Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 30 juni 2023
Letterlijke tekst van de persconferentie van viceminister-president Hoekstra na afloop van de ministerraad op 30 juni 2023. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Europese Raad
HOEKSTRA
Goedemiddag allemaal. Vandaag sta ik u hier allen te woord na afloop van de wekelijkse ministerraad want minister-president Rutte is, zoals u ongetwijfeld weet, is in Brussel voor de Europese Raad met de andere regeringsleiders. Na afloop van de bijeenkomst daar is de minister-president beschikbaar voor een toelichting en een reactie op de vragen van uw Brusselse collega’s over wat er op de Europese Raad besproken is en ook nu nog wordt.
Oekraïne
Dan over Rusland en Oekraïne. Vanzelfsprekend hebben wij vandaag in de ministerraad ook weer stil gestaan bij de recente ontwikkelingen in Rusland zelf en ook in Oekraïne. En we zien dat het Oekraïense tegenoffensief op verschillende plekken plaatsvindt. Volgens Oekraïne zijn hierbij ook al diverse dorpen bevrijd van de Russische bezetting. En daarnaast waren we helaas natuurlijk wel weer getuige ook deze week van verschrikkelijke rapportages over de barbaarse manier, ik kan het niet anders zeggen, hoe de Russen zich gedragen in Oekraïne naar militairen maar zeker ook naar de burgerbevolking. Gedurende de hele week werd Oekraïne weer door tientallen raketten bestookt en een dieptepunt was zonder meer de raketaanval op een populair restaurant in Kramatorsk was het volgens mij, met tenminste 12 doden en 60 gewonden. En dat waren stuk voor stuk allemaal burgerslachtoffers. Er zijn daar ook twee Nederlanders bij gewond geraakt en dit soort laffe acties laten opnieuw zien dat Oekraïne deze oorlog niet mag verliezen en dat wij door zullen gaan met het steunen van het land voor zolang als nodig is.
Herdenking slavernijverleden
Als tweede, goed om bij stil te staan, de herdenking van het slavernijverleden. Een pijnlijk, en tot voor kort onderbelicht, moment in onze geschiedenis. In het hele Koninkrijk wordt hier aandacht aan besteed, vanmiddag al, maar uiteraard zeker ook morgen. En morgen op 1 juli 2023, is er in het Amsterdamse Oosterpark de Nationale Herdenking, de Nationale Herdenking Nederlands Slavernijverleden. Daar zal de Koning, in aanwezigheid van onder meer de minister-president maar ook nog andere ministers, een toespraak houden. Die herdenkingsbijeenkomst wordt live uitgezonden op televisie. Ook in de rest van het land van het land vonden en vinden allerlei activiteiten plaats in het kader van het herdenkingsjaar. Bij een groot deel van deze activiteiten zijn ministers en staatssecretarissen aanwezig. Zelf zal ik afreizen naar Paramaribo om daar de herdenking van de afschaffing van de slavernij bij te wonen op uitnodiging van de Surinaamse regering en ik ben vereerd daarbij aanwezig te zullen zijn.
Landbouwakkoord
Dan over landbouw, gister een Kamerdebat over het beëindigen van de onderhandelingen die, wat ons betreft, zouden moeten leiden tot het Landbouwakkoord. Rond dat debat waren er, uiteraard, we hebben het ook allemaal gezien, ook weer enkele boerenprotesten. En dat mag, binnen de grenzen van de wet. Je kan het vanzelfsprekend in Nederland hardgrondig eens of oneens zijn met de opvattingen van het kabinet of met de opvattingen van politici. Zo werkt nou eenmaal onze democratie. Maar er zijn ook nummers geopenbaard, telefoonnummers geopenbaard, van landelijke volksvertegenwoordigers, van lokale volksvertegenwoordigster en overigens ook van vrijwilligers. En laat ik dat hier nog een keer heel duidelijk zeggen, dat is intimidatie, dat gaat alle grenzen voorbij. En terecht is dat, ligt nu in de Eerste Kamer, is dat binnenkort ook gewoon strafbaar. Zo gaan wij in een beschaafd land, gaan we in Nederland niet met elkaar om. Schreeuwen, intimideren en bedreigen zijn uiteindelijk tekens van zwakte, niet van kracht. En ik vind ook echt dat als je dat doet, dat je jezelf dan buitenspel zet. Dus laten we het debat alsjeblieft op fatsoenlijke en respectvolle manier met elkaar voeren zoals we dat in Nederland ook in de regel gewend zijn.
