Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 11 maart 2022
Letterlijke tekst van de persconferentie van viceminister-president Kaag na afloop van de ministerraad op 11 maart 2022. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Inleidend statement viceminister-president Kaag
Goedemiddag, ik wil eerst ingaan op de actuele situatie in Oekraïne. De oorlog in Oekraïne is nu ruim twee weken gaande. En vrijwel dagelijks worden we geconfronteerd met schrijnende beelden van bominslagen op woongebouwen en ziekenhuizen. Vertwijfelde burgers die op de vlucht zijn voor het oorlogsgeweld. We moeten deze Russische agressie een halt toeroepen. In de eerste plaats omdat het een brutale aanval is op het Oekraïense volk. Maar ook omdat het een directe bedreiging vormt voor de veiligheid en de stabiliteit op het Europese continent. De Europese Unie heeft ongekend strenge en snelle sancties ingesteld. En in NAVO-verband versterken we in hoog tempo onze paraatheid.
Het is onvermijdelijk dat wij ook in Nederland de gevolgen van deze oorlog zullen ondervinden. Bijvoorbeeld door de verwelkoming van de komst van Oekraïners die halsoverkop huis en haard moeten verlaten. We moeten als Nederland – en als Europa – een helpende hand bieden aan al die Oekraïners die op de vlucht zijn geslagen. Daarom hebben wij de afgelopen dinsdag besloten de crisisstructuur op te tuigen voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Er wordt hard aan gewerkt, samen met de regio’s.
Dan energieprijzen en koopkracht. De cijfers van het Centraal Planbureau bevestigen dat de gruwelijke oorlog in Oekraïne een grote impact zal hebben op de Nederlandse economie. Onze koopkracht staat onder druk. Dat moeten we met elkaar onder ogen zien. Het kabinet begrijpt de zorgen van mensen rondom de oplopende inflatie ontzettend goed en we houden hier de effecten van nauwlettend in de gaten. Afgelopen najaar heeft het vorige kabinet al besloten tot een directe verlaging van de energiebelasting in 2022 van in totaal 3,2 miljard euro. Daarnaast heeft het kabinet extra middelen ingezet voor huishoudens die het meest in de knel komen door deze prijsstijgingen, door het introduceren van een eenmalige energietoeslag door gemeenten. Sindsdien zijn de energieprijzen echter verder gestegen. Dit raakt veel huishoudens fors. Het is vanwege de oorlog in Oekraïne echter een illusie, helaas, om te denken dat er voor iedereen nog een positief koopkrachtbeeld uit zal komen. We gaan de gevolgen van de oorlog echt allemaal voelen. Wel willen we die gevolgen zo goed mogelijk dempen. Daarom hebben we de afgelopen periode intensief onderzocht welke maatregelen er nog mogelijk zijn om de situatie voor lage en middeninkomens nog dit jaar te verlichten. Zij worden immers het hardst geraakt door deze crisis.
En concreet hebben we, zoals u weet, besloten om de gemeentelijke regeling voor een energietegemoetkoming verder te verruimen. Daarnaast passen we de btw op energie aan en de accijns op diesel en benzine. Dit is wat we op de korte termijn nog hebben kunnen realiseren, maar we zijn ons er van bewust dat we de effecten van de stijgende energierekening niet voor iedereen kunnen compenseren. Het is ook niet eenvoudig om in een lopend begrotingsjaar dit soort wijzigingen door te voeren, maar buitengewone tijden vragen nu eenmaal om buitengewone maatregelen. Over de koopkrachtbesluitvorming voor 2023 en de overige lasten- en uitgavenbesluitvorming zullen wij de komende weken verder praten in het kabinet. En hierover zal het kabinet, net als elk jaar, uiterlijk 1 juni, bij de Voorjaarsnota, communiceren.
Een laatste punt: de gemeenteraadsverkiezingen. Komende week staan in 334 gemeenten de gemeenteraadsverkiezingen voor de deur. Stemmen is een democratisch recht. En ik hoop echt, namens het hele kabinet, dat veel mensen daar gebruik van zullen maken. Daar is ook alle gelegenheid voor. Bij deze verkiezingen kunnen kiezers wederom stemmen 2 dagen voorafgaand aan de dag van de eigenlijke stemming. Dus van maandag 14 t/m woensdag 16 maart. En nogmaals: juist in deze tijd is het belangrijk gebruik te maken van uw recht om te stemmen. Democratie lijkt zo vanzelfsprekend, maar dat is het allerminst.
Veel dank.
Energieprijzen en koopkracht
BREEDVELD (NOS)
Minister Kaag, minister Schouten had het zojuist over: ‘het is niets meer dan pijnverlichting die we kunnen doen.’ Is dat niet toch een bittere boodschap voor gezinnen bij wie het water al aan de lippen staat?
KAAG
Het is een... het is een hele moeilijke boodschap. Het is ook een eerlijke boodschap, en we hebben echt deze weken gezocht op welke manier we inderdaad de uit de pan rijzende energieprijzen met name nog kunnen dempen. En ik denk dat premier Rutte ook eerder deze week en de weken daarvoor hebben wij allen gecommuniceerd dat we niet het collectieve welvaartsverlies wat we zullen lijden kunnen compenseren. We hebben natuurlijk altijd oog voor de meest kwetsbaren en met name de minima. Maar ik denk dat mevrouw Schouten, minister Schouten ook terecht heeft benoemd dat we niet alle pijn kunnen wegnemen, dat dat hoog op de agenda staat, dat zal het natuurlijk blijven.
BREEDVELD
Ja, maar het gaat me juist om die gezinnen die nu al nauwelijks rondkomen. Is het niet mogelijk om juist voor die mensen, ja, het niet meer iets meer te doen in de zin van, niet het dempen van de pijn maar er op z’n minst voor zorgen dat het er niet erger op wordt?
