Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 18 maart 2022
Letterlijke tekst van de persconferentie van de minister-president na afloop van de ministerraad op 18 maart 2022. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Inleidend statement minister-president Rutte
Ja, goedemiddag, ook vandaag natuurlijk weer stilgestaan bij de verschrikkelijke oorlog in Oekraïne, inmiddels in de vierde week aangeland. En ondanks de berichten dat Oekraïne en Rusland dat die de gesprekken voortzetten, moeten we toch wel zeggen dat de ontwikkelingen in Oekraïne op dit moment niet hoopvol stemmen. De situatie voor de Oekraïense bevolking, zeker in een aantal grote steden, die wordt met de dag nijpender en tegelijkertijd ook, los van nijpender, ook simpelweg mensonterender. Het is echt verschrikkelijk als je je realiseert wat daar nu gebeurt. De aanvallen op burgers en ook op burgerdoelen, die gaan door en dat gaat ook steeds met artillerie vuur met clusterbommen, zoals we dat in de afgelopen weken ook gezien hebben. Daarom is het van groot belang dat we als internationale gemeenschap blijven doorgaan met druk zetten. Druk zetten op Poetin om zijn agressie te staken. In dat kader is het belangrijk dat de EU, de VS, overigens ook het Verenigd Koninkrijk, de sancties tegen Rusland deze week verder hebben aangescherpt. En het is daarbij hoopgevend om te zien dat in Rusland zelf veel mensen, in heel veel gevallen met gevaar voor eigen leven, zich uitspreken tegen deze agressie, zich uitspreken tegen deze koers van het Russische regime. Het kabinet heeft vandaag besloten om samen met Duitsland patriots in te zetten in Slowakije. Kajsa Ollongren van defensie heeft dat zojuist toegelicht. We doen dat om de oostflank van het NAVO-bondgenootschap te versterken en ook Slowakije te beschermen tegen een eventuele raketdreiging. Het is van groot belang dat Nederland ook hieraan een bijdrage levert, net zoals we een bijdrage leveren in Litouwen en ook aan het kijken zijn hoe wij kunnen helpen bij de op te zetten ‘enhanced forward presence’-operatie in Roemenië. En daarmee laten we zien dat wij als NAVO-landen eendrachtig en solidair met elkaar optreden. Het gaat om een patriot luchtverdedigingseenheid, 150 man/vrouw vanaf begin april gereed om naar Slowakije af te reizen.
De Russische aanval op Oekraïne onderstreept ook het belang van een sterke alliantie, van een sterke NAVO. De NAVO-ministers van Defensie die hebben afgelopen woensdag afgesproken om ook over een breder front ervoor te zorgen dat de aanwezigheid aan de oostflank wordt versterkt. Volgende week donderdag is er een extra NAVO-top voorzien in Brussel. Daar zal ook Biden, de president van Amerika bij aanwezig zijn. En ook daarmee geven we het signaal af dat we een front vormen als machtig bondgenootschap, militair bondgenootschap en tegen de aanval zijn op de vrijheid en veiligheid in onze wereld zoals die op dit moment door Rusland plaatsvindt. We blijven internationaal verenigd in onze steun aan Oekraïne en ook in ons verzet tegen de Russische agressie. In de aanloop naar die NAVO-top en ook de EU-top die plaatsvindt volgende week donderdagmiddag na de NAVO-top en vrijdag ben ik maandag in Litouwen voor gesprekken met de president en de premier. Ik ben vervolgens ook die dag te gast bij de Poolse premier. Dinsdag ga ik naar Ankara om een gesprek te hebben met Recep Erdogan, de president. En dan dus volgende week donderdag en vrijdag de NAVO-top en de Europese raad. In aanloop daarnaar toe ook veel andere gesprekken met Europese collega’s maar dan via de video, op woensdag waarschijnlijk met de Spaanse premier en ook met een aantal collega’s onder leiding van Charles Michel. Een van die onderwerpen op die EU-top zal zijn natuurlijk de energievoorziening. Die is van groot belang voor de toekomst. Onze energieonafhankelijkheid. Hoe kunnen wij die snel vergroten, onze energieonafhankelijkheid van Rusland? Dat moeten we in een breder Europees kader bezien en ook daar zullen we volgende week uitvoerig over spreken tijdens die top in Brussel en daarom zal er op vrijdag hier Sigrid Kaag, de minister van Financiën en de eerste vice-premier u te woord staan.
Datacenter Zeewolde
KIEVIET (NOS)
Ik wil het met u hebben over het datacenter in Zeewolde, waar de nieuwe gemeenteraad zich tegen keert. Uw ministerie, Algemene Zaken heeft zich daar ooit ook actief mee bemoeid, blijkt uit WOB-stukken. Wat is dat geweest?