Nationaal Groeifonds
Dan tenslotte zou ik u nog erop willen wijzen dat er na afloop van deze persconferentie een bijeenkomst is georganiseerd door minister Micky Adriaansens, zij zal dan een toelichting geven op het kabinetsbesluit van vandaag over de derde ronde van het Nationaal Groeifonds. Dit wat betreft de inleidende woorden van mijn kant.
Stikstof (1)
DE WINTHER (TELEGRAAF)
Meneer Hoekstra, er is het afgelopen halfjaar veel gespeculeerd over de levensvatbaarheid van deze coalitie en dit kabinet na aanleiding van een aantal zaken rond asielinstroom of stikstof, aankondiging van het CDA om daarover te gaan heronderhandelen. Hoe beziet u, met de kennis die u nu heeft, de levensvatbaarheid van uw eigen kabinet?
HOEKSTRA
Ja, vanzelfsprekend zijn dit grote thema’s die zeer spelen in de samenleving en waarvan het ook geen geheim is dat er door de kabinetten, de partijen die het kabinet schragen, verschillend over gedacht wordt. En tegelijkertijd heb ik er vertrouwen in dat we uiteindelijk die problemen zullen weten op te lossen. Dat geldt zowel voor landbouw/stikstof als voor migratie.
DE WINTHER
Dus het is wat dat betreft eerder waarschijnlijker dan onwaarschijnlijker geworden dat het kabinet ook na de zomer nog blijft functioneren?
HOEKSTRA
Ja, nou in ieder geval heb ik altijd gezegd dat ik, ik ben de eerste geweest om te erkennen dat dat hele grote dossiers zijn met, waar ook heel veel discussie over is in de samenleving. Het is bovendien geen geheim dat, het kabinet bestaat uit vier partijen, dat die vier partijen alle vier verschillende opvattingen hebben over een tal van onderwerpen maar ook over deze twee hele grote, zwaarwegende onderwerpen. Maar ik ben steeds optimistisch geweest, en dat ben ik nog steeds, dat we dit uiteindelijk met elkaar zullen weten op te lossen.
DE WINTHER
En nu heeft de minister voor stikstof en natuur gister in Tweede Kamer gezegd dat haar wetsvoorstel rond stikstof, waarin altijd het beruchte jaartal 2030 in staat verwerkt, nog voor uw vakantie naar de Tweede Kamer gaat. Gaat u op een knop drukken? Gaat u dat voorkomen of gaat alles gewoon door zoals mevrouw Van der Wal heeft aangekondigd?
HOEKSTRA
Nou wat ik begrepen heb van mevrouw Van der Wal is dat zij in het debat heeft gezegd, dat lijkt mij ook volslagen terecht, dat we daar het normale proces doorlopen. De consultatie is afgerond, het wetsvoorstel heeft gewoon zoals altijd ter consultatie gelegen, daar is het een en andere uit voor verwerkt, dat wetsvoorstel bevindt zich nu in een afrondende fase, zij gaat vertragen noch versnellen. En wanneer dat dan precies in de Ministerraad ligt, dat is aan haar.
DE WINTHER
Ja maar dan wordt er toch eigenlijk een toneelstukje opgevoerd want u heeft gezegd dat u dat in ieder geval niet voor uw rekening zal nemen, die 2030.
HOEKSTRA
Ja maar ik sta hier, en dat is natuurlijk een gesprek wat we de vorige keer ook uitvoerig hebben gevoerd, ik sta hier als vervanger van de minister-president en ik kan dus ook alleen, op welk onderwerp dan ook, uitsluitend spreken als vervanger van de minister-president namens het hele kabinet. Wat mevrouw Van der Wal volgens mij gister heeft gezegd is dat zij niet zal vertragen, niet zal versnellen, en dat zij nu bezig is met het afronden van een wetsvoorstel, daar kan ik verder niet iets aan toevoegen of iets aan afdoen.