KAAG
Zoals ik zei, we hebben deze uitzonderlijke maatregel kunnen nemen, het is heel ongebruikelijk in een lopend begrotingsjaar, dat je dat überhaupt doet. Het pakket aan maatregelen dat door het demissionair kabinet nog was genomen om ook de energieprijzen, de kosten daarvan te verlichten. Het komt naast het pakket dat we vandaag hebben aangekondigd. In de Voorjaarsbesluitvorming zullen we natuurlijk ook moeten kijken hoe de situatie in Oekraïne met de macro-economische gevolgen, zich zullen ontwikkelen. En in deze weken zullen we alles moeten wegen. Maar ik kan hier absoluut geen belofte doen en ook geen doorkijk geven omdat we leven met de zekerheid van enorme onzekerheid. En wellicht nog veel zwaardere economische gevolgen.
BREEDVELD
We zullen met z’n allen de rekening moeten betalen. Maar juist die mensen die nu al met een minimuminkomen rond moeten komen, dit kabinet heeft niet voor niks een Minister van Armoedebeleid aangesteld, met als doel die armoede te verminderen. Maar nu zien we het omgekeerde.
KAAG
Wat we nu zien en natuurlijk zijn sowieso enorm hoge prijzen op de energierekening. Dat was al het geval, het herstel van corona zorgde ook natuurlijk al voor die ‘prijstriggers’, om het zo maar te noemen. En de oorlog in Oekraïne, de gevolgen daarvan zijn nog... zijn niet te voorspellen. Het gevolg van de oorlog, maar het verloop van de oorlog, maar vooral ook macro-economische impact op Europa. Wat we nu moeten doen natuurlijk, ook in aanloop en de start van de gesprekken over de prioriteiten van de verschillende ministers is wat moeten we nu doen, wat kunnen we nog doen en hoe slecht wordt het beeld? En daarmee zullen we binnen de middelen die we hebben, zullen we moeten kijken wat er mogelijk is. Maar ik begrijp heel goed uw vraag en met name de zorgen van mensen die al niet konden rondkomen, die het gevoel hebben dat ze buiten de boot dreigen te vallen of in een schuldenval dreigen te raken. En dat gesprek, dat voeren we natuurlijk ook binnen het kabinet, maar de komende periode. Nu hebben we alle middelen beschikbaar gemaakt die we nog beschikbaar konden stellen.
WESTER (RTL)
Mevrouw Kaag, u zei vorige week nog dat de huidige situatie geen reden was om het regeerakkoord open te breken. Maar dat doet het kabinet nu toch wel. Want inkomstenmeevallers worden nu voor uitgaven gebruikt. Dat was niet de bedoeling.
KAAG
De begrotingsregels, die hebben we nog steeds met elkaar opgesteld, daar houden we aan. Het is een belangrijk kader, ook in hele moeilijke tijden ook om te kijken hoe je uitgaven en inkomsten echt met elkaar overeind houdt. Maar we hebben ook gezegd, en dat heeft u volgens mij van mijn collega’s vandaag ook gehoord: uitzonderlijke tijden vraagt om uitzonderlijke keuzes. Dat hebben we nu gedaan. Maar we hebben er wel voor gezorgd dat er een dekking is. Want we hebben door deze hele slechte situatie in Europa en de druk op de energiemarkt hebben we ook, ja, onverwachte gasbaten gehad. Maar dat het bij een uitzondering moet blijven, dat zeg ik als Minister van Financiën, dat is ook duidelijk.
WESTER
Maar wel duidelijk in deze uitzonderlijke situatie, de begrotingsregels, zo afgesproken, zoals afgesproken, het regeerakkoord even loslaten?
KAAG
Nee, we gaan het gesprek bij de Voorjaarsnota gaan we nog voortzetten. Dan gaan we kijken natuurlijk naar de doorrekening van het CPB, we gaan kijken naar de meevallers en ook de tegenvallers. Er zijn meer tegenvallers dan meevallers en sommige meevallers wil je eigenlijk niet hebben, zoals nu bijvoorbeeld die snelle gasbaten. We gaan kijken hoe we dat in gaan zetten. We hebben natuurlijk ook de motie die is aangenomen in de Kamer om veel meer te investeren in Defensie. Dat is een breed gedeelde politieke wens en ik denk ook vanuit de samenleving. Het is ook noodzakelijk. We zullen ook moeten kijken wat, hoe het macro-economisch beeld er verder voor staat. We leven met hele hoge inflatie. Maar dat is gebruikelijk. We moeten nu handelen naar de omstandigheden die we hebben. En dat gaan we doen als kabinet, in goed overleg met elkaar.
WESTER
Maar u gebruikt nu toch inkomstenmeevallers voor uitgaven?
KAAG
Dat hebben we ook benoemd, en dat het een uitzonderlijk besluit is. Maar om dan tot de conclusie te komen dat we alles overboord zetten, daar zeg ik “nee” op. Wij hebben juist ook vandaag weer met elkaar vastgesteld hoe we het politiek overleg in voorbereiding op de voorjaarsbesluitvorming, hoe we dat met elkaar aangaan en afronden.
WESTER
Eerder is nog steeds gezegd: ‘we kijken vooral naar de mensen die het hardst getroffen worden’. De lage inkomens, daar gebeurt ook wel heel veel. Maar bij, met die accijnsverlaging, ja, daar profiteren ook hele hoge inkomens van, mensen met hele grote benzine-slurpende auto’s.
KAAG
Het is correct. We hebben gekeken naar wat we kunnen doen om de pijn te verlichten, verzachten, voor de lage inkomens, voor de mensen die nauwelijks rond kunnen komen. De verlaging op de energierekening van de BTW, daar heeft inderdaad... moet iedereen baat bij hebben. En de verlaging van de accijns is niet per se inderdaad waar de mensen die met de minima kunnen rondkomen mee vooruit komen. Dit is een breed pakket aan maatregelen.