RUTTE
Dat zou ik moeten nakijken.
KIEVIET
Blijkt uit de WOB-stukken dat uw ministerie heeft aangedrongen op snelheid in het proces. Waarom zou die snelheid er moeten zijn?
RUTTE
Dat ga ik voor u uitzoeken, ik ben even de afgelopen week met andere dingen bezig geweest. Dat ga ik uitzoeken.
KIEVIET
Maar nu zegt die gemeenteraad intussen: ‘Wij willen ervan af’. Ook minister De Jonge zegt eigenlijk: ‘We willen niet meer die hele grote datacenters’. Kan Mèta niet beter helemaal de stekker eruit trekken?
RUTTE
Nou volgens mij is het zo, we hebben natuurlijk net de uitslag gehad, van de gemeenteraadsverkiezingen in Zeewolde en volgens mij kun je in die uitslag echt wel een signaal aflezen over de wenselijkheid van zo’n datacenter. Hugo de Jonge heeft er vandaag iets over gezegd, dacht ik, dat de procedure nog loopt. Hij heeft volgens mij letterlijk gezegd, heb ik hier begrepen, ‘het is nog geen gelopen race’. Volgens mij is dat waar. Een deel van de grond waarop dat datacentrum moet komen is Rijksvastgoed. Daar zijn eerdere kabinet al hele strenge eisen aan gesteld, dus of aan die voorwaarden voldaan kan worden, is niet zeker. Volgens mij gaat De Jonge dat nu, heb ik begrepen, de komende weken met Zeewolde bespreken.
KIEVIET
Maar u kunt zich niets herinneren van wat uw ministerie van Algemene Zaken...?
RUTTE
Ik ga het voor u uitzoeken. Ik ben echt de afgelopen weken, daar vraag ik echt uw begrip voor, met andere dingen bezig dan het datacenter in Zeewolde, het spijt me.
KIEVIET
Dat begrijp ik heel goed, maar er is niet een gesprek geweest met Facebook om de snelheid te bevorderen?
RUTTE
Ik ga het voor u uitzoeken, meer kan ik nu niet zeggen.
Bezoek aan Litouwen en Polen
BOVEN (BRUSSELSE NIEUWE)
Meneer Rutte, u gaat maandag naar Polen zei u?
RUTTE
Ja, eerst naar Litouwen en dan ook naar Polen, ja.
BOVEN
Vindt u dat het rechtsstaatmechanisme nog steeds moet worden toegepast op de betalingen van de Europese Unie aan Polen?
RUTTE
Überhaupt, dat is niet specifiek Polen maar het rechtsstaatmechanisme, wat inmiddels ook bevestigd is door het Hof in Luxemburg, dat willen wij graag natuurlijk snel in werking zien treden.
BOVEN
Dat blijft dus gewoon?
RUTTE
Dat is een besluit van de Europese Raad, van de Raad en van het Europees parlement. En de commissie heeft ook eerder gezegd, de flitspaal staat aan maar we wachten nog even de uitspraak van het Hof tot we het ook in werking stellen. Die uitspraak is er inmiddels. Dat het rechtsstatelijk helemaal klopt. Het rechtsstaatmechanisme, dus ik ga ervan uit dat het snel in werking treedt.
BOVEN
Ja alleen wat, in Brussel hebben ze ook wandelgangen, en daar gaat steeds meer rond dat de Europese Commissie eigenlijk liever dat nu even niet doet omdat we een front moeten, u heeft het ook gehad over een front in deze tijd van oorlog, dat het misschien beter is om dat rechtsstaatmechanisme misschien maar even niet toe te passen omdat we de Polen nodig hebben.
RUTTE
Maar misschien eerst even, het is niet een rechtsstaatmechanisme wat zich richt tegen Polen of voor Polen. Het is een rechtsstaatmechanisme wat erin voorziet dat als Europa gezamenlijk geld ophaalt, bijvoorbeeld via de begroting, de zevenjaarsbegroting of via het programma wat is geaccordeerd in de zomer van 2020, het Next Generation EU programma. Het ‘resilience’, het herstelfonds. Als dat soort bedragen gezamenlijk worden opgehaald en moet worden uitgekeerd, dat dan de principes van de rechtsstatelijkheid daarbij randvoorwaardelijk zijn. Dat richt zich niet tegen een land of een gebied in Europa, dat is een gemeenschappelijke afspraak en ik ben blij dat het Europees Hof heeft gezegd: dat is ook oké, dat mag, zo’n mechanisme, dat mag je, je mag eisen stellen als Europa geld uitkeert, ook dat type eisen, en mijn indruk is dat de commissie dat snel in gang wil zetten.
BOVEN
Oké, dus uw boodschap aan Ursula von der Leyen is dat de oorlog geen reden mag zijn om dat rechtsstaatmechanisme niet toe te gaan passen?