DE WINTHER
Nou het is goed dat u benadrukt dat u hier de minister-president vervangt, want de minister-president heeft in maart gezegd, toen de viceminister-president van CDA-huize zei dat hij wilde heronderhandelen over de stikstofparagraaf, dat hij verwacht dat nog voor de zomer daar duidelijkheid over zou zijn. Kunt u namens het kabinet vertellen wanneer die duidelijkheid gaat komen want de minister-president heeft dat gezegd.
HOEKSTRA
Ja, nee, maar, kijk, ik heb vorige week na de Ministerraad nog wat gezegd over wat de verwachtingen waren voor het CDA. Daar is ook door leden van de CDA-fractie wat over gezegd maar daar ga ik niet, daar ga ik hier niet op in. Dus die verleiding ga ik de hele persconferentie op dit onderwerp, maar mogelijk zijn er nog meer onderwerpen, ga ik die echt weerstaan. Want dat is niet behulpzaam. Dus in antwoord op uw vraag, in reactie op uw vraag, Van der Wal heeft daar volgens mij gister, en dat is ook in lijn zoals we dat altijd als kabinet doen, toegezegd ‘ik ga daar niet op vertragen, ik ga daar niet op versnellen, ik ben daar nu nog mee bezig, daar hebben we een aantal zaken uit het consultatiecentrum opgehaald en als dat is afgerond, dan stuur ik dat naar de Kamer, dan stuur ik dat naar de Raad van State’, dat is de gebruikelijke volgorde. En wanneer dat dan is, dat is aan haar.
DE WINTHER
Heeft het land langzamerhand niet gewoon recht op duidelijkheid meneer Hoekstra, omdat uzelf het signaal heeft gegeven dat het voor uw partij niet te dragen is, dat we nu ook uit verschillende hoeken, uit het CDA ook horen, dat er leiding wordt verwacht vanuit de CDA-partijtop langzamerhand rond dit onderwerp en iedereen in bange afwachting is van wanneer u uiteindelijk die knop gaat indrukken.
HOEKSTRA
Ja, maar nogmaals, met alle begrip voor de vraag, maar ik sta hier niet op een CDA-persconferentie, dus ik ga mij uitsluiten, ik ga hier uitsluitend de positie van het kabinet toelichten op elk van de onderwerpen.
DE WINTHER
En, even dan voor de goede orde, dan betekent het dat het kabinet van mening is dat de stikstofdepositie 2030 gehalveerd moet zijn toch? Dat is de…
HOEKSTRA
Ja en ook de minister-president heeft eerder gezegd dat tot het regeerakkoord wordt heronderhandeld, het regeerakkoord staat. En minister Van der Wal heeft gister in de Kamer aangegeven dat ten aanzien van de specifieke timing van haar conceptwetsvoorstel, waar overigens een aantal elementen in staan, zij daarop zal vertragen noch zal versnellen.
DE WINTHER
Ja dus het regeerakkoord staat, ook voor u?
HOEKSTRA
Ja maar dat heeft de minister-president eerder gezegd. Dat staat helemaal los van de eerder door het CDA gewenste, geuite wens ter aanzien van heronderhandeling.
WESTER (RTL)
Meneer Hoekstra, heeft de Ministerraad al begrepen van het CDA wat het nou precies wil want daar is wat onduidelijkheid over.
HOEKSTRA
Volgens mij, met alle waardering dat u het stokje overneemt, we hebben vandaag gesproken over het debat gister in de Kamer en daar hebben fracties, waaronder ook de CDA-fractie, hebben daar standpunten toegelicht. Er is van de kant van Adema en in mindere mate ook van Van der Wal, de meeste vragen en opmerkingen waren van de zijde van Adema, is er toegelicht hoe het kabinet voornemens is verder te procederen. En ik heb daar eerder ook het een en ander over gezegd. Maar ik ga daar niet nu nog een verdere exegese op doen want dat is niet behulpzaam en dat leidt ook alleen maar tot verwarring.