WESTER
Nu snap ik best dat je niet met je loonstrookje naar de benzinepomp kunt gaan en dat je dat niet heel specifiek kunt richten, maar waren er toch niet meer gerichte maatregelen mogelijk geweest? Want veel economen zeggen ook: ‘dit is schieten met grof geschut op iedereen.’
KAAG
Ja, ik begrijp, ik begrijp die opmerking. Maar zoals ik eerder zei, zoals u al weet, is er nog heel weinig mogelijk in een lopend begrotingsjaar en dit waren na heel veel kijk en onderzoeken. We zijn er echt wel een tijdje mee bezig, waren dit de enige paar knoppen waaraan we nog konden draaien. En zo hebben we dat besluit genomen.
WESTER
Dat pakket dat er nu ligt, is dat het of kan het zo zijn dat, gezien de omstandigheden, er toch nog meer compensatie komt?
KAAG
Nou, we zitten denk ik in een tweespat hier. We zijn natuurlijk als samenleving keken we allemaal uit naar het herstel na corona. De Oekraïne, de crisis, de oorlog, heeft een enorme dreun toegebracht, maar tegelijkertijd zullen we nu ook echt wel weer moeten gaan kijken hoe we de begrotingsregels toepassen, want de buffers die we eerder hadden, toen we de coronacrisis aangingen, ja, die zijn er niet meer. En we weten nog niet wat er op ons af gaat komen. Dus ik, u, ik kan niet een uitspraak doen dat er nog meer komt. Het enige wat we wel weten is dat ik me zorgen maak, met het hele kabinet, over de komende maanden, de komende periode, vanwege de grote onzekerheden en de mogelijke tegenslagen die we nog met z’n allen moeten opvangen.
HAGENS (SBS)
Ja, mevrouw Kaag, een vraag over die accijnsverlaging op benzine en diesel, dat is geen 1 aprilgrap? Nee, misschien een beetje flauw maar ik denk ik vraag er toch maar even naar omdat het zo ontzettend weinig is. Vorige week was de benzineprijs 2 euro 31. Vandaag 2 euro 49. Dus die accijnsverlaging is nog niet eens genoeg om onder de prijs van vorige week uit te komen. Is de compensatie voor de bühne?
KAAG
Het is een oprechte poging van dit kabinet om nog te roeien met de riemen die we hebben en zoals ik al eerder zei, het is niet gebruikelijk, bijna ook onmogelijk zelfs al zou je het willen, om nog heel veel middelen te vinden van knoppen te draaien in een lopend begrotingsjaar. Dat is volgens mij ook al echt goed uitgelegd door zowel de staatssecretaris van Fiscaliteit, Marnix van Rij, en minister van Sociale Zaken. Dit is wat er mogelijk was. Ik begrijp heel goed dat het gevoel is dat het niet genoeg is als je kijkt naar de stijgende prijzen als je aan de pomp staat dat je denkt van ‘ja, is dit genoeg’. Dit is wat er mogelijk was en als hoeder van de schatkist zult u van mij ook verwachten, en ik dat veel mensen dat ook begrijpen, dat we ook moeten kijken... moeten anticiperen wat er eventueel nog gaat komen en dat we... dat we daar ook heel voorzichtig mee om moeten gaan. Maar dit is wat er mogelijk was.
HAGENS
En wat vind u ervan? Want dit gaat toch niet het verschil maken voor mensen aan de pomp?
KAAG
Ik ben, als ik een stapje terug neem, ben ik sowieso op een sobere manier ben ik blij dat we al iets meer hebben kunnen doen voor de mensen met een laag inkomen. We beseffen allemaal dat het absoluut niet voldoende is tegenover de grote druk op hun portemonnee. En tegelijkertijd voor de mensen aan de pomp, begrijp ik ook, als je kijkt naar de accijnsverlaging dat het verre van een compensatie is, maar we hebben stelselmatig deze laatste weken, ook premier Rutte, nog deze week gezegd dat we niet alles kunnen compenseren. En dat is een hard gelag, dat begrijp ik. Het is een hard gelag. Maar het is ook een verhaal wat wij als overheid, als kabinet, in het nu en richting de midden tot langer termijn moeten vertellen.
HAGENS
En u zegt ‘dit is dus verre van een compensatie’. Dan krijg ik toch ook wel een beetje het gevoel dat het voor de bühne is.
KAAG
U zult mij niet het woord... het woord compensatie hoort u mij niet gebruiken. Wij zeggen dat we de effecten proberen te dempen en het is een belangrijk moment. Het is natuurlijk ook zo dat we in afwachting van de cijfers van het Centraal Planbureau, met de doorrekening, die nog echt niet helemaal in kaart heeft kunnen brengen, dat zegt het Centraal Planbureau natuurlijk ook, wat er mogelijk als gevolgen nog kunnen zijn van de Oekraïnecrisis, dus dat we een partieel beeld hebben dat we op basis van die cijfers en al met voorbereidend werk, onder de collega’s en mijzelf hebben gekeken wat er nog kan. En dit is een poging om de middelen die we nog kunnen inzetten om het effect te dempen.
HOFS (DE VOLKSKRANT)
Ja, ik wilde even weten of u al een raming heeft van de gasbaten dit jaar, want dat moet een deel... of het grootste deel van de dekking opleveren voor deze nieuwe uitgaven, begrijp ik. Dus dat zou dan, als ik het goed begrijp, want u heeft nog het reservepotje, maar dat moet dan minstens 2,4 miljard zijn, gasbaten, de extra gasbaten. Dus...
KAAG
Ik heb geen definitieve raming. We hebben ook geanticipeerde gelden naar voren gehaald, maar dat antwoord dat moet ik u schuldig blijven, want ik heb deze details niet bij mij. Dat hebben we nu ook nog niet. Dat gaan we de komende weken met elkaar vaststellen.
