewust hebben van de urgentie van dit probleem.
BEEKMAN
Maar dat was twee maanden ook het geval.
SCHOOF
Ja, maar zich dus ook vanuit die urgentie zich zeer bewust zijn van het feit dat we die politieke keuzes met elkaar moeten maken. En daar werken we de komende weken snoeihard aan.
BEEKMAN
U trok dit naar u toe, die ministeriële commissie ook.
SCHOOF
Ja.
BEEKMAN
En volgens mij ook met een, nou in ieder geval met de hoop dat dat snel, want u vond het echt zo belangrijk dat u dat op zich nam, dat dat snel een volgende fase in zou gaan. Dat lijkt nu toch steeds vast te zitten in de fase van zoeken, kijken wat voor mogelijkheden zijn er nou. Dus daardoor dat ik een beetje vraag van: is er nou een stap gezet? Of blijft het gewoon waar we twee maanden geleden ook al stonden?
SCHOOF
Nee, nee, we zijn echt een stuk verder dan twee maanden geleden. En dat betekent dat we ook nu echt de komende weken gebruiken om te zorgen dat we die besluitvorming, ministeriële commissie, kabinet kunnen afronden en dat ik me daar ook vol voor blijf inzetten ook als premier om dat te doen samen met de minister van Landbouw en de overige ministers. Want iedereen heeft hier belangen die of gaan over perspectief in de landbouw of belangen waar het gaat over de woningbouw of belangen voor de infrastructuur en de economie. Het is echt, wat dat betreft, blijft de urgentie onverminderd. Maar we moeten ook af en toe de realiteit onder ogen zien dat complexe problemen soms iets meer tijd vragen. Los van de betrokkenheid en de commitment wat iedereen heeft in die ministeriële commissie.
BEEKMAN
Ja, dit was het ‘wat kan wel kabinet’. Even nu de vraag, kan ik in april dan wel op u rekenen als ik eind april met dezelfde vraag kom? Heeft u dan antwoorden voor de vragen die ik heb?
SCHOOF
Ik ga ervan uit dat wij eind april antwoorden hebben en dat wij kunnen zeggen hoe wij het stikstofprobleem in Nederland gaan aanpakken.
VAN SOEST (AD)
Ja meneer Schoof, ik wilde nog even terugkomen op het plan Coenradie. Want kan het kabinet eigenlijk wel doorgaan met iets als drie van de vier regeringspartijen zeggen ‘dit willen we helemaal niet’?
SCHOOF
Nou, ik denk het wel. Maar goed, ik denk dat we eerste stemmingen afwachten. En dan zullen we ons daartoe moeten verhouden. En dan zullen we ons daartoe moeten verhouden. En ongetwijfeld zullen we dan in het kabinet daar een gesprek over hebben, ook met de staatssecretaris om hiermee om te gaan.
VAN SOEST
Maar u zegt ‘daar zullen we ons toe moeten verhouden’. En tegelijkertijd zegt u, ‘maar ik denk wel dat we door kunnen gaan als drie van de vier regeringspartijen tegen zijn’. Wat bedoelt u dan precies?
SCHOOF
Ja, nou ja, precies wat ik zeg. Kijk, wij zien geen andere oplossing. Tegelijkertijd als drie van de vier partijen morgen in de Kamer tegenstemmen, dan moet je je daartoe toe verhouden. En dat is dus precies wat ik zeg. Dus ik denk, ja, we zullen wel door moeten gaan. Want we zien geen andere oplossing. Aan de andere kant zullen we daar dan ook met elkaar in het kabinet over moeten spreken. Over hoe gaan we om met het feit dat drie van de vier coalitiepartijen nog even afgezien van de vraag hoe de stemming precies uitvalt, hoe we hiermee verder kunnen?
VAN SOEST
Maar bedoelt u dan eigenlijk te zeggen, want ik probeer het oprecht te begrijpen, bedoelt u dan te zeggen van, ‘wij vinden dat het überhaupt geen andere oplossing is, dus als drie van de vier regeringspartijen morgen in de Kamer tegenstemmen en zeggen, wij willen het niet, dan gaan we proberen ze nog eens een keer uit te leggen waarom wij toch vinden dat het wel moet’?