WESTER
Nou ik wil u ook niet een vorm van schizofrenie aanpraten deze persconferentie maar alleen…
HOEKSTRA
Alleen daarbuiten?
WESTER
Misschien daarbuiten. Maar gewoon de Ministerraad, is het de Ministerraad nou wel duidelijk, dat vraag ik u als vicepremier, wat het CDA nou wil en precies in welk tijdpad?
HOEKSTRA
Nou volgens mij, en dat heeft Adema gister ook gezegd, en heeft de CDA-fractie daar gister ook zelf het een en ander over gezegd in het debat, heeft Adema gezegd ‘laten we nou de komende periode benutten, helaas zonder dat er nog een landbouwakkoord komt, om wel voortgang te boeken en wel verder te kunnen’ en heeft hij aangegeven dat hij verwacht medio september bij de Kamer te kunnen komen met een brief waarin staat hoe wij denken verder te gaan. Want we moeten wel verder.
WESTER
Nu is er binnen coalitiegenoot het CDA behoorlijk wat oproer. Kijk naar de afdeling in Limburg vorig week, een hoop opstand, kijk naar Zeeland, daar zijn prominente CDA’ers die proberen te zeggen ‘het CDA kan zonder landbouwakkoord maar net zo goed uit het kabinet stappen’, morgen (onverstaanbaar, red.) wel overleg tussen de top en de provincie van het CDA. Ziet u als vicepremier daar een risico voor het kabinet, datgene wat bij een van de coalitiegenoten nu aan het borrelen is?
HOEKSTRA
Meneer Wester, ik ben altijd weer onder de indruk van hoe inventief u die vragen aanvliegt, en overigens ook sommige van uw collega’s, en ik moet onmiddellijk denken aan het mooie citaat van Oscar Wilde the only way to resist temptation is to yield to it
, maar ik ga het toch niet doen. Want het kabinet heeft verder geen opvattingen over de ene of de andere partij. En u kent die weg heel goed in Den Haag, bij elk van de vier partijen, dus dat moet u dan met een ander doen dan hier vandaag op dit moment met mij.
Migratie
WESTER
Oké, dan iets anders. Hoe gaat het met het migratieoverleg?
HOEKSTRA
Ja daarvan, en daar vroeg Wouter de Winter net indirect ook al naar, dat is natuurlijk een groot onderwerp waarvan het geen geheim is dat we daar als kabinet over spreken waar partijen, in ieder geval initieel, hele verschillende opvattingen hebben. Waar ik er echt vertrouwen in heb dat we er uiteindelijk uit zien te komen. Ik zeg daar wel bij: een deel van die oplossing, daar moet je nationaal voor zorgen, maar minstens zo belangrijk is wat er internationaal gebeurd. Zie de deal met Tunesië, zie de afspraak die de 27 hebben weten te maken, ook vandaag wordt daarover verder gesproken. En de 27 bedoel ik dus Van der Burg en zijn collega’s. Dus al met al veel werk op een groot en belangrijk maatschappelijk thema waar we nog over in gesprek zijn met elkaar maar zoals gezegd, ik heb er vertrouwen in dat we ook daar uit zullen weten te komen.
WESTER
Voor de zomer?
HOEKSTRA
Ja, weet u, ik ga mij niet ophangen aan een datum, volgens mij is dat niet verstandig. Het is klaar wanneer het klaar is. En ik begrijp het ongeduld maar ik ga daar niet een precies moment in de tijd markeren en zeggen ‘dan is het sowieso klaar’.
WESTER
In Europa vlot het niet helemaal met Hongarije en Polen op dit moment, hoe nadelig is dat voor de gesprekken die in Nederland worden gevoerd?