HOFS
Maar als het nou te weinig is, want opzicht wordt er niet heel veel gas meer gewonnen, ietsje extra voor Duitsland, maar... weet u zeker... u weet dus niet zeker of het genoeg is? En waar haal je dan de extra dekking vandaan?
KAAG
We hebben de dekking vanuit de Brexit Adjustment Reserve gehaald, van gelden die niet meer waren gealloceerd. Dus daar was geen doel voor. En uit de additionele inkomsten uit de gasverkoop. Maar wat het verschil is, dat wij daar de dekking hebben geregeld en verder kijken we natuurlijk nu, juist deze komende weken, stellen we met elkaar vast wat de tegenvallers nog zijn. U bent al bekend met het herstelfonds bijvoorbeeld van de EU. Daar komt minder geld door binnen. En dat gaan we nu allemaal met elkaar in kaart brengen en daar wordt de Kamer ook over geïnformeerd.
HOFS
Dus het kan zijn dat er toch nog een deel op de staatsschuld wordt verhaald van deze kosten?
KAAG
Dat is niet de bedoeling.
HOFS
Oké. Nog één andere vraag: de vier grote steden hebben vanochtend, eigenlijk voordat jullie dit bekend maakten, maar die wisten het kennelijk al, gezegd dat het niet genoeg is, dat minstens 1.000 euro nodig is om de minima voldoende te helpen, omdat sommigen bijstandsgerechtigden of andere huishoudens op bijstandsniveau wel 300 euro extra per maand gaan betalen. Ja... is het nog mogelijk dat je daar toch nog wat extra’s voor doet, omdat die mensen dan misschien gewoon in de schulden raken of de huur niet meer kunnen betalen is dat natuurlijk ook een drama?
KAAG
Ik denk... ik begrijp de oproep uit de grote steden en ik denk dat iedereen onderkend en erkend hoe groot de problemen voor veel mensen, die van een minimuminkomen moeten rondkomen of toelages, dat dat gewoon ontzettend lastig wordt en dat er ook een, ik noemde dat al eerder in een antwoord op de vraag van de heer Wester, het risico van een schuldenval. Natuurlijk maken we ons daar grote zorgen over en we zullen ook de komende periode moeten kijken. Maar op dit moment, dat heb ik ook al gezegd, kunnen wij geen beloftes doen. We hebben... de verlaging voor de energiekosten is natuurlijk al op de energiebelasting is van 200 naar 800 euro gegaan. Dat is best wel een forse stap. Ik begrijp ook dat het voor veel mensen nog niet genoeg is. Daarom spreken wij ook niet van compensatie, maar het proberen te dempen van de ergste effecten in feite. Daar komt het op dit moment op neer. U zult ook begrijpen dat de situatie... we leven in een onbekende... periode van grote onbekendheid en grote ongewisheid. En we moeten natuurlijk nog met meer gegevens gaan werken, maar het zal niet makkelijk worden. Ik weet ook echt niet hoe we er economisch voor gaan staan.
HOFS
Oké. Nog één vraag. De btw- en accijnsverlaging is tot 1 januari volgend jaar en is dat zeker of kan dat nog herzien worden? Want het kan... stel dat de energieprijzen toch weer dalen later dit jaar of is dat... of wordt daar niet meer aan getornd?
KAAG
Er wordt in principe niet meer aan getornd, nee. We hebben dat vastgesteld met elkaar.
ROFFEL (ANP)
Ik heb één vraag over de uitvoering. Het CPB was ook kritisch op het generieke van de maatregelen. Daar had RTL het ook al over. Maar is het ook uitvoeringstechnisch mogelijk om die btw te verlagen en die accijnzen af te schaffen per 1 april al? Voorziet u daar geen problemen?
KAAG
Nou, je kunt nooit wat uitsluiten in het leven, maar het is wel ook juist door... natuurlijk gecheckt, dat het uitvoeringstechnisch ook haalbaar is. Met heel veel kunst- en vliegwerk moet het in principe gewoon gebeuren.
ROFFEL
Toen we het gisteren vroegen bij Financiën, bij uw ministerie toen kregen wij de datum van 1 juli door en niet 1 april. Dus dat leek me wel heel snel eigenlijk.
KAAG
Dat klopt. 1 april is nu de datum en met heel veel checken en ook veel gesprekken die de staatssecretaris van Fiscaliteit hierover heeft gevoerd is het mogelijk dat het per 1 april in gaat.
BEEKMAN (BNR)
Toch nog even een vraagje over generieke en gerichte maatregelen. U zegt ‘ik heb maar weinig knoppen om aan te draaien’, maar u had ook iets niet kunnen doen. Bijvoorbeeld een accijnsverlaging en dat geld juist gebruiken voor die gerichte maatregelen. Waarom is daar niet voor gekozen? Had uzelf gezegd ‘ja, het is te weinig wat richting de lage inkomens gaat’?
KAAG
Nou, ik denk dat het goed is om te herhalen misschien wat ik heb gezegd: dat we beseffen dat het over de hele linie voor Nederland, dat mensen een collectief welvaartsverlies zullen meemaken en dat dit zware tijden zijn. En dat mensen natuurlijk met lage inkomens of van een minimumbestaansfinanciering moeten rondkomen, dat dat heel zwaar is. En we erkennen natuurlijk ook dat dit niet alles kan compenseren, het dempt. Dat is wat anders dan, denk ik, wat u stelt.
BEEKMAN
Nou dat denk ik eigenlijk niet, want mijn vraag is eigenlijk heel simpel. Als u die generieke maatregelen niet genomen had dan had er toch heel veel geld overgebleven om... de gerichte maatregel, het compenseren van mensen met een laag inkomen, om het geld daarvoor te gebruiken. U had ook dingen niet kunnen doen. U zegt ‘ik heb maar weinig knoppen’, maar u hoeft niet alle knoppen in te drukken toch?
