16 Dec december Ministerraad

Minister-president Rutte: Gisteren was ik in Brussel, eergisteren ook al, maar dat was voor de top met 9 landen uit Azië, en gisteren voor de Europese Raad. Daar waren een paar dingen denk ik belangrijk. In de eerste plaats over economie is er gesproken. En dat is natuurlijk dat de hele situatie op dit moment met hoge energieprijzen en inflatie natuurlijk ook een impact heeft op de bedrijven, zeker ook de grotere bedrijven, zeker ook de energie-intensieve bedrijven. En tegelijkertijd zien we dat Amerika wetgeving aan het invoeren is die het aantrekkelijk maakt om daar te investeren. Dus hoe ga je daar als Europa mee om, wat betekent dat voor afspraken over state aid. Over het vraagstuk: hoe ga je om met de Europese instrumenten om eventueel ook geld bij bedrijven te krijgen. Maar als je dat dan doet, dat het er ook snel komt en niet heel lang duurt. En waar vind je dat geld? Wat ons betreft op een manier dat je bestaande potten herverdeelt. Dat komt allemaal nog terug, maar het is een belangrijke discussie, waarbij je toch wel zag, ook een groot gevoel van urgentie, omdat in die combinatie van hoge gasprijzen met deze Amerikaanse wetgeving er een risico is dat investeringen naar Amerika gaan en niet in Europa blijven. En dat heeft natuurlijk ook gevolgen voor ons bedrijfsleven.

Europese gasmarkt

Het tweede belangrijke onderwerp was gas, de Europese gasmarkt. En daar is natuurlijk toch een behoorlijk verschil van mening eigenlijk al een hele tijd in Europa over de vraag of je daar wel of niet een soort plafond in moet leggen. Het risico wat Duitsland en Nederland zien in zo’n plafond is bekend, namelijk dat het gas niet naar Nederland gaat en naar Duitsland en andere landen in Europa, maar juist naar China. En een tweede is dat het ook gevolgen kan hebben, zegt ook de ECB, voor de financiële stabiliteit van de grote energiebedrijven. Ik denk dat de energieministers een heel eind zijn gekomen, dus zeg maar de Rob Jettens van Europa, afgelopen dinsdag zeg ik uit mijn hoofd hebben die vergaderd. En die hebben allemaal afspraken gemaakt om, laten we zeggen, als je het dan doet, het zo te doen dat je het ook weer kunt uitzetten als er verkeerde effecten ontstaan. En dat je ook andere randvoorwaarden goed inregelt. En de grote vraag zal nu nog vooral zijn denk ik: op welk niveau zet je dan die prijs als je zo’n prijs invoert. En daar is nog echt verschil van mening over. Gisteren, zowel in de vergadering als ook informeel over doorgesproken. En ik heb ergens wel hoop dat dat kan lukken maandag als de energieministers bij elkaar zijn, om daar dan uit te komen op een manier die dan ook voor Nederland werkbaar is.

Derde onderwerp wat daar op de agenda stond, was natuurlijk Oekraïne. We zien dat op dit moment al bijna 10 maanden Oekraïners gebukt gaan onder de verschrikkelijke Russische agressie. En al bijna 10 maanden ook vechten voor hun vrijheid, ondanks zeer moeilijke omstandigheden. En vandaag ook weer verschrikkelijke berichten over bombardementen op Oekraïense steden en ook infrastructuur. Het is erg belangrijk dat we niet alleen dit jaar, maar ook volgend jaar zij aan zij staan met Oekraïne. En dan is natuurlijk vooral nu prioritair belangrijk dat we Oekraïne door die zware winter heen helpen, na alle vreselijke Russische luchtaanvallen op inderdaad vitale infrastructuur, de afgelopen weken, maar ook vandaag weer. En dat doe je met winterhulp, maar ook met liquiditeitssteun willen we ervoor zorgen dat de Oekraïense staat, die natuurlijk langzamerhand bijna zonder inkomsten zit, dat die toch in ieder geval basaal zo goed mogelijk kan blijven functioneren. En uiteraard doen we in militair opzicht ook heel veel. Nederland loopt echt voorop mag ik wel zeggen. Niet helemaal vooraan, maar toch in de kopgroep. Zeker ook als je naar de omvang van onze economie kijkt, met ook militaire hulp aan Oekraïne. Daar willen we ook mee doorgaan om op die manier ook druk te blijven uitoefenen op Rusland om de agressie te stoppen. En daar hoort ook bij, een van de elementen in het vredesplan wat Zelenski heeft voorgesteld, namelijk: hoe gaan we ervoor zorgen dat er ook gerechtigheid komt voor oorlogsmisdaden in Oekraïne, gepleegd door Rusland. Begin december is er ook weer een Nederlands opsporingsteam in Oekraïne geweest, ter ondersteuning van het ICC wat hier in Den Haag gevestigd is. Maar los daarvan kijken we ook als Nederland en met Den Haag als stad van recht en vrede naar de opties voor een zogenaamd agressietribunaal. En wij zijn ook bereid om zo’n tribunaal in Nederland te huisvesten. Ook daar werken we nauw samen met onze Europese partners en ook andere bondgenoten. Het is echt van groot belang dat alle beschuldigingen grondig worden onderzocht en dat daders ter verantwoording worden geroepen.