RUTTE
Ik heb helemaal geen reden om aan te nemen dat de commissie daar anders over denkt dus ik heb ook geen reden om hier oproepen te gaan doen aan de commissie. De commissie heeft gezegd: we gaan wel flitsen maar nog geen boetes versturen, we willen eerst kijken hoe die zaak bij het hof loopt. En die zaak is nu afgewikkeld. Mijn indruk is dat de commissie snel verder wil.
BOVEN
En dat is ook uw boodschap in Polen, want de Poolse regering, die vraagt er ook om, om het nu even niet te doen want wij vangen zoveel vluchtelingen op in Polen, dat kost veel geld, wij hebben dat Europees geld nodig.
RUTTE
Nog een keer, dat mechanisme is niet speciaal voor Polen, of Hongarije, of voor Nederland, of voor wie dan ook.
BOVEN
Nee, maar die twee landen zijn nu in de actualiteit in debat.
RUTTE
Die zijn de actualiteit die u genoemd heeft, heeft u volkomen gelijk in. Het is ook niet zo dat daar Nederland nu een taak in heeft. Het is echt een zaak die bij de commissie ligt.
BOVEN
Het is uw voorstel geweest.
RUTTE
Nou het was een voorstel van veel landen. Nederland hecht er ook zeer aan en nog steeds en ook het Europees Parlement. Mag ik erbij zeggen dat het Nederland ook niet gelukt is in de zomer van 2020 om dat voldoende stevig in de afspraken verankerd te krijgen. Het was toch ook vooral het Europees Parlement wat daarna eerlijk gezegd de eer toekomt dat dat wel gelukt is. Dat is ons als lidstaat onvoldoende gelukt toen, maar in die samenwerking wel eind 2020. Maar het is nu aan de commissie om dat toe te passen. Het is niet zo dat Nederland bilateraal iets kan toepassen.
BOVEN
Misschien tot slot nog even over Polen. Vindt u dat de Europese Unie, misschien Nederland zelf ook, geld beschikbaar zou moeten stellen om de vluchtelingenopvang in Polen te helpen financieren?
RUTTE
Nou wat je nu ziet is eigenlijk twee ontwikkelingen. Eerste ontwikkeling is dat Polen heel erg veel vluchtelingen opneemt, maar ook zegt: dat willen wij ook doen, voor zover dat nog kan. Je ziet natuurlijk ook vluchtelingen doorreizen, naar Duitsland of naar Nederland. Het tweede is natuurlijk dat ook de Europese Commissie nu kijkt: hoe kunnen we ook uit de gemeenschappelijke Europese budgetten landen ondersteunen waar een grote vreemdelingendruk zichtbaar is. Er zijn nog geen verzoeken voor bilaterale financiële steun. Dat zal denk ik in eerste instantie lopen via de Europese pot.
Gemeenteraadsverkiezingen
HAMAR (ANP)
Meneer Rutte, is in de ministerraad ook gesproken over de verkiezingsuitslag?
RUTTE
Ja, maar niet anders dan dat we, we hebben niet politiek geanalyseerd, want dat is natuurlijk meer iets voor in de partijen. We hebben wel gezegd, waren weer tienduizenden vrijwilligers daar, voor allen dank en natuurlijk ook gezegd met elkaar: wat was die opkomst laag en dat is slecht. Maar zonder daar nu een analyse op te maken, want nogmaals, dat is ook een zaak, denk ik die in de partij moet plaatsvinden.
HAMAR
Nou, u zegt, er is in Zeewolde een signaal afgegeven. Met die lage opkomst heeft Nederland denk ik ook wel een signaal afgegeven, zo als premier denk ik ook belangrijk dat u daar even op reageert. Baart het u zorgen?
RUTTE
Ja, maar ik denk dat alles wat ik daarover zeg, al gauw een partijpolitiek randje heeft en dat wil ik wel met u delen maar dat is niet iets wat we in het kabinet hebben geanalyseerd.
HAMAR
Ik ben het daar niet helemaal mee eens. U zegt: ‘het is een belangrijke taak van het kabinet om het vertrouwen terug te winnen, van de burger.’ Je kan dit zien als grote stem van wantrouwen. Wat ziet u, wat maakt u van dit signaal?
RUTTE
Mijn inschatting is dat een paar dingen meespelen, even los van het feit dat door Oekraïne misschien ook minder media-aandacht was voor de verkiezingen, maar dat is zeker niet de enige verklaring. Ik denk dat daar, maar dan praat ik als N=1, dat is mijn analyse, dat de zeer lange formatie niet heeft bijgedragen aan een vergroting van het respect voor de Haagse politiek en dat het nu zaak is, als Haagse politiek en dat is natuurlijk in eerste plaats het kabinet, om krachtdadig nu het land goed te besturen, de komende maanden en jaren.
