10 Jan januari Ministerraad

Minister-president Rutte: 

Gezellig. Ja drie weken zonder. Allereerst beste wensen voor het nieuwe jaar. Jullie allemaal, zowel professioneel als qua gezondheid en zonder gekheid goed jullie weer te zien na een kerstreces waarin veel is gebeurd. En ik wil beginnen, eigenlijk twee dingen eruit lichten: Iran en oudjaarsavond. Maar ik begin natuurlijk met de situatie in Iran, althans de situatie met betrekking tot Iran en ook de situatie in Irak, omdat het nog verse nieuwe jaar begon met een escalatie van het conflict, zoals we allemaal weten, tussen de Verenigde Staten en Iran. Vanaf het begin heeft Nederland bij alle bondgenoten aangedrongen, dat hebben we met alle bondgenoten samengedaan, op zoveel mogelijk de-escalatie. Het verminderen van spanningen in de regio. Er zijn natuurlijk recente uitlatingen van Iraanse-Amerikaanse zijde die ook lijken te wijzen op de-escalatie, dat op zichzelf stemt hoopvol, maar dat neemt niet weg dat daarmee we gegarandeerd hebben rustige situatie daar. Integendeel, we moeten het scherp in de gaten blijven houden en dat klemt te meer, des te meer, van belang vanwege uiteraard de Nederlandse aanwezigheid in de regio. Nederlandse militairen aanwezigheid in het kader van de strijd tegen ISIS. Tegelijkertijd vond deze week plaats de verschrikkelijke ramp met een toestel van de Oekraïense internationale luchtvaartmaatschappij, Ukrainian international airlines, in Iran. Een tragische gebeurtenis met heel veel doden. Ik heb ons medeleven overgebracht aan alle getroffen landen. Gisteren heeft Justin Trudeau, de premier van Canada, bekendgemaakt dat er bewijs dat het Iran is dat mogelijk per ongeluk het vliegtuig heeft neergehaald. Ook het Verenigd Koninkrijk meldt dit. En ik kan u melden dat Nederland zich aansluit bij het oordeel van Canada en dat doen wij op basis van de bij ons beschikbare informatie. De MIVD acht het op grond van de huidige beschikbare data waarschijnlijk dat Iraanse luchtafweer heeft geleid tot de crash van het toestel. Alle reden dus nu om alle feiten boven tafel te krijgen. We dringen zeer aan op een onafhankelijk onderzoek samen met onze partners en dan is het van belang dat Iran ook de medewerking zelf leent aan dat onderzoek en dat dat inderdaad ook ertoe zal leiden dat er volledig openheid komt over wat er daar gebeurt is. Dan van een andere orde maar natuurlijk ook serieus want dat is weer totaal misgegaan, de jaarwisseling. De situatie daar, we hebber erover gesproken. Allereerst natuurlijk de verschrikkelijke brand in Arnhem, een vader en zijn zoon overleden, de moeder en dochter zwaargewond. En onze gedachten en medeleven gaan uit naar familie, naar nabestaanden, naar vrienden. Breder naar Oud en Nieuw kijkend denk ik dat wij het er allemaal over eens zijn dat dat behoort te zijn een feest voor iedereen, dat is natuurlijk hoe het ook in de jaren vijftig en zestig gegroeid is, die hele traditie van het vuurwerk is toen ontstaan. Dat is niet eens zo een hele oude gewoonte die we hebben, zo’n oud gebruik, maar is ontstaan ergens in de jaren vijftig, zestig. En je ziet nu en ook dit jaar weer dat het aantal incidenten dat we dan zo eufemistisch incidenten noemen, dat dat een steeds verder stijgende lijn heeft. En ik denk dat daarmee de normen van wat wij met zijn allen in dit land maatschappelijk aanvaardbaar vinden, of in ieder geval de grote zwijgende meerderheid in dit land maatschappelijk aanvaardbaar vindt, dat die normen opnieuw zijn overschreden bij de laatste jaarwisseling. En ik vind dat daar, en dat moet me echt van het hart, we hebben er vaker over gesproken, opnieuw van het hart dat ik het echt verschrikkelijk vind, schandalig vind, hoe sommige mensen zich gedragen tegenover