Wat gelukt is gisteren, is af te spreken dat de volgende, dat is een extra Europese Raad begin februari, in ieder geval één van die dagen zal besteden aan migratie. Omdat daar natuurlijk grote zorgen over zijn in Nederland, in België, in Frankrijk, Oostenrijk, Italië, Denemarken, Zweden. Ook andere landen, tot op zekere hoogte ook Duitsland. We zien al dat de Europese Commissie een aantal initiatieven heeft ontplooid. Wat vooral belangrijk zal zijn op die top, wat mij betreft, is dat we spreken over de vraag: hoe krijgen we asielzoekers die geen recht hebben op asiel ook weer terug naar landen in Afrika, zoals Algerije, Tunesië, Marokko. Daar wordt overigens, ook door Nederland bilateraal gelukkig de laatste weken en maanden voortgang geboekt. Wat ook is gelukt, is om Servië te overtuigen om het visumbeleid meer gelijk te trekken met de rest van Europa, zodat bijvoorbeeld eind deze maand de visumverstrekking aan Indiërs beëindigd zal worden. Eerder is dat gebeurd voor Tunesië. En dat is een grote stroom die bijvoorbeeld van Servië nu naar Oostenrijk gaat en ook voor een deel ook weer doorwandelt. Dus het is belangrijk dat dat stopt, dus dat zijn eerste kleine succesjes. Die top is belangrijk om de agenda verder met elkaar vast te stellen, zowel op terugkeer als op Westelijke Balkan als op buitengrensbewaking. En dan ook: hoe krijgen we Dublin weer functionerend, dus dat het land waar je aankomt ook verantwoordelijk is voor de registratie en dat je daarnaartoe teruggaat als je je ergens anders in Europa meldt. En je dan uiteraard bereid bent, ook als Nederland, nog steeds een fair share over te nemen, maar niet omdat mensen zelf de Duitse of Belgische grens zijn overgewandeld. De Europese Commissaris zei: Dublin is dood. Ik heb gisteren ook in de Europese Raad nog een keer gezegd: als Dublin dood zou zijn dan zal ook heel snel Schengen overlijden, dus dat kan niet. We kunnen niet zonder Schengen, we kunnen ook niet zonder Dublin, dus dit wordt een groot punt de komende weken. Ik zal in aanloop met heel veel collega’s contact hebben, uit Denemarken, uit Zweden, Oostenrijk, anderen en zo nodig ook nog met leiders op de Westelijke Balkan. En het zal een stap zijn. Ik zeg maar vast, als de vraag dan komt: is het dan afgelopen het hele probleem met die top in februari? Nee, maar we hebben al die stappen nodig om inderdaad stap voor stap dit vraagstuk weer onder controle te krijgen.  

Tot slot het slavernijverleden. Ik kan u melden dat wij vandaag hebben gesproken over de kabinetsreactie op het rapport van de Dialooggroep Slavernijverleden. Die wordt a.s. maandag aan de Kamer gezonden. Ik zal zelf die dag hier in Den Haag een toespraak houden in het Nationaal Archief. Na de toespraak zullen 7 ministers en staatssecretarissen in Suriname en op de zes eilanden van het Caribisch deel van het Koninkrijk een toelichting geven op de kabinetsreactie. Ik kan er inhoudelijk zoals u weet nu niets over zeggen, ik wil dat echt bewaren tot maandag, dus graag dat geduld. Maar ik kan u wel zeggen: dat is niet een eindpunt. Dat is weer een stap in een proces wat al langer aan de gang is waar het betreft het slavernijverleden. En ook na maandag gaat dat door. Heel 2023 zal in dat teken staan. Met uiteraard als belangrijk moment 1 juli, maar ook het hele jaar 2023 en ook na 2023. Dus het stopt niet maandag, het is wel een belangrijk moment denk ik a.s. maandag.