SCHOOF
Nou, eerst morgen de stemmingen afwachten. Die zijn natuurlijk bepalend voor datgene wat we moeten doen. En als ik zeg dat we ertoe moeten verhouden, ja, dan zullen we daar het gesprek over moeten aangaan. Want ja, hoe wij ook allemaal hebben gekeken en mevrouw Coenradie naar dit probleem heeft gekeken, ziet zij op kort termijn geen andere oplossing dan datgene wat ze, na een rijp en intensief overleg en alle deskundigen geraadpleegd hebben, ook alle politieke sonderingen te hebben gedaan toch uiteindelijk geen andere uitweg dan datgene wat nu is voorgesteld. En dus hebben we een serieus probleem als dat door de Kamer zou worden afgewezen. Dan zullen we moeten kijken hoe we ons dus daartoe moeten verhouden.
VAN SOEST
Nou wilden deze regeringspartijen ook heel graag een extraparlementair kabinet. Hoort daar dan af en toe niet ook bij dat je als kabinet kan zeggen ‘nou, wij willen wat anders en dat zo gaan we dat ook gewoon doen’?
SCHOOF
Nou, ik zei, ‘we moeten ons verhouden tot deze motie’. En daar zullen we dit kabinet over hebben.
VAN SOEST
Nog een heel ander onderwerpje als het mag. Het is een beetje klein bier, maar in het kader van al het wereldleed en Oekraïne en Turkije, wat er allemaal niet aan de hand is. Maar in Vlaardingen heeft de lokale politiek meerdere media afgelopen weekend voorgelogen over een aanpak tegen messenoverlast in de stad. Het ging erom, ze hadden het bericht verspreid… café heette MES en dat moest van de lokale overheid zijn naam veranderen omdat er zoveel messenoverlast was onder de jeugd. Vindt u eigenlijk dat een overheid om ergens aandacht voor te vragen mag liegen?
SCHOOF
Het lijkt me niet verstandig als een overheid te liegen, maar ik ken de casus niet. Maar het lijkt me voor een overheid, je hebt een vertrouwensrelatie met je burger, het lijkt me onverstandig om te liegen. Maar nogmaals ik ken de casus niet.
DE HORDE (FD)
Een vraag over defensie en de Voorjaarsnota. Vorige week heeft u afspraken gemaakt over de eerste contouren in de Europese top over de verhoging van de uitgaven, maar de details zijn er nog niet. In juni is er een NAVO-top, tegelijkertijd de uitgaven daarover wordt besloten bij de Voorjaarsnota. Kunt u mij uitleggen wat er wel en niet besloten kan worden tijdens de Voorjaarsnota over een eventuele verhoging van de defensie-uitgaven?
SCHOOF
Ik zit even na te denken hoe ik deze vraag ga beantwoorden. Er zitten zoveel invalshoeken in uw vraag. Kijk, bij de Voorjaarsnota kunnen we van alles beslissen mits het overigens past binnen onze eigen criteria van fatsoenlijk begrotingsbeheer. Tegelijkertijd, dat heb ik hier ook meerdere malen gezegd, overigens ook in de Kamer, ten aanzien van de fasering van de vraag over de verhoging van de defensie-uitgaven is uiteindelijk belangrijk wat er bij de NAVO-top wordt besloten. Want die bepaalt gezamenlijk overigens, alle partners daar unaniem, moeten besluiten wat de nieuwe targets worden bij de NAVO. Die moeten we dan vervolgens gaan verwerken inclusief een groeipad. Dat is de vorige keer ook gebeurd rondom de 2% die Nederland vorig jaar gehaald heeft. Dus dat is antwoord 1. Antwoord 2: u vroeg naar de Europese kant van de 800 miljoen, uitgesplitst in 650 en 150. En u weet dat over de 150 ik altijd al gezegd heb, dat is voor Nederland niet aantrekkelijk, want wij lenen zelf goedkoper. En ten aanzien van de 650 heeft minister Heinen, en wie ben ik op minister Heinen op dat punt tegenspreken, gezegd dat hij het onverstandig vindt dat Nederland daar gebruik van maakt. En dat geeft dus ook de mars aan, waarin wij de discussie voeren over de diverse prioriteiten die we hebben bij de Voorjaarsnota. Waar uw collega eerder al naar vroeg, die had het over hele lijsten. Dus het is aan het kabinet om uiteindelijk daar de eerste keuzes in te maken in waar zetten we ons geld wel in en waar niet. Want het is een waarheid als een koe, een euro kan je maar één keer uitgeven.