KAAG
Nee, het kabinet heeft hierover gesproken en we hebben de weging gemaakt, dat is ook al eerder gesteld, ook door de premier, en andere collega’s, we wilden kijken wat we nog konden doen voor de lage en middeninkomens en wat er nog mogelijk was dit jaar. In de voorjaarsbesluitvorming gaan we natuurlijk kijken naar koopkracht van 2023. Dat is normaal gesproken het moment. Maar we zitten in zo’n uitzonderlijke zware situatie al. Dat we hebben besloten nu iets ongebruikelijks te doen en daar is dit besluit in.
BEEKMAN
Mijn vraag is eigenlijk: waarvoor heeft u er niet voor gekozen om minder maatregelen te nemen en die generieke achterwege te laten om toch gerichter op de mensen met de lage inkomens die tegemoet te komen? Want dat had u toch kunnen doen of niet?
KAAG
We hebben... we hebben... de knoppen die we hebben waar we aan konden draaien die hebben we gebruikt. Daarom ziet u ook een verviervoudiging uiteindelijk. Van €200 euro per maand... €200 naar €800, voor de minima en daarnaast is er natuurlijk nog de verlaging van de BTW op de energierekening waar iedereen inderdaad baat bij heeft. Daar heeft u gelijk in, dat is natuurlijk niet zo gericht als je het wellicht zou hebben maar veel mensen die net boven het bestaansminimum werken en leven, die hebben ook baat bij de andere maatregelen dus daar is lang over gesproken en dit zijn de keuzes die we weloverwogen hebben gemaakt. Nogmaals, op het moment dat we nog leven met grotere onzekerheid, we niet weten hoeveel slechter het macro-economische beeld zal worden op de korte tot midden termijn en ook indachtig het feit dat we gewoon nu dit besluit wel wilden nemen.
BREEKMAN
Toch de laatste vraag nog eventjes over die generieke maatregel op het verlagen van de BTW, want daarover hebben economen heel duidelijk gezegd ‘doe dat niet, want er zijn nog heel veel mensen die een vast contract hebben en die gaan er gewoon echt op vooruit, in plaats van het dempen van de pijn’. En dan nogmaals de vraag, waarom kiest u er dan toch voor om dat te doen, op het moment dat er over gewaarschuwd is ‘doe dat niet’?
KAAG
Ja, we horen natuurlijk, ik bedoel, ik begrijp uw vraag en ik respecteer ook ten zeerste alle kritiek en alle adviezen. Tegelijkertijd lees ik ook dat anderen bijvoorbeeld suggereren dat heel veel mensen, ook in de midden-inkomstengroepen juist heel grote moeite hebben om rond te komen, en dit is natuurlijk ook een manier om hen daarbij te helpen. Dit is een gebalanceerde keuze van de zijde van het kabinet.
ORNSTEIN (BUITENHOF)
Regeren is vooruitzien en wat er ook onder enorme druk staat, zijn natuurlijk die graanprijzen en de voedselprijzen in de supermarkt en als je het dan over generieke maatregelen hebt, zijn dat scenario’s waar u ook nadenkt voor misschien wel over een maand als een brood €5,- kost, dat je prijsmaatregelen gaat nemen, dat je misschien daar nog generieke maatregelen op neemt? De benzine is nog bijna een luxe, behalve het koken thuis, maar direct voedsel lijkt me ook cruciaal.
KAAG
Daar wordt ook over gesproken, ik kan daar geen specifiek antwoord op geven maar wat er belangrijk is, is dat we op twee niveaus hier natuurlijk ook moeten nadenken. Sowieso de kosten van graan zal veel meer landen buiten West-Europa nog treffen, veel meer grotere bevolkingsgroepen, wat betekent dat voor mogelijke honger, hongersnood, mogelijke ontheemding. En veel dichterbij, nu in eigen land, natuurlijk ook, hoe gaat inderdaad de prijs van een brood eruitzien en kunnen mensen dat überhaupt nog betalen, het voedselpakket om het zo maar te noemen, daar spreken we nu over en die elementen moeten we ook wegen.
ORNSTEIN
En, vind u het dan ook het overwegen waard om iets soepeler naar onze boeren te zijn ten aanzien van stikstof zodat zij ook meer in de gelegenheid zijn om, ja, voor de nodige voorzieningen qua graanvergoeding?
KAAG
Ja u verbindt, het is goed dat u de vraag heel integraal wordt gesteld, maar de komende dagen komt ook de minister voor Natuur en Stikstof naar buiten met haar beleidsbrief en ik weet ook zeker dat zij in zal gaan op de huidige situatie en wat mogelijke scenario’s daarbij zijn. Maar het is iets meer de generieke zin, waar het kabinet natuurlijk nu in de volle breedte naar kijken. We moeten ook kijken bijvoorbeeld hoe de opvang van Oekraïense vluchtelingen wordt geregeld, de financiering, toegang tot gezondheidszorg, toegang tot scholen, er zijn veel kinderen die zijn meegekomen, dat we dat humaan en ook goed organiseren voor hen. Dat vraagt ook gewoon heel veel financiering. En ik noemde bewust de nieuwe bestuursorgaan dat we tijdelijk hebben opgericht om daar alles met elkaar te bespreken en ook te komen tot de juiste oplossing. Inclusief natuurlijk de financiering daarvan.
VAN DEN BERGH (REUTERS)
Een onderdeel van de energiecrisis is ook dat Nederland probeert om de, onze ‘dependence’ op Russisch gas af te laten nemen, er zijn gesprekken met groot verbruikende bedrijven, zijn daar al bedrijven die toezegging hebben gedaan dat ze echt gaan verminderen? Gaat het kabinet misschien anders mensen thuis vragen om de thermostaat wat lager te zetten? En zijn er ook andere plannen, bijvoorbeeld het versnelde akkoord voor de ontginning van kleinere gasvelden of andere Noordzee velden want wij begrijpen dat de juridische dingen rond de aanvraag, nu dat heel erg vertragen?