HAMAR
Dus dat, het balen van de Haagse politiek heeft zich ook vertaald in een lage opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen?
RUTTE
Ik vermoed dat dat meespeelt maar dat is N=1, ik heb daar geen onderzoek naar gedaan, maar ik denk dat naast het feit dat door de verschrikkelijke Russische agressie in Oekraïne natuurlijk heel veel media-aandacht daar naartoe gaat en misschien minder naar de gemeenteraadsverkiezingen. Dat bij mijn wijze van zien ook zeker zal meespelen, het feit dat het vertrouwen in de politiek natuurlijk een deuk heeft opgelopen door het feit dat we er negen maanden over gedaan hebben om een nieuwe kabinet te vormen. Nou daar zijn we niet trots op, ik zeker niet.
HAMAR
Nee en het gevolg is ook dat de gemeenteraadspolitiek daar dus door wordt geraakt?
RUTTE
Dat denk ik wel, maar nogmaals we moeten de onderzoeken verder bekijken, maar ik denk dat dat niet heeft bijgedragen aan het vertrouwen in de politiek.
BEEKMAN (BNR)
Ja, in het kader van lokale politiek, lokale journalistiek, daar staat ook iets over in het Regeerakkoord, dat daar ook extra in geïnvesteerd gaat worden. In uw analyse, heb ik nog niet zo heel veel over gehoord, in hoeverre denkt u dat de verschaling het medialandschap hier ook een rol in gespeeld heeft?
RUTTE
Dan word ik echt een dokter Clavan die alles gaat lopen analyseren. Daar ben ik geen deskundige in, anders dan u waarschijnlijk als journalist nog meer. Ik kan alleen maar mijn vermoeden uitspreken dat het zou helpen als er natuurlijk ook lokaal veel aandacht is voor wat er speelt in de gemeente. Ik volg zelf in mijn stad Den Haag via Den Haag centraal en via het Algemeen Dagblad, Haagse Editie en soms heeft De Telegraaf ook nieuws over de Haagse gemeenteraad, probeer ik dat te volgen, maar het is natuurlijk minder dan vroeger. Je had vroeger echt de Haagse kranten, die alleen in Den Haag verschenen, Binnenhof, De Haagse Krant, die alleen in Den Haag gedraaid waren, en dat is Den Haag, dat is de derde stad van Nederland. Er wordt overigens ontzettend hard gewerkt, volgens mij, op heel veel plekken in het land om toch te zorgen voor zo goed mogelijke journalistiek. Maar ook het vorige kabinet en ook dit kabinet heeft gezegd ‘we willen kijken hoe we dat kunnen stimuleren’, maar pas op he, als politiek de journalistiek gaan stimuleren, dat moet natuurlijk wel op en neer, om uw onafhankelijkheid behoud.
WESTER (RTL)
Ja tuurlijk, het regeerakkoord wordt uit het gemeentefonds gehaald naar het rijk en extra geld belooft, dus het is dit moment om dat misschien...?
RUTTE
Nou dat moet natuurlijk allemaal worden uitgewerkt, het kabinet is net, we zijn acht weken bezig, maar dat gaat gebeuren, dat gaat gebeuren. Al die plannen van het regeerakkoord willen we uitvoeren, en zeker dit soort aspecten, absoluut.
WESTER
Meneer Rutte, u gaat dinsdag geloof ik naar Turkije toe, spreken met Erdogan en ook was er een spanning, de verhouding tussen Nederland en Turkije afgelopen jaar ook behoorlijk gespannen. Wat gaat u precies met hem bespreken?
RUTTE
Hij en ik hebben een paar hele lange gesprekken gevoerd in het kader van de NAVO-top van vorig jaar, ik zeg uit mijn hoofd, zomer, juni. Maar ook in Rome hebben we een lang gesprek gehad bij de G20. De persoonlijke verhoudingen zijn eigenlijk altijd goed gebleven. We hebben natuurlijk wel een groot zakelijk conflict gehad met een, nou heel zichtbaar in 2017. Tegelijkertijd heb ik wel altijd het standpunt gesteld dat het van groot belang is dat we binnen de NAVO intensief met elkaar in gesprek blijven. En Turkije is natuurlijk binnen die NAVO van groot belang voor de verdediging van het Oostflank. En dat contact met Turkije kan niet alleen door Duitsland plaatsvinden, een van de weinige Europese landen die intensief gesprek heeft met Turkije is Duitsland. Dus ik zie het ook als mijn taak, niet aan de omvang zijnde als Duitsland, maar wel een speler in Europa die probeert over alle dossiers mee te denken, om ook vanuit die gedachte met Turkije een goede relatie te hebben, waarbij we het niet over alles eens zijn, zeker ook omdat Turkije een van de weinige landen is die zowel met Moskou als met Kiev contact heeft nu in het Oekraïne, met de verschrikkelijke situatie in Oekraïne. Dat geldt natuurlijk voor Macron en Scholz, van Frankrijk en Duitsland, maar ook buiten Unie en NAVO zijn dat eigenlijk alleen de Israëlische premier, de Indiase premier en de president van Turkije. Dus ik heb hem in dat kader ook aan de lijn gehad een paar weken geleden en gezegd ‘ik probeer snel langs te komen’. En dat komt nu ook mooi uit in de aanloop naar de NAVO-top waar we elkaar dan weer zien donderdag.