DE HORDE
(…) De nieuwe norm en een nieuw ingroei-pad, daar zal dan in juni meer bekendheid overkomen. Maar de voorjaarsnota, dat is natuurlijk volgende maand al. Dus (…) denkt u dat u een Voorjaarsnota kunt opstellen zonder verhoging van de defensie-uitgaven? En dan met verwijzing naar wat er in juni gaat gebeuren en dat zien we dan wel weer.
SCHOOF
Het is denkbaar. Maar als ik goed luister in de maatschappelijke omgeving, in de politieke omgeving, denk ik dat het één van de onderwerpen zal zijn waar wij absoluut met elkaar over spreken. En dus over de verhoging.
DE HORDE
Waar stuurt u dan op (…)? Want er is nog geen nieuwe norm. Er is een gedachte waar die ongeveer heen zou kunnen gaan. Gaat u dan alvast daarheen sturen?
SCHOOF
Dat is een hele interessante vraag, maar die zit in de afweging ten opzichte van het totaal van de vragen waar we bij de Voorjaarsnota voor staan. En u weet, de Voorjaarsnota is stap één. Begroting vindt in augustus vooral plaats aan de inkomstkant, aan de lastenkant. Dus die twee, dat geeft ook nog een extra moment om ernaar te kijken. Maar dat er rondom de Voorjaarsnota een discussie zal zijn over defensie, als ik alle geluiden hoor, kan ik me bijna niet voorstellen dat het niet het onderwerp van discussie zal zijn.
DE HORDE
Maar dan dus zonder houvast. Maar dan is het dus mogelijk dat in de augustusbesluitvorming, wat feitelijk uitsluitend over de inkomstenkant zal gaan, dat men alsnog dan de defensie-uitgaven aan het lijstje gaat toevoegen?
SCHOOF
Dat hangt er vanaf wat wij in de Voorjaarsnota met elkaar bespreken. Maar het hangt ook af van de faseringen waarin je dingen wil bereiken. En het hangt ook af van datgene wat we in NAVO-verband met elkaar afspreken.
VRAAG (ANP)
Premier Schoof, een vraag over de stikstofcommissie. De inventarisatiefase is afgerond, zegt u. Wat heeft u geleerd?
SCHOOF
Nou, dat er heel veel creativiteit in Nederland is bij de verschillende stakeholders en partijen om te kijken hoe dit probleem moet worden opgelost. En dat we ook heel veel diversiteit aan voorstellen hebben gekregen. En dat het nog niet eenvoudig is om daar vervolgens, zeg maar, clustergewijs met elkaar uiteindelijk zo meteen de komende weken de keuze over te maken. Maar er zijn echt veel voorstellen gedaan. En die moeten allemaal ten opzichte van elkaar worden afgelogen. En daarom waren ook de gesprekken, zowel met de medeoverheden, als met de belangrijkste stakeholders, buitengewoon productief.
VRAAG (ANP)
Is het ingewikkelder dan het kabinet had verwacht?