KAAG
Ja ik vrees dat u mij hierover vraagt, mijn collega voor Klimaat en Energie Rob Jetten gaat maandag of dinsdag de kamer samen met Hans Vijlbrief informeren over de breedte in feite van uw vraag, hoe gaan we zo snel mogelijk van Russisch gas af, hoe geven we uitvoering aan het besluit dat deze week dinsdag door de Europese Commissie is aangekondigd, wat betekent de huidige situatie voor leveringszekerheid, wat zijn de risico’s nu voor de kleinere energieleveranciers, want die staan ook enorm onder druk. In andere landen zijn al een aantal bedrijven bijvoorbeeld failliet gegaan. Al die vragen, zullen hopelijk beantwoord worden, ik heb de brief nog niet gezien moet ik eerlijk zeggen maar daar is de heer Jetten al een tijd mee bezig samen met ook minister Adriaansens en staatssecretaris Vijlbrief om ervoor te zorgen dat we juist een écht plan hebben en dat we ook de leveringszekerheid en betaalbaarheid op de een of ander manier voor Nederland weer op orde kunnen krijgen.
VAN DEN BERGH
Wordt er voor dat plan dan ook gekeken inderdaad naar de regelgeving van toestaan van nieuwe gasvelden?
KAAG
Zoals ik zei, u overvraagt mij, ik denk dat het echt een goede vraag is om aan minister Jetten te stellen zodra hij zijn brief heeft gedeeld.
VAN DER LEIJ (HET FINANCIËLE DAGBLAD)
De maatregelen gelden in principe tot 1 januari, is er een mogelijkheid dat deze nog worden verlengd, BTW, accijns, en de hulp voor de armere of de huishoudens met de kleinere portemonnee, voor de energieprijzen? Geldt allemaal tot 1 januari, kunnen de maatregelen verlengd worden en wat zou de lat zijn om die te vervolgen?
KAAG
Dat is op dit moment te ver in de toekomst, zoals ik misschien ook had aangegeven, hadden we niet verwacht om nou sowieso in deze situatie te zijn, het is een heel ongebruikelijk besluit en 1 januari is, vrees ik, op dit moment nog best wel ver weg, gelet op de ontwikkelingen in de oorlog, en het economisch beeld.
WESTER (RTL)
Even over de techniek als dat mag, normaal gesproken zo’n fiscale verandering moet met wetswijziging, nou dan zou je bij de datum van 1 juli licht uitgekomen zijn, het kabinet versneld dat nu gezien de situatie, hoe wordt het nou precies geregeld, niet bij wetswijziging maar?
KAAG
Ik zoek het heel even op, die ben ik eerlijk gezegd even vergeten, het is niet bij wetswijziging, er is een speciaal besluit wat het kabinet kan nemen, ben even de naam vergeten.
WESTER
Maar betekent dat wel dat, het gaat natuurlijk allemaal heel snel, binnen een paar weken, dat de Tweede en Eerste Kamer hierin hun normale rol kunnen vervullen?
KAAG
Ja, zoals ik zei, ik had gehoopt dat de staatssecretaris van Fiscaliteit deze had beantwoord. Er is een speciaal, in wijze een ordentelijk proces voor, maar het loopt via een andere weg, daar heeft u helemaal gelijk in.
WESTER
Maar wel met een normale inspraak door het parlement?
KAAG
Ik kan er even dit moment gewoon even geen antwoord op geven.
WESTER
Want die zouden misschien nog iets willen veranderen?
KAAG
Het is een ander type besluit, naar ik meen, maar ik moet u het antwoord even schuldig blijven.
SCHROVER (RVD)
Via Van Rij had dat gezegd ja. Moet je even navragen.
KAAG
Staatssecretaris Van Rij heeft dat toegelicht.
SCHROVER
Er komt een speciale brief.
VAN GRONINGEN (OP1)
En mevrouw Kaag, een groep die de afgelopen week het gezicht werd van deze koopkracht problemen zijn de thuiszorgmedewerkers, die zeiden ‘ja, dan moeten wij van adres naar adres maar dat kunnen we eigenlijk niet betalen want de tegemoetkoming die we krijgen en de reiskosten, ja dat gaat niet meer met de huidige benzineprijzen’, kunt u uitleggen wat het huidige compensatiepakket nou bijvoorbeeld voor zo’n groep doet?
KAAG
Nou ik kan niet in de portemonnee van de mensen kijken die dit in het bijzonder betreft, en wat ik ook weet natuurlijk en dat is misschien ook eerder de vraag, het is niet zo gericht dat per baancategorie, mensen die zich veel meer moeten vervoeren voor hun werk inderdaad, dat de compensatie of in ieder geval de verlaging van de tarieven, dat het daar gigantisch in zal helpen.
VAN GRONINGEN
Nou eigenlijk niks toch? Als we al zien dat die €0,17 cent het niveau van vorige week is.
KAAG
Ik denk dat het heel moeilijk is voor veel mensen als je afhankelijk bent inderdaad van benzine, voor je werk, om alles te verwerken maar ik denk dat we daar als kabinet ook eerlijk over zijn. Wij binden hier zelf ook helemaal geen strik om heen. En ik zeg het nogmaals, dit is wat we hebben kunnen doen en we zeggen dat met een soberheid, eendachtig de moeilijk situatie waar mensen ook voor hun werk zich vaak in bevinden maar dit is wat er nog mogelijk was.
VAN GRONINGEN
Ja, nou hebben we in coronatijd, heeft Nederland kennis gemaakt met de term ‘weegmoment’, is dat iets wat u ook gaat toepassen hierin? Wat is het volgende moment waarop u gaat kijken, wat is de temperatuur van de koopkracht van Nederland en moeten we wellicht bijsturen hierop?