Oekraïne
VAN GRONINGEN (OP1)
Meneer Rutte, is in uw ogen Vladimir Poetin een oorlogsmisdadiger?
RUTTE
Ik heb gezien dat Biden die uitspraak deed weglopend van een persmoment, later, ik ga die woorden dus ook niet, ik ga die woorden niet overnemen. Hij heeft later overigens via zijn woordvoerder gezegd dat dat misschien iets te kort door de bocht was, dus ik ga die woorden niet overnemen. Het Witte Huis woordvoerder heeft die uitspraak toen genuanceerd en gesteld dat Biden ‘was speaking from his heart’, was ook niet van achter de katheder maar weglopend. En hij wijst erop ‘there is a seperate legal proces to determine warcrimes’, nou volgens mij hoef je zo’n uitspraak ook niet over te nemen om vast te stellen dat wat nu gebeurd vanuit het Russische regime in Oekraïne verschrikkelijk is, door ons allen wordt afgekeurd, dat wij oproepen tot een staakt het vuren en uiteraard een volledige terugtrekking van Rusland uit Oekraïne. En het eindigen van deze grove schending van wat tussen beschaafde volkeren betamelijk is.
VAN GRONINGEN
Waarom ligt het zo gevoelig om hem die titel te geven als hij verantwoordelijk is voor daden die daar gepleegd worden, we weten toch ‘hij is de baas’?
RUTTE
Ja, maar daar is gewoon een ‘legal proces’ voor en dat heeft Biden dus via zijn woordvoerder ook laten weten, dus ik denk dat hij vanuit zijn hart sprekend dat zo voelt, en dat begrijp ik ook heel goed, heel logisch maar ik ga het niet overnemen. Dat is dus een apart juridische term en die moet ook zorgvuldig worden vastgesteld door de Verenigde Naties, daar zijn speciale onderzoekscommissies voor ingesteld, Nederland is daar zeer bij betrokken, die spant zich ook in om eventuele oorlogsmisdaden zo goed mogelijk te documenteren, in kaart te brengen. En Hoekstra, minister van Buitenlandse Zaken, heeft er initiatief voor genomen, en dat proces willen we maximaal een kans geven.
VAN GRONINGEN
Andere vraag, we spraken afgelopen dagen wat militairen, ervaren militairen, die zeiden ‘ja, Nederland zou het moeten verbieden dat mensen vanuit Nederland zich vrijwillig melden om te gaan vechten in Oekraïne’, bent u ook voor zo’n verbod?
RUTTE
Nou ik denk dat mensen goed moeten nadenken voor ze daar heen gaan, dat is uiteraard niet zonder risico en volgens mij werkt het juridisch zo, maar dat zou ik nog even precies moeten checken, maar ik meen uit mijn hoofd het goed te zeggen als ik stel dat militairen dat niet mogen, beroep-militairen mogen dat niet. En dat andere op zichzelf, dat niet verboden is, maar je gaat in vreemde krijgsdienst, wat verboden is als je militair bent en het is niet iets wat wij stimuleren. Wat wij doen is werken aan de sancties, werken aan humanitaire hulp en werken aan het leveren van militairen goederen.
VAN GRONINGEN
Toch zijn er, we weten in ieder geval een enkele tientallen Nederlanders, die zijn die kant opgegaan. Wat zou uw boodschap naar hen zijn? Keer terug?
RUTTE
Dat is hun besluit. Wij stimuleren dat niet, maar verder, we leven in een vrij land. Dus als mensen dat mogen volgens de wet en ze willen daarheen, dan kan ik dat niet tegenhouden.
VAN GRONINGEN
Nee maar het zijn, in sommige gevallen weten we ook dat mensen die in de problemen zitten hier, die bijvoorbeeld een moeilijke tijd hebben gehad, psychisch niet helemaal lekker zitten, die dan die keus maken. Zou u dat dan niet, in plaats van zeggen ‘we stimuleren het niet’, zou u dan niet dat actief moeten afraden?