SCHOOF
Ja, ik spreek altijd namens het kabinet natuurlijk. Maar ik denk dat dat voor velen van ons het vraagstuk wel een slag gecompliceerder lag dan we misschien in eerste instantie dachten. Wat ook niet gek is als je bedenkt hoe lang we ook voorgaande kabinetten hier al mee bezig zijn geweest en uiteindelijk de twee rechtelijke uitspraken, de saldering en de Greenpeace-zaak, dat die uiteindelijk Nederland op slot hebben gezet en dus tot de versnelling van de activiteit hebben moeten leiden.
VRAAG (ANP)
Dat verbaast mij ook. Als minister Wiersma de afgelopen weken en maanden gevraagd werd naar: bent u in gesprek met organisatie X overheid Y, dan was het antwoord altijd: ja, we zijn met iedereen in gesprek. Hoe kan het dan dat er uit zo'n inventarisatie nog nieuwe ideeën naar voren komen?
SCHOOF
Omdat iedereen weer opnieuw begint na te denken. Dat gebeurt namelijk als je, en overigens met alle respect voor de rechtelijke uitspraken, die hebben de wereld vervolgens wel, niet op z'n kop gezet, maar wel het probleem echt veel tastbaarder gemaakt voor iedereen. Daarom kwam Nederland op slot. En dat is geen verwijt naar de rechtelijke uitspraken, want de rechter heeft uitspraken gedaan over datgene wat je uiteindelijk als overheid zelf hebt geformuleerd. Dus daar hoort u mij niet over.
Maar je moet vervolgens wel kijken: hoe gaan we dat oplossen? En vervolgens hebben we gezegd: dat gaan we langs vier sporen doen. Het spoor van de wet- en regelgeving, het spoor van de maatregelen, het spoor van de saldering, want dat speelde ook nog apart met terugwerkende kracht en Europa.
En op al die vier sporen moet geacteerd worden, ook nog in samenhang met elkaar. En dat is een ingewikkeld vraagstuk. Daar moeten we helemaal niet moeilijk over doen, met ook de forse politieke consequenties. En ook daar moeten we open oog voor hebben.
VRAAG (ANP)
De meest voordehandliggende oplossing voor de laatste Raad van State-uitspraak was verlaagde stikstofuitstoot drastisch. Is dat fundamenteel anders geworden sinds 18 december?
SCHOOF
Nee, de stikstofuitstoot moet nog steeds verlaagd worden, maar we kijken ook naar de wet- en regelgeving, we kijken ook naar Europa en we kijken ook naar de salderingsregeling.
VRAAG (ANP)
Dan nog even over iets anders. U heeft gisteren gesproken met uw Britse collega Keir Starmer. Heeft u concrete afspraken met hem gemaakt?
SCHOOF
We hebben vooral vooruitgekeken naar de top aanstaande donderdag. Ik vond het van hem ook belangrijk om te horen hoe hij er tegenaan kijkt, hoe hij de afgelopen periode zijn gesprekken heeft ervaren die hij links en rechts heeft gehad. Juist omdat de UK en de premier Starmer samen met Macron zeg maar eigenlijk een as vormen rond die coalition of the willing, waar Nederland overigens dan wel heel goed bij is aangesloten. En u begrijpt dat ik verder over de inhoud van dat gesprek niks zeg.
VAN DEN BERGH (REUTERS)
Ik wil even over het Internationaal Strafhof vragen, want over twee weken gaan de sancties in die de Verenigde Staten heeft opgelegd. Ik heb u daar eerder naar gevraagd en toen was Nederland nog heel erg bezig om te kijken hoe ze gingen helpen. Ik hoop dat dat inmiddels misschien wat verhelderd is. Daarbij is ook de president van het hof vorige week in Brussel geweest om de Europese Unie te vragen om het blokkeringsstatuut te activeren om te zorgen dat het strafhof beschermd wordt door de Europese Unie, zodat ze niet te lijden hebben onder de Amerikaanse sancties. Dus ik wou u vragen, wat is de Nederlandse houding tegenover dit verzoek?
SCHOOF
Hiervoor verwijs ik naar de minister van Buitenlandse Zaken.