HOEKSTRA
Nou die dingen raken natuurlijk wel aan elkaar maar zijn wel tegelijkertijd ook verschillende trajecten en ik wil echt even bij de minister-president laten wat de afdronk zal zijn van vandaag. Van der Burg heeft natuurlijk eerder met zijn collega’s een akkoord bereikt, dat is, zou je kunnen zeggen, het eerste belangrijke onderdeel: wordt je het nou eens met de lidstaten over migratie. En is daar nieuws op, dan kan minister-president Rutte dat aan u en uw collega’s ook dat in ieder geval delen aan het einde van zijn vergadering. Twee zijn migratiedeals met derde landen, daar spreken we verder met Tunesië en daar blijf ik voorzichtig optimistisch dat we daar ook wat kunnen bereiken en volgens mij zou je dan vervolgens moeten kijken of je niet met meer landen tot afspraken kunt komen ter wille van de stabiliteit en de economische ontwikkeling daar en de migratieproblematiek hier in Europa. Dat is het tweede. Het derde is: het interne kabinetsberaad over hoe we ook nationaal stappen kunnen zetten.
Lijsttrekkerschap CDA
DE KRUIF (NIEUWSUUR)
De afgelopen dagen hebben we een rondgang gemaakt binnen uw partij en bijna niemand ziet u nog en keer lijsttrekker worden, maar wilt u zelf lijsttrekker worden?
HOEKSTRA
Ik ga, met alle waardering voor elk van die 35.000 partijgenoten van mij, ik ga daar geen uitspraken over doen. Ik ben daar altijd terughoudend in, ik vind juist het mooie van de democratie in Nederland dat iedereen mag zeggen wat hij vindt, binnen en buiten de partij en normaal gesproken zeg ik er weinig over, maar hier vandaag ga ik de verleiding weerstaan, voor het CDA en overigens ook voor die drie andere partijen.
DE KRUIF
Want?
HOEKSTRA
Omdat ik hier sta, zoals net aangegeven, om de minister-president te vervangen en voor zover daar vragen over zijn, reflecties te geven op de ministerraad en breder op het kabinetsbeleid.
DE KRUIF
Ja, maar dit is volgens de partijleden juist het probleem.
HOEKSTRA
Zou de minister-president hier gestaan hebben, dan denk ik dat hij tegen u gezegd zou hebben dat die vraag natuurlijk in het onmiddellijke verlengde ligt van uw vorige vraag en dat dat precies de reden is om toch niet het trappetje te lopen ten aanzien van partijpolitieke zaken.
DE KRUIF
Maar toch, het gaat ook over beleid, over het feit dat het onduidelijk is wat het CDA wil qua stikstof dus onduidelijk is wat het beleid gaat worden van het kabinet.
HOEKSTRA
Ja, maar u heeft gisteren ongetwijfeld in groot detail het debat gevolgd in de Tweede Kamer en daar heeft het CDA verteld, hebben overigens ook de andere coalitiepartijen en de oppositiepartijen hebben aangegeven hoe zij tegen het landbouwakkoord, maar ook breder tegen de problematiek aankijken, dus ik hoop dat u daar dan uit heeft meegenomen wat de opvattingen zijn van partijen inclusief die van mijzelf, maar ik ga daar niks aan toevoegen en niks aan afdoen vandaag.
DE KRUIF
Toch zijn er fundamentele zorgen over één van de coalitiepartijen, namelijk is er überhaupt nog een toekomst voor het CDA, er is een alternatief…
HOEKSTRA
Met alle waardering, de ene vraag heeft een nog opbeurender ondertoon dan de ander, maar ik ga dat echt aan u laten.
DE KRUIF
Wilt u nog lijsttrekker worden?
HOEKSTRA
Nee, echt waar, gaan we een andere persconferentie doen, maar de volharding is bewonderingswaardig.
DE KRUIF
Maar we zitten natuurlijk in een nieuwe, unieke situatie, dat hier een partijleider staat…
HOEKSTRA
We zitten elke dag in een nieuwe, unieke situatie
Stikstof (2)
DE KRUIF
Die ook vicepremier is, die zelf op het moment dat het hem uitkomst van petje wisselt en op het moment dat het niet uitkomt het andere petje even thuislaat en dat is natuurlijk wat hier aan de hand is. U bent zelf begonnen over 2030, u bent zelf begonnen over het opnieuw onderhandelen en daarom vragen we er hier natuurlijk naar.