KAAG
Nou op dit moment hebben we eigenlijk, hebben we natuurlijk de middelen voor dit jaar op uitzonderlijke wijze ingezet, in augustus komen we nog een keertje terug natuurlijk, maar verder kijken we nu ook al naar koopkracht 2023. Het moment natuurlijk als je kijkt naar de CPB doorrekening, zou je denken dat we er in 2023 weer beter voor staan, maar dat durf ik, en ik denk velen met mij, absoluut niet vanuit te gaan omdat we gewoon nog niet weten wat de gevolgen van de crisis in Oekraïne op het gebied van voedselprijzen, energieleveranties, maar überhaupt de ontwrichting werking van oorlog op de economie ook, wat dat zal betekenen.
VAN GRONINGEN
Maar dan zou het dus goed kunnen dat we over drie weken misschien weer in dit zaaltje zitten, dat er weer een pakket aangekondigd is?
KAAG
Dat lijkt mij erg onwaarschijnlijk.
VAN GRONINGEN
Waarom?
KAAG
Omdat dat, omdat wij nu gaan beginnen aan de voorjaarsbesluitvorming en zoals ik net zei, wij hebben de middelen ingezet die we kunnen, ik wil echt de verwachtingen ook temperen, dat heeft de premier ook eerder gedaan, dat er veel mogelijk was en ook dit moment hebben we gelukkig kunnen bereiken maar nu moeten we echt verder kijken hoe de begroting eruit zal zien, wat de claims zijn, die ook heel veel vakministers neerleggen in het kader van de kosten ten gevolge van de opvang van vluchtelingen, wat het betekent op veel terreinen, wat de neerslag zal zijn op de economie. Dus om te zeggen ‘over drie weken staan we hier weer’, dat zou denk ik een verkeerd beeld zijn.
VAN GRONINGEN
Maar dat is dan een rauwe boodschap, want als we al even concluderen dat het voor een flink aantal groepen eigenlijk niet zoveel doet, dit pakket, en we zien dat de prijzen nog gaan stijgen, het einde lijkt nog niet in zicht, en u zegt nu al ‘nou over drie weken hoef je niet te rekenen op nog een pakket’.
KAAG
Ik zei dat het onwaarschijnlijk is, omdat het denk ik een hele moeilijke fase is waar we inzitten en dat we ook vanuit de onzekerheid van de huidige en toekomstige situatie, dat we heel goed met elkaar in gesprek moeten gaan en moeten kijken hoe we ervoor staan. En dat is niet elke twee weken kunnen komen met een nieuwe aankondiging. Dat is een somber verhaal, maar dat is ook wel mijn plicht, namens het kabinet, om dat hier uit te dragen.
VAN GRONINGEN
Nog een vraag, zo’n accijnsverlaging op brandstof, kan dat wel tijdelijk, want dan krijg je straks dat het dan, laten we hopen in betere tijden, dat dan ineens het kwartje van Kaag er weer op komt? Wat doet dat dan met Nederland?
KAAG
Ja nou we zitten in de euro dus ik weet niet hoe...
VAN GRONINGEN
Dubbeltje dan.
KAAG
Hoe dat zich gaat uitwerken, ik ga niet vooruitlopen op dat soort situaties, laten we eerst nu deze crisis goed managen en dan kijken hoe we de toekomst kunnen inrichten. Er zijn nog andere, hele grote uitdagingen die ook Nederland raken. Niet alleen op het gebied van veiligheid en de economie, maar ook de klimaatopgave. En de noodzaak ook te investeren.
BEEKMAN (BNR)
Hij is nog niet gesteld dus ik zal hem stellen. De verkiezingen komen eraan en het moment van de aankondiging van deze maatregelen komt misschien wel gunstig uit, dat zijn geluiden die we horen. Wat zegt u tegen de mensen die dat opperen?
KAAG
Nou, ik denk dat het goed is dat wij al een paar weken natuurlijk gekeken hebben naar de ontwikkelingen. Iedereen maakt zich al tijden zorgen over de prijsontwikkeling, de hoge inflatie. De laatste twee weken is daar ook nog de oorlog in Oekraïne bovenop gekomen. En al die periode hebben wij gezegd: ‘we kunnen pas weer kijken zodra we de cijfers van het Centraal Planbureau hebben, dat is het moment om meer inzichtelijk te hebben’. Intussen hebben we natuurlijk ook gezien en gevoeld en gehoord in gesprekken met mensen hoe hoog de druk op velen is en dus hebben we dit uitzonderlijke moment genomen. Ik kan me ook voorstellen als we helemaal niets hadden gedaan, dat dan de scoop zou zijn dat er niet gehandeld wordt. Dus ik denk dat we gewoon, we hebben kunnen handelen op het moment dat dat gepast was, en we hebben dat al weken benoemd, toen ik zelf bijvoorbeeld ook het debat over de startnota voerde in de Tweede Kamer, vonden sommigen dat we niet op de CPB-doorrekening moesten wachten. Dus ik, het hangt ervan af. Ik denk dat wij ons aan onze eigen bekende schema hebben gehouden maar wel snel hebben kunnen handelen zodra het kon op basis van de doorrekening van het Centraal Planbureau, want dat blijft ook belangrijk.
BEEKMAN
U heeft helemaal gelijk in, als u zegt dat u de hele tijd gezegd heeft: ‘we moeten tot 9 maart wachten, tot de doorrekening van het Centraal Planbureau bekend is’. Maar er kwam ook altijd zo’n zinnetje achteraan: ‘en dan gaan we bij de voorjaarsnota, gaan we kijken of we maatregelen kunnen nemen’. Maar dat zinnetje is wel heel snel weggevallen.
KAAG
Omdat we natuurlijk, sindsdien is Oekraïne ingevallen door de Russen, hebben we te maken met een oorlog op het Europese continent, zijn de energie... gasprijzen met name, zijn enorm gestegen en zien we nu door alles dat er acuut gebeurt, dat het noodzakelijk was om nog sneller te handelen. En ik denk dat we al vaker ook hebben gezegd een ander zinnetje, ik heb niet alleen twee zinnen in mijn vocabulaire: Nood breekt wet.