ORNSTEIN
Ik wilde iets vragen over die NATO-top van juni, want u bent natuurlijk druk bezig met de voorbereidingen. Nou was er bij de NAVO-top in Vilnius in juli 2023 daar ook een NATO-Oekraïne-top die daarbij betrokken was. Daar werd Zelenski uitgenodigd. Wordt die ook in Den Haag in juni uitgenodigd, de president van Oekraïne?
SCHOOF
Nederland gaat niet over het uitnodigingsbeleid. Nederland is host van de top. Wij kunnen heel goed side-events organiseren, maar gaan uiteindelijk niet over het uitnodigingsbeleid. Dus ik kan hier op dit moment ook geen antwoord op geven.
ORNSTEIN
Maar vindt u dat hij daar, u hebt echt in elke tweede zin zegt u dat Oekraïne overal bij betrokken moet worden. Vindt u dat, u bent gastheer, dat president Zelenski naar Den Haag moet komen om mee te praten met het NATO-leiderschap?
SCHOOF
De NATO is een belangrijke partij ook uiteindelijk voor Oekraïne. Eerder in de NATO-top in Washington afgelopen zomer hebben we het ook gehad over irreversible steps. Tegelijkertijd weet u ook zowel hoe Rusland als Amerika aankijken tegen het NATO-lidmaatschap. Het blijft belangrijk om die discussie ook vanuit de NATO met Oekraïne te blijven voeren. Maar ten aanzien van de NAVO-top doe ik gewoon echt op dit moment geen uitspraken. Nederland is host. En is dat aan anderen uiteindelijk om te bepalen of Zelenski al dan niet wordt uitgenodigd. En ik probeer nu even in mijn hoofd na te gaan of hij wel of niet aanwezig was in Washington. Maar mijn geheugen laat me daar heel even in de steek.
ORNSTEIN
Nou was wel de secretaris-generaal van de NAVO bij de Koning afgelopen vrijdag. Is daar ook die NAVO-top en het gastheerschap van Nederland ter sprake gekomen?
SCHOOF
Het is ongetwijfeld, maar u weet, over de gesprekken met de Koning worden u überhaupt nooit mededelingen gedaan.
ORNSTEIN
Nou ja, het is wel relevant omdat er een diner met alle staatshoofden uit de wereld en premiers wordt gehouden. Hebt u het plan ook daar, u zegt: ik ga niet over het uitnodigingsbeleid, maar hebt u wel het plan om daar ook toch ook een beetje een bemiddelende rol te gaan spelen als Nederlandse premier tussen de verschillende belangen die daar op het spel staan?
SCHOOF
Ja, dat spreekt bijna voor zich. En ik ben ook heel blij met de uitnodiging die de koning heeft gedaan ten aanzien van het diner om alle regeringsleiders uit te nodigen op het paleis om daar gezamenlijk met elkaar te eten. Want alleen dat al is denk ik belangrijk.
ORNSTEIN
Nog één vraagje over die dienstplicht. In Duitsland is er nu volop gaande een discussie over die dienstplicht. Denkt u dat er uiteindelijk in Nederland ook zal komen?
SCHOOF
Ja, ik heb er net al een paar antwoorden op gegeven. De Nederlandse koers is een andere. En wij zetten in op vrijwilligheid en denken dat het met die vrijwilligheid dat we daarmee kunnen, nou, redden is bijna negatieve term, maar dat we daarmee de stappen kunnen zetten die nodig zijn ten aanzien van de bescherming van Nederland en de veiligheid van Nederland, mocht dat de komende jaren niet zo zijn ja, dan zullen we ons moeten kijken of we het instrumentarium moeten veranderen. Maar Nederland zet in op vrijwilligheid.
ORNSTEIN
Dan een laatste, iet wat persoonlijke vraag. U bent van 1957. Was u vrijgesteld? Hebt u in dienst gezeten? Hoe ging dat bij uzelf?
SCHOOF
Ik heb, ja, de jongere kijkers die zullen het echt niet meer weten, maar wij twee denk ik nog wel. Ik ben vrijgesteld vanwege broederdienst. Dus ik had twee oudere broers die in dienst zijn geweest. En ik ben de jongste van een gezin van zeven, waarvan zes jongetjes. Dus was ik uiteindelijk vrijgesteld van de militaire dienst.