HOEKSTRA
Dan doen we echt een decennialange geschiedenis aan Nederlandse coalitiepolitiek tekort. Wij zijn een land van minderheden waar je het altijd probeert met elkaar eens te worden met geven en nemen, dat is een honderden jaren oude traditie die we vervolgens hebben geperfectioneerd met de invoering van het parlementaire stelsel, waarbij inderdaad mensen soms meerdere rollen hebben, maar dat betekent niet dat ik deze persconferentie kan of wil aangrijpen om vervolgens allerlei partijpolitieke vragen te beantwoorden, dus ook naar u toe, ik ga daar een pas op de plaats maken.
DE KRUIF
Maar het is allang niet meer partijpolitiek, het raakt het hele kabinet, het raakt de hele Kamer, het raakt het hele land.
HOEKSTRA
Ik ga toch verwijzen naar mijn vorige antwoord.
DE KRUIF
Dan ga ik toch weer daarbij aansluiten, wat vindt de vicepremier of de vervanger van de minister-president ervan dat een coalitiepartij nu weer een belangrijk besluit over de vakantie heen tilt?
HOEKSTRA
Minister Adema heeft aangegeven dat het zeer teleurstellend is dat het Landbouwakkoord er niet gekomen is, dat we daar als kabinet heel veel geïnvesteerd hebben. We zijn maanden bezig geweest en dat is ook een goede Nederlandse traditie om met zoveel mogelijk partijen uit de samenleving het gesprek aan te gaan en te zorgen dat je dan tot iets weet te komen. Dat gaat over de industrie, dat gaat over het bedrijfsleven, dat gaat uiteraard over boeren, de meer gevestigde boeren maar ook juist de nieuwe generatie die op zoek is naar perspectief. Dat gaat uiteraard met natuurorganisaties en daar hebben we ons allemaal zeer voor ingespannen. Helaas is dat mislukt, zeer tot teleurstelling van minister Adema, minister Van der Wal, mijzelf en ik mag wel zeggen alle leden van het kabinet. Vervolgens heeft Adema gezegd, en dat wil ik graag onderstrepen, we moeten wel verder. Dan zullen we dus zonder Landbouwakkoord toch invulling moeten geven aan het werk wat er voor het kabinet ligt.
DE KRUIF
Maar dat werk wordt veel moeilijker…
HOEKSTRA
Ik maak hem toch even af.
DE KRUIF
Dit is een heel lange inleiding.
HOEKSTRA
Dit is niet een inleiding, dit is het antwoord. We moeten wel verder. En hij heeft aangegeven dat hij dan vervolgens in september, medio september heeft hij volgens mij gezegd, ik geloof niet dat hij zich op een specifieke week heeft vastgelegd, dat hij dan komt met hoe we als kabinet verder willen met deze problematiek. Daar moet ik het echt bij laten.
DE KRUIF
Dat is geen antwoord op m’n vraag, mijn vraag is wat vindt het kabinet ervan dat er dan weer een partij is die mogelijk in gaat grijpen in die plannen die er dan liggen, want 2030 gaat naar de Kamer, 2035 is wat een bepaalde partij wil uit het kabinet.
HOEKSTRA
Ik ga toch verwijzen naar een van de 17 vorige antwoorden.
DE KRUIF
Maar hoe komt dit over denkt u?
HOEKSTRA
Volgens mij weet u heel goed hoe we dat doen in Nederland, elke dag heeft u ook de gelegenheid, u neemt ook vaak de gelegenheid en dat is ook uw goed recht, om partijgenoten van mij en mijzelf te bevragen over zaken die niet met de portefeuille te maken hebben maar met partijpolitiek. Maar op deze plek, op dit moment sta ik er om de minister-president te vervangen en is dit wat er ik erover kan zeggen.
Dalende vaccinatiegraad
VAN SOEST (AD)
In het verleden heeft het kabinet gezegd dat als de vaccinatiegraad in Nederland zou dalen, dat het zich zou gaan beraden op maatregelen. Is dat moment nu aangebroken?