RUTTE
Nou je neemt een groot risico maar uiteindelijk, ik kan niet iedereen, bepalen voor iedereen hoe hij zijn leven leeft en zeker als mensen ook zouden worstelen met psychische vraagstukken in hun persoonlijke leven, en vanuit die situatie naar Oekraïne gaan, dan is het dubbel verstandig om daar nog eens heel goed over na te denken. En dan hoop ik ook dat de omgeving van deze mensen daar een rol in speelt, ik geloof niet dat ze mij daarvoor nodig hebben.
VAN GRONINGEN
Maar voor een verbod, daar bent u dus niet voor?
RUTTE
Dat is geen verbod.
DE WINTHER (TELEGRAAF)
Meneer Rutte, u zei, als ik het goed heb gehoord, dat u aanstaande donderdag onder andere met de Amerikaanse president spreekt in Brussel over de NAVO.
RUTTE
Hij komt naar Brussel voor de NAVO.
DE WINTHER
Ja precies, en dat is dan, zegt u, bedoelt om eenheid uit te stralen. Dat lijkt mij toch best wel een circus om dat op te vragen om alleen maar een foto moment te creëren, dus ik vroeg mij af, wat ligt er nou eigenlijk op tafel daar om te bespreken?
RUTTE
Wat wij daar zullen doen is, wat ook door de ministers van Defensie is besproken, uiteraard praten over de hele korte termijn, hoe kunnen wij ervoor zorgen als NAVO dat wij niet alleen als NAVO-bondgenootschappen bijeen brengen, bijeen blijven, hij zal daarna ook trouwens naar de Europese Unie komen, heb ik begrepen, dus aanwezig zijn bij de Europese Raad in de middag, Biden. Maar we gaan ook praten over hoe kunnen we ervoor zorgen dat we in de wereld de coalities blijven bouwen. Er zijn 141 landen die de VN resolutie tegen de Russische agressie heeft gesteund, we weten ook dat van die 141 landen niet iedereen dat uit volle overtuiging doet, dus het is heel belangrijk om intensief dialoog te hebben met de landen die die resoluties steunen, maar ook met de ruim 30 landen die neutraal zijn, waaronder bijvoorbeeld India, is een van de redenen waarom ik vorige week gebeld heb met Narendra Modi, de premier van India. En zo proberen we allemaal, ook bij de Afrikaanse Unie, Latijns Amerika, die coalitie zo breed mogelijk te houden. Dat is een van de onderwerpen die op de agenda zal staan, andere onderwerp zal zijn, de langere termijn: Hoe zorgen we ervoor dat, afhankelijk van hoelang het gaat duren in Oekraïne, dat wij als NAVO in de toekomst beter toegerust staan, misschien ook permanenter aanwezig zijn, in het Oostelijk beeld van het bondgenootschap zoals dat nu wordt opgebouwd, afhankelijk natuurlijk van de precieze veiligheidsdreiging, zoals die zich langere termijn ontwikkelt. Maar dan praat je voorbij staakt het vuren, dan praat je voorbij een beëindiging van de Russische agressie, waar helaas nu geen sprake van is. Dus al dat soort onderwerpen moeten regelmatig intensief besproken worden, twee weken geleden via de video gedaan, de video-top. En nu in persoon. En dat geeft Biden ook de gelegenheid, denk ik, om nog een aantal andere gesprekken te voeren.
DE WINTHER
Heeft u in intern, onderlinge, NAVO-verkeer of internationaal of op een andere manier al iets gehoord wat het gesprek tussen Biden en de Chinese president Xi heeft opgeleverd?
RUTTE
Nee, dat heb ik zelf nog niet gehoord. Ze zouden vanmiddag bellen. Volgens mij om 14.00 ’s middags dus ik weet niet of dat al klaar was, maar ik dacht dat dat Nederlandse tijd om 14.00 zou plaatsvinden, als ik wel geïnformeerd bent.
DE WINTHER
Ja, dat was 2 uur geleden begonnen, hoe kijkt Nederland aan tegen de rol van China? Ziet Nederland dat die op een of andere manier de afgelopen weken is veranderd? De manier waarop zij het conflict met Oekraïne bekijken?
RUTTE
Er komen verschillende signalen uit China.
DE WINTHER
Daarom vraag ik het.
RUTTE
Ja, nee, er komen verschillende signalen uit China. We hebben natuurlijk het bericht gehoord natuurlijk ook van de Chinese president en zijn contacten met buitenlandse collega’s. Maar ook de state-council van Xi gezien in een lange persconferentie, daar zitten soms wel verschillen in, in wat zij zeggen in termen van toon en de precieze boodschap maar toch grofweg proberen zij ook zich niet uit te spreken tegen wat er gebeurd op dit moment vanuit Rusland met Oekraïne. En wij roepen hen op dat wel te doen. Het is van groot belang dat China wel druk zet op Moskou, dat China wel helpt om ervoor te zorgen dat de staakt het vuren tot stand komt.