de mensen, de hulpverleners die voor ons allemaal in deze samenleving belangrijk werk doen, de mensen die op de ambulance rijden en brandweermensen, politie. Daar blijf je vanaf. Zij doen voor ons allemaal dat werk. En hulpverleners moeten altijd, onder alle omstandigheden, veilig hun werk kunnen doen. Ik vind, wij vinden, ook als kabinet, uiteraard vandaag over gesproken dat je nu niet op de oude voet door kunt, dit vraagt echt om het opnieuw fundamenteel doordenken, en dat willen we snel doen in de komende paar weken, het opnieuw fundamenteel doordenken van dit gebruik, van deze oudejaarsavond. En ik realiseer me dat daar ontzettend veel gedachten over leven en heel veel mensen daar ook beelden en emoties bij hebben. Er zijn natuurlijk heel veel mensen in dit land, de/een? Overgrote meerderheid, die naar buiten gaan, die wat vuurwerk afsteken, de volgende dag de rotzooi opruimen en erg hechten aan die traditie. Ik snap dat, dat is ook een mooi traditie. En als je dat in de familiekring doet en je houdt je gewoon aan de wet en je doet het netjes, dan snap ik heel goed dat mensen dat belangrijk vinden en (onverstaanbaar, red.) ikzelf jullie allemaal. Ik nu niet meer, maar vroeger heb dat ook gedaan. En toch denk ik dat we moeten kijken de komende weken hoe we hiermee verder gaan, we hebben natuurlijk al aangekondigd een beperking van vuurwerk tegen eind van dit jaar, die aankondiging hadden we al gedaan en we vinden eigenlijk dat het daar niet bij kan blijven dat er meer moet gebeuren. Daarbij moet ook worden gekeken naar handhaafbaarheid van zo’n beperking, maar ook handhaving in het algemeen. Dus wat wij zullen gaan doen is nu, Ferd Grapperhaus heeft het ook volgens mij aan jullie verteld bij de uitloop net, in gesprek gaan met uiteraard burgermeesters die het een en ander erover gezegd hebben, wat ik heel goed snap. Maar uiteraard ook deskundigen. We hebben, dat is namelijk een belangrijk leidraad weer zien, het OVV-rapport, de opvattingen van de korpsleiding. Dus dat gaan we de komende tijd bespreken en wij hopen dan, we verwachten eerlijk gezegd, ook dat dat gaat lukken om dan in de loop van februari, vóór het reces, daar met nadere mededelingen over te komen. Goed, dat over het vuurwerk. Dan tot slot Australië, die beelden de afgelopen week : verschrikkelijk, echt. Als je kijkt naar het aantal mensen wat om het leven is gekomen, 24, is natuurlijk verschrikkelijk, naast ook enorme schade aan natuur, aan dieren, enorme impact op het leven van heel veel mensen. Ik heb Scott Morrison in een brief, mijn Australische collega, het medeleven overgebracht en natuurlijk ook gezegd waar kunnen helpen. Dat is nu niet nodig, ze hebben hulp van een aantal landen met gespecialiseerde hulpmogelijkheden. Maar gezegd als we kunnen helpen zijn we er vanzelfsprekend. We zijn zeer begaan met de strijd tegen dat vuur. Je ziet ook dat Nederlanders, dat vind ik ook wel weer heel mooi van ons land dat mensen ook geld doneren aan organisaties voor hulpverlening in Australië en ik denk dat heel Nederland in de kerstperiode echt heeft meegeleefd, nog steeds meeleeft, want ook vandaag lijkt het een hele spannende in Australië en er zijn voorspellingen dat het nog wel een tijd kan gaan duren voordat de zaak daar echt onder controle is. Maar het is ver weg, veel verder, ja Nieuw-Zeeland is nog verder weg, het is behoorlijk ver weg, maar het is ook heel dichtbij. Ik denk dat we allemaal, iedereen heeft wel familie of vrienden hè en generaties voor ons, na de oorlog in Australië en Nieuw-Zeeland zijn gegaan. Er zijn natuurlijk hele sterke banden tussen Nederland en Australië en ook als die er niet zouden zijn dan zouden we vanzelfsprekend zeer meeleven. Dus drie zware onderwerpen. Niks vrolijks.