HOEKSTRA
Dan moet ik eerlijk gezegd echt even verwijzen naar de minister van VWS, want die heeft wel een korte toelichting, mogelijk ook bij u, gegeven ten aanzien van de coronavaccinatie, maar u verwijst volgens mij naar een bericht dat eerder in de media stond, wat ik wel gezien heb…
VAN SOEST
Gaat over de infectieziekten, mazelen, polio…
HOEKSTRA
Exact en de zorgen die er zijn, overigens breed, in ziekenhuizen onder de dokters en infectiologen wat dat dan potentieel betekent. Wat wij niet besproken hebben en waar ik nu niet een panklaar antwoord op heb is of daar onmiddellijk nu vanuit VWS een handelingsperspectief wordt gezien.
VAN SOEST
Maar vindt het kabinet nog steeds dat mocht de vaccinatiegraad zo laag blijven, dat er aanvullende maatregelen nodig zijn?
HOEKSTRA
Volgens mij is er eerder over de als/dan gesproken en zijn er grote zorgen geuit, ook door de vorige en voor-vorige minister van VWS over wat dat betekent, want wat de consequentie is van een steeds verder dalende vaccinatiegraad is dat vooral kinderen, maar potentieel ook ouderen, het risico lopen dood- en doodziek te worden. Wat wij ons hier nu niet meer kunnen voorstellen is dat er een tijd was dat mensen dolgelukkig waren om in de rij te staan om zich te laten vaccineren, omdat in de tijd dat die ziektes nog speelden kinderen en ook volwassenen daar regelmatig dood aan gingen en ik zou zeer hopen dat iedereen in Nederland zich realiseert hoe belangrijk het is voor de eigen gezondheid, maar ook voor de gezondheid van de samenleving als geheel. Waar ik het antwoord voor nu op schuldig moet blijven is wat gaat het specifieke antwoord zijn naar aanleiding van dat krantenbericht. Ik heb namelijk alleen het krantenbericht gezien, maar we hebben daar in de ministerraad niet over gesproken.
Hoorzitting over kabinetsformatie
VRAAG (ONBEKEND)
Aanstaande maandag is er in de Tweede Kamer een hoorzitting over de kabinetsformatie met de voormalige verkenners en de oud-Kamervoorzitter. Heeft minister Ollongren daar nog over gesproken met jullie in de ministerraad?
HOEKSTRA
Nee, daar hebben we niet over gesproken, maar overigens is het zo dat, en ook daar vertel ik niks nieuws, dat de verkenners het gedaan hebben in opdracht van de Tweede Kamer en dat voor zover het de eigenlijke formatie betreft, die verantwoordelijkheid voor de formatie dan overgaat op de minister-president, maar het is de Kamer geweest die de verkenners heeft aangesteld.
VRAAG
Maar verwacht u dat u nog nieuwe dingen gaat horen over de formatie?
HOEKSTRA
Nou, ik ben bij veel van de formatie nauw betrokken geweest dus in ieder geval over die onderdelen niet, over veel van die onderdelen waar ik niet bij betrokken was heb ik het een en ander gelezen, dus ik denk niet dat ik daar nog heel veel nieuwe dingen ga leren, maar je weet het nooit.
VRAAG
Stel nou dat maandag uit die hoorzitting komt dat Jorritsma en Ollongren degenen zijn die Pieter Omtzigt hebben genoemd, waardoor zijn naam op het beruchte papier terecht is gekomen. Wat zou dat betekenen voor de positie van Ollongren, want dan zou ze daar in het debat over gelogen hebben?
HOEKSTRA
Maar ook dat weer, dit is iets dat hoort bij de Kamer, iets dat niet hoort bij het kabinet en waar ook mijn particuliere opvatting…
VRAAG
Nou, het gaat wel over het kabinet, want Ollongren is onderdeel van het kabinet.
HOEKSTRA
Maar staatsrechtelijk, en daar moet ik me toch aan vasthouden, staatsrechtelijk ligt dat natuurlijk wel anders. Het is de Kamer die heeft besloten om de formatie op deze manier vorm te geven en te laten beginnen met een ronde met verkenners. Het is ook de Kamer die nu deze hoorzitting organiseert en laat ik nou niet allerlei als/dans over wat er mogelijk besproken wordt, waar u naar verwijst, ik weet niet of dat gebeurt en wat daar dan de consequentie van zou zijn.
VRAAG
Dit klinkt wel een stuk milder dan hoe u hier over praatte in het debat twee jaar geleden, toen was u heel fel over deze verkenning.