DE WINTHER
Maar ziet u dat dan veranderen of niet?
RUTTE
Nee, ik heb daar, eerlijk gezegd, heb ik daar nu nog onvoldoende aanwijzingen voor dat dat echt zichtbaar is, behalve misschien wat hele kleine signaaltjes maar dan ben ik misschien iets te veel de theebladeren aan het lezen, dus ik ben inderdaad net als u benieuwd hoe het gesprek vanmiddag gaat tussen de twee presidenten, van Amerika en China.
DE WINTHER
En gaat de secretaris-generaal van de NAVO volgens de planning in september de Noorse Centrale Bank leiden?
RUTTE
Ja.
DE WINTHER
Is dat nog gewenst?
RUTTE
Ja, dacht iets later van het jaar, september/oktober, u heeft gelijk.
DE WINTHER
Is dat nog wenselijk? Gezien de huidige situatie.
RUTTE
Er is nu een discussie gaande, dat zie je ook in de media, om te kijken ‘zou hij niet een paar maanden langer moeten blijven’, maar ik weet niet hoe dat ervoor staat. Ik heb zelf nog niet met hem erover gesproken.
DE WINTHER
Wat vindt Nederland?
RUTTE
Nou ja, als daar consensus over bestaat, dan zal Nederland dat toejuichen.
DE WINTHER
Nederland heeft toch zelf ook wel een opvatting?
RUTTE
Ja, het lastige is dat ik daar, eigenlijk als ik er wat over wil zeggen, dat ik ook zeker weet of hij zelf daarvoor beschikbaar is, maar zou hij ervoor beschikbaar zijn, dan hoort u eigenlijk al in mijn eerdere antwoord, zonder dat ik dat nu bevestig, want dat zou ik niet netjes vinden, want hij moet er eerst zelf iets van vinden, maar dan hoort u er wel van, wat wij ervan zouden vinden.
DE WINTHER
Namelijk dat u dat wel een goed idee zou vinden?
RUTTE
Kijk, dat laat ik nou helemaal aan u, die conclusie.
DE WINTHER
Nou ja, u moet antwoord geven. Mocht, ja, zijn, mocht hij daar nou geen zin in hebben of mocht er binnen een aantal maanden daarna wellicht een vacature komen? Is er dan iemand namens Nederland in de race om die baan te accepteren?
RUTTE
Nee.
DE WINTHER
Dat is een garantie begrijp ik?
RUTTE
Nou, ik kan over mijzelf een garantie geven, dat ik dat niet ga doen, mijn naam werd een paar keer genoemd, overigens heel veel andere namen, dus zo eervol was het niet, maar ergens in een hele lange reeks kwam ik ook mijn naam tegen. Ik heb toen, ik dacht ook via een collega van u in de Telegraaf...
DE WINTHER
Dat was toch een week voordat dit allemaal gebeurde?
RUTTE
... gezegd dat ik in ieder geval, dat u voorlopig niet van mij af bent hier.
DE WINTHER
Maar dit is allemaal een beetje voordat dit gebeurde namelijk.
RUTTE
Ja, maar dat is voor mij persoonlijk niet veranderd. Verder kan ik natuurlijk nooit iets zeggen over, ja, misschien op de een of andere manier ooit ook weer een Nederlander in beeld zou kunnen komen.
We hebben er nog 17 miljoen anderen, maar ik niet.
VAN DEN BERGH (REUTERS)
U had het net over dat Nederland ook militaire goederen levert aan Oekraïne. Nu heeft de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Lavrov, vandaag gezegd dat militaire goederen die naar Oekraïne gebracht worden, nu gezien worden als legitiem doelwit door Rusland. Maakt u zich zorgen dat zo’n aanval zou gebeuren? En trekt het dan het conflict, trekt het dan ook Rusland in open conflict met de NAVO als ze die leveringen zouden aanvallen?
RUTTE
Dat tweede niet, want wat de rode lijnen zijn dat wij niet een no-fly-zone gaan handhaven boven Oekraïne want dat zou inderdaad een rechtstreeks conflict uitlokken tussen ons, en de NAVO, en Rusland. En wat we ook niet doen is met de grondtroepen Rusland in. Maar wat Lavrov daar zegt is al weken nieuws, of eigenlijk geen nieuws, het is oud nieuws, hij zegt het al wekenlang ‘wij zijn zeer tegen die leveringen, en wij beschouwen dat als een legitiem doel en daar nemen wij kennis van’.
VAN DEN BERGH
Ja hij zegt nu, wat misschien de theebladeren bekeken wordt, hij zegt militaire leveringen ‘into Ukraine’, waarin hij dan een beetje de mogelijkheid open houdt dat hij dat misschien ook over de grens zou doen, maar dat is dan wel een...