BEEKMAN
Ja, maar toch, ik wil nog even wat...
SCHROVER (RVD)
We gaan toch even door, je hebt nog wat collega’s die...
Europaspeech Kaag
LENGTON (TELEGRAAF)
Ja, mevrouw Kaag, ik vroeg me af of u achteraf gezien er geen spijt van hebt dat u afgelopen dinsdag naar Maastricht bent gegaan voor een Europaspeech en naar België voor een zwerfafvalproject in plaats van u beschikbaar te houden voor het vragenuurtje?
KAAG
Nou, goede vraag. Ik kan natuurlijk alleen maar nogmaals toelichten...(kuch) sorry hoor... Ik drink bijna nooit water, moet ik dus ook niet meer doen. Ik kan alleen nogmaals toelichten hoe het is gegaan. Afgelopen dinsdag stond er inderdaad in mijn agenda een werkbezoek gepland en een toespraak op de universiteit van Maastricht. Die was gericht op vooral het stabiliteit- en groeipact Europa, hoe Nederland vanuit financiën die discussie wil voeren. En ten delen ook op basis van een brief die ik de Kamer had toegezegd over het stabiliteit- en groeipact onder anderen. Ik had, vooraf had ik niet kunnen voorzien dat dit tot problemen zou leiden. En naar aanloop van dinsdag waren er ook geen mondelingen vragen aan mij gesteld. En op dinsdag zelf hoorde ik dat Kamerleden wilden dat ik vragen zou beantwoorden die aan de Minister-President waren gesteld. Als ik in Den Haag was geweest, was ik uiteraard teruggekeerd maar het was al te laat. Ik stond geloof ik op dat moment pratend mijn verhaal voor de studenten aan het houden. En ik ben blij dat de Minister-President later die dag ook gewoon de vragen heeft kunnen beantwoorden die aan hem waren gesteld. Ja, en als je zegt: ‘hoe kijk je er dan op terug?’ als dat ook de vraag is, ja het is gelopen zoals het gelopen is maar ik zal natuurlijk nog extra scherp erop blijven. Ik vind het wel jammer dat natuurlijk de discussie die over koopkracht en de economische zorg die we met z’n allen voelen eigenlijk werd overschaduwd door mijn aanwezigheid voor de beantwoording van vragen gesteld aan de Minister-President. Maar ik denk dat wij allen, ik ook, we zullen er nog alerter op zijn. Het is wel zo dat ik mij twee weken geleden al had afgemeld en zoals ik zei, op dinsdagochtend was er geen vraag aan mij gesteld.
LENGTON
De voorzitter van de Tweede Kamer, Vera Bergkamp, heeft hierover een brief gestuurd naar alle bewindspersonen waarin ze de spelregels nog een keertje uitlegt. En daarin staat toch dat de bewindspersonen zich in principe gewoon op dinsdag beschikbaar moeten houden voor het vragenuurtje. En u stelde aanvankelijk van ‘ja maar ik was ook op buitenlands werkbezoek en dat is een van de uitzonderingsregels’. Maar als we de brief van mevrouw Bergkamp lezen, dan staat er dat het gaat om onvermijdelijke buitenlandse bezoeken, net zoals Europese toppen. Had u dan niet gewoon in Nederland moeten zijn? Had u niet beschikbaar moeten zijn voor het vragenuurtje?
KAAG
Nou, zoals ik zei, ik was in de veronderstelling dat ik met mijn afmelding aan de regels had voldaan. En ik zal er gewoon nog alerter op zijn. Ik denk mijn collega-ministers ook.
LENGTON
Zat u er, als u de brief van Bergkamp leest, naast? U had beschikbaar moeten zijn.
KAAG
Zoals ik zei, ik was in de veronderstelling naar eer en geweten dat ik mij netjes aan het proces had gehouden en ik zal er nog alerter op zijn.
LENGTON
Want u heeft de brief gelezen?
KAAG
Zeker, die zat in mijn avondmap.
LENGTON
Ja, ok, maar komt u dan tot de zelfde conclusie als mevrouw Bergkamp eigenlijk, dat u beschikbaar had moeten zijn voor het vragenuurtje?
KAAG
Zoals ik zei, naar eer en geweten, voor deze week dinsdag, ik had mij al twee weken daarvoor afgemeld, er was geen vraag aan mij gesteld, en ik zat al in Maastricht, maar ik dacht dat ik had gehandeld conform de verwachtingen en ik zal er nog, nog alerter op zijn.
LENGTON
Ja, laatste vraag hierover hoor maar zou u dit in de toekomst anders aanpakken? Zou u dat niet meer doen op zo’n dinsdag?
KAAG
Ja, volgens mij val ik in de herhaling, ik heb gewoon gezegd dat ik er nog scherper op zal zijn en al mijn collega-ministers ook. En ik denk dat dat goed is. Maar anticiperen of een vraag die niet aan mij gesteld is, toch bij mij beland, ik denk dat ik dat nooit kan voorkomen.
WESTER (RTL)
Mag ik het misschien even omdraaien. (Onverstaanbaar, red.) de mond vol over een nieuwe politieke bestuurscultuur en weet ik wat allemaal en omgangsvormen. Vindt u niet dat de Tweede Kamer in dat licht, vooral de oppositie ook die zo’n enorm politiek nummer moest maken van het feit dat iemand even in zijn agenda niet zelf op de plekken daar kan zijn tijdens het vragenuur? Dat zelfs de premier het nog overneemt. Hoort dat ook niet een beetje bij de nieuwe cultuur over en weer, maak niet zo’n politiek nummer van zoiets?
KAAG
Dat is, dat is niet aan mij. Wij