HOEKSTRA
Ik stond in dat debat ook niet als viceminister-president, maar ik probeer nu vooral aan te geven wat het verschil is, ook in staatsrechtelijke zin en bij wie de verkenning hoort. De verkenning hoort namelijk niet bij de minister-president of bij mij als vervanger, de verkenning hoort bij de Kamer en het is daarom de Kamer die een hoorzitting organiseert.
VRAAG
En als Ollongren nou degene was die Pieter Omtzigt heeft genoemd, wat vindt u daarvan, want het was uw partijgenoot?
HOEKSTRA
Ik ga niet op die hoorzitting in. U weet wat ik daar zelf in andere verantwoordelijkheid over gezegd heb, maar dat heeft geen zin om dat nog een keer hier te herhalen.
VRAAG
Volgens mij ben ik ook in het pettenspel beland nu.
HOEKSTRA
Nee, maar u weet best, er is daar een hoorzitting en die moet men daar gaan gewoon hebben en dan kijken we wat er uitkomt.
Rusland
BORGMAN (NOS)
Ik heb een vraag over Rusland, misschien jammer dat de minister van Buitenlandse Zaken hier niet staat, maar de vicepremier.
HOEKSTRA
Nou, die twee dingen zijn te combineren.
BORGMAN
Die wel?
HOEKSTRA
Dat zegt het staatsrecht, dus het zou moeten kunnen.
BORGMAN
We hebben natuurlijk afgelopen zondag allemaal naar de ontwikkelingen in Rusland zitten kijken. Wat valt er volgens u over te zeggen?
HOEKSTRA
Wat je op z’n minst moet concluderen is dat de situatie zeer onvoorspelbaar is, want wat we natuurlijk in die ene dag hebben zien gebeuren en dan met name op het tweede deel van die zaterdag, dat hadden toch weinig experts voor mogelijk gehouden, dus dat suggereert onrust, dat suggereert onvoorspelbaarheid en dat betekent ook, heb ik ook afgelopen maandag gezegd, dat de zorgen daarmee over de stabiliteit en de veiligheid in Europa bepaald niet minder worden.
BORGMAN
En wat betekent het voor de positie van Poetin?
HOEKSTRA
Wij hebben steeds gezegd, en dat vind ik ook echt verstandig om daaraan vast te houden, dit is een interne aangelegenheid, dus wij hebben een fundamenteel probleem met Rusland als het gaat om de invasie van Oekraïne, dat is volstrekt onacceptabel, dat tart het internationale recht en dat moet stoppen. Wij zullen doorgaan met het leveren van wapens, met het aandringen op gerechtigheid en overigens ook het wederopbouwen van het land en dus ook herstelbetalingen vanuit Rusland. Maar ik ben wel zeer secuur in wat er in Rusland gebeurt ook echt bij Rusland te laten, dat gebeurt daar. Je komt alleen niet om de conclusie heen dat het een zeer onrustig weekend is geweest daar, wat in ieder geval heeft nageijld gezien de internationale pers in de dagen daarna.
BORGMAN
Maar het lijkt erop dat Belarus nu nog meer bij die oorlog betrokken is dan daarvoor. Hoe groot is dat risico?
HOEKSTRA
Natuurlijk zijn breder de berichten over het plaatsen van nucleair arsenaal, dat zijn allemaal berichten die weer de zorgen en de onrust, met name bij een aantal landen in de regio, verder voeden. Maar laten we ons geen illusies maken, we bevinden ons sinds ander halfjaar echt in een totaal andere situatie dan daarvoor en je vergeet het hier in Nederland misschien af en toe, omdat het wel in de krant staat, maar het afgezien van de grote problemen op het gebied van inflatie en energie het hier natuurlijk op een andere manier binnenkomt, maar er speelt zich gewoon een hele grote en verschrikkelijke oorlog af in Europa en het is inmiddels een mantra geworden wat we sinds 1945 niet meer gezien hebben, maar het is echt waar. Ik heb er een aantal dingen zelf van gezien, het is mensonterend, het is volstrekt ontluisterend en het gebeurt op ons continent.
BORGMAN
Dank u.