RUTTE
Dat zou een artikel 5 situatie opleveren, dat lijkt mij niet waarschijnlijk.
VAN DEN BERGH
Oké, dank u.
WESTER (RTL)
Ja, we willen het nog even over de Oekraïne, er zijn tal van Nederlanders, Nederlandse gezinnen die voor het overgrote deel, waarschijnlijk met de beste bedoelingen, hun huis openstellen voor Oekraïners.
RUTTE
Ja.
WESTER
Mensen in huis opnemen. Kabinet is bang dat mensen begaan met het leed, heel impulsief zo’n beslissing nemen en, want ja als het allemaal een tijdje gaat duren, dat dat tot behoorlijke spanningen kan leiden met alle ellende die dan weer om de hoek komt kijken.
RUTTE
We zitten natuurlijk met een grote crisissituatie, en wat ik hoop is dat mensen daar ook over nadenken en tegelijkertijd is het hartverwarmend dat zoveel mensen daartoe bereidt zijn, het is ook echt van belang want we hebben verschrikkelijk hard die plekken nodig. Er zijn nu in Nederland zo’n, ik dacht, 23.000 opvangplekken beschikbaar, we hebben ruim 8000 mensen nu uit Oekraïne in Nederland. Vandaag heeft Carola Schouten ook aangekondigd hoe wij Oekraïners ondersteunen met leefgeld en als zij niet verblijven in een gemeentelijke opvanglocatie, dan krijgen zij daarnaast ook geld om dan weer te kunnen geven aan de particuliere opvang. Ja en u heeft natuurlijk gelijk he, dat is, ik ga ervanuit dat mensen die dat doen daar ook over hebben nagedacht, en dat zal ook zo zijn. En dat zou ook in een enkel geval kunnen leiden tot spanning, maar we kunnen dat niet allemaal voorkomen, we zitten natuurlijk met een grote crisis en we gaan er vanuit dat iedereen daar dan over nagedacht heeft. En ik denk ook echt dat dat zo is, en ik ben dan ook heel blij met al die steun.
WESTER
Hartverwarmend zegt u, maar ik kan me ook voorstellen dat u tegen mensen zegt ‘denk er heel goed over na, bezint voor u eraan begint’.
RUTTE
Ja, maar laten we ook niet te bevoogdend worden, we zijn allemaal volwassenen, hebben ze daar Mark Rutte voor nodig? Dus als een gezin besluit om Oekraïners op te nemen, dan ga ik er vanuit dat ze ook, zonder dat ik dat vingertje naar ze richt van ‘denk er goed over na’, dat ze dat zelf wel doen. We zijn een volwassen land. En natuurlijk kan het wel betekenen dat er in enkele gevallen een probleem ontstaat, ja dat kan, en dan gaan we proberen weer te helpen.
WESTER
U heeft er zelf nog niet over nagedacht?
RUTTE
Nee, ikzelf niet, ik ben nooit thuis.
WESTER
Ja, dat is juist makkelijker.
RUTTE
Ja dat is waar, daar heeft u gelijk in, maar ik wil wel af en toe slapen ergens.
DE WINTHER (TELEGRAAF)
Ik raak toch geïnspireerd door de omgeving. De Belgische koning en koningin die gaan drie Oekraïense gezinnen laten opvangen in hun onderkomens. Ik vroeg mij af of de Oranjes ook zulk soort van plan zijn?
RUTTE
Dat is in het verleden overigens wel gebeurd. Koningin Wilhelmina heeft dat gedaan rondom de Tweede Wereldoorlog. Nee? Jawel, nee je bedoelt Huize Doorn. Nee, maar los daarvan zijn er ook andere plekken geweest waar de koninklijke familie toen opvang heeft geboden. Trouwens dat Huize Doorn is volgens mij ook goed gegaan alleen ze is er zelf nooit heengegaan volgens mij. (onverstaanbaar, red.) Nee maar goed, hij is wel opgevangen, maar los daarvan hebben ze ook volgens mij vluchtelingen opgevangen. Kijk, als daar iets over te melden is, dan melden we dat maar ik heb daar geen nieuws over nu.
DE WINTHER
Zou u het een verstandig vinden? Het is wel, het geeft wel het goede voorbeeld aan de Nederlanders natuurlijk?
RUTTE
Ja, het past niet dat ik ga filosoferen over wat verstandig is of niet voor de monarch maar als daar berichten over zijn...
DE WINTHER
Buitengewoon verstandig om dat te doen.
RUTTE
Ja, voor u, maar ik vind dat niet passend bij mijn functie.
DE WINTHER
Maar u heeft ze nog niet over gehoord, begrijp ik?
RUTTE
Luister, ik kan nooit iets zeggen over wat wij wel of niet bespreken.
Heel veel dank en veilig weekend