Staatscommissies
De regering kan een staatscommissie instellen voor adviezen over belangrijke onderwerpen.
Wat doet een staatscommissie?
Een staatscommissie doet onderzoek, brengt advies uit of doet aanbevelingen over onderwerpen van nationaal belang. Een staatscommissie bestaat vaak uit wetenschappers, (oud-)politici, vertegenwoordigers van vakorganisaties en andere deskundigen. Een staatscommissie wordt ingesteld bij Koninklijk Besluit en is onafhankelijk.
Een bekende staatscommissie was die onder leiding van de politicus Thorbecke. Deze commissie stond aan de basis van de grondwetsherziening van 1848.
Een meer recent voorbeeld is de Staatscommissie parlementair stelsel (2017-2018) onder leiding van Johan Remkes. Deze commissie onderzocht of er veranderingen nodig zijn in het parlementaire stelsel en in de parlementaire democratie.
Recente staatscommissies
De volgende staatscommissies hebben recentelijk advies uitgebracht aan de regering:
Staatscommissie MDMA
De Staatscommissie MDMA onderzocht de status van xtc (MDMA) in het kader van de volksgezondheid. Ook bracht de staatscommissie advies uit over de voor- en nadelen van medicinaal gebruik van MDMA. De commissie betrok bij haar advies ook de risico’s voor de gezondheid, preventie en de Europese context en relevante verdragen.
De staatscommissie werd in maart 2023 ingesteld. Hoogleraar gezondheidsrecht Brigit Toebes was voorzitter.
Op 6 juni 2024 verscheen het adviesrapport MDMA: voorbij de extase.
Zie ook
- Nieuwsbericht Staatscommissie MDMA ziet mogelijkheden voor therappeutische toepassing MDMA (6 juni 2024)
Staatscommissie demografische ontwikkelingen 2050
De Staatscommissie demografische ontwikkelingen 2050 onderzocht wat de komende tientallen jaren de maatschappelijke gevolgen zijn van veranderingen in de bevolking. Denk aan de effecten van vergrijzing en migratie op de woningmarkt, de arbeidsmarkt en de zorg.
De staatscommissie adviseerde hoe de regering hier met beleid op kan inspelen en welke effecten dit heeft.
Richard van Zwol was voorzitter van de staatscommissie. Hij is staatsraad in de Afdeling Advisering van de Raad van State.
De commissie werd op 1 augustus 2022 ingesteld. Op 15 januari 2024 verscheen het adviesrapport Gematigde groei.
Zie ook
- Nieuwsbericht Kabinetsreactie staatscommissie demografische ontwikkelingen 2050: moeilijke keuzes moeten gemaakt worden (24 mei 2024)
Staatscommissie rechtsstaat
De Staatscommissie rechtsstaat onderzocht het functioneren van de rechtsstaat en is met voorstellen gekomen om deze te versterken.
De Staatscommissie rechtsstaat ging in februari 2023 van start. De toeslagenaffaire vormde de directe aanleiding voor de oprichting ervan. Het kabinet vroeg de commissie met name aandacht te besteden aan hoe burgers beter beschermd kunnen worden tegen onvoorziene en negatieve gevolgen van overheidsbeleid.
Henk Kummeling was voorzitter van de staatscommissie. Hij is rector magnificus en hoogleraar vergelijkend constitutioneel recht aan de Universiteit Utrecht.
Op 10 juni 2024 verscheen het adviesrapport De gebroken belofte van de rechtsstaat.
Zie ook
- Nieuwsbericht Kabinet stelt Staatscommissie Rechtsstaat in (25 november 2021)
Actieve staatscommissies
Op dit moment zijn de volgende staatscommissies aan het werk:
Staatscommissie tegen discriminatie en racisme
De Staatscommissie tegen discriminatie en racisme onderzoekt discriminatie en racisme in een aantal sectoren van de Nederlandse samenleving: de arbeidsmarkt, het onderwijs, de woningmarkt en de zorg. Ook onderzoekt de commissie of er bij de overheid sprake is van discriminatie en etnisch profileren.
Op basis van het onderzoek informeert de staatscommissie de overheid over de stand van discriminatie en racisme. Daarnaast adviseert zij de overheid over de verbetering van beleid, wet- en regelgeving.
De staatscommissie is in mei 2022 ingesteld. Ze brengt voor 1 mei 2026 een eindadvies uit.
Zie ook
- Nieuwsbericht Benoeming leden Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme (1 juli 2022)
Staatscommissie voor het internationaal privaatrecht
De Staatscommissie voor het internationaal privaatrecht bestaat al sinds 1897. De commissie adviseert de regering over vraagstukken op het gebied van internationaal privaatrecht. Daarnaast adviseert zij over onderwerpen als internationale adoptie en de erkenning van buitenlandse huwelijken.