ORNSTEIN
Wat een pech.
VRAAG (JEUGDJOURNAAL)
Ja, even voor het Jeugdjournaal, over het leger ook. Even simpel gezegd, kinderen die zitten nu misschien te kijken, die denken, moet ik straks verplicht het leger in?
SCHOOF
Nee, die hoeven niet verplicht het leger in. Als ze de leeftijd hebben bereikt waarop ze in het leger zouden kunnen dan krijgen ze een vragenlijst en een gesprek. Dat kan eruit voortvloeien, maar dan kunnen ze zelf beslissen of ze via het leger hun loopbaan voortzetten of anderszins.
VRAAG (JEUGDJOURNAAL)
En als daar nou niet genoeg mensen op afkomen die zeggen, ik wil dit wel?
SCHOOF
Nou, maar we gaan eerst kijken. Wij geloven in de vrijwilligheid. Wij denken dat heel veel jongeren uiteindelijk, zeg maar, naar Defensie willen of Defensie willen gebruiken om daar een tijd lang, zeg maar, in dienst te zijn om uiteindelijk op een ander moment hun maatschappelijke carrière op een andere plek voor te zetten.
VRAAG (JEUGDJOURNAAL)
Nou, het is dus nog vrijwillig. Maar tot wanneer is zoiets vrijwillig?
SCHOOF
Nee, het is nu vrijwillig. En het Nederlandse kabinet heeft geen plan om het anders te doen dan die vrijwilligheid.
VRAAG (JEUGDJOURNAAL)
Het kabinet wil in elk geval kinderen en jongeren enthousiast maken voor het leger. Hoe gaat u dat doen?
SCHOOF
Nou, ik denk dat er op veel manieren zal, zeg maar, naar die kinderen, zeg maar, via lezingen, brochures, verhalen, duidelijk worden gemaakt over hoe aantrekkelijk Defensie als werkgever is. En dat je belangrijk werk doet ten behoeve van de veiligheid van Nederland. En dat dan, zeg maar, de jongeren zelf hun afweging kunnen maken of ze uiteindelijk die stap willen maken naar Defensie.
VRAAG (JEUGDJOURNAAL)
Maar tot nu toe gebeurde dat toch ook met reclamevideo's en dat soort dingen?
SCHOOF
Maar dat zal veel intensiever gebeuren. En ik denk dat ook het tijdsgewricht. Want we hoeven niet, ik zeg het nogmaals, omdat ik dat op andere momenten weleens heb gezegd, we hoeven niet bang te zijn, we hoeven ook niet angstig te zijn, ook niet te denken dat er morgen een oorlog is in Nederland. Maar het is wel belangrijk om ons beter voor te bereiden op de dingen die misschien zouden kunnen gebeuren. En daar speelt Defensie een belangrijke rol in. En ik denk dat veel jongeren zich daartoe ook aangesproken voelen om kortere of langere tijd bij Defensie te gaan werken.
VRAAG (JEUGDJOURNAAL)
Denkt u dat het juist doordat het zoveel het nieuws is dat kinderen denken, nu wil ik het leger in?
SCHOOF
Ik hoop dat dat een extra stimulans is om te kijken of ze iets voor de veiligheid van Nederland willen doen. Maar dat blijft vrijwillig. En ik snap tegelijkertijd de zorg, dat men niet staat te popelen om naar het slachtveld te gaan. Maar daar hebben we het ook helemaal niet over. We hebben het over werken bij Defensie in het kader van de veiligheid van Nederland en Europa.
VRAAG (JEUGDJOURNAAL)
En waar gaat dat dan over, om concrete voorbeelden te noemen?
SCHOOF
Het gaat erover dat je uiteindelijk met de luchtverdediging bezig kan zijn, dat je op een marineschip kan functioneren. Over dat soort dingen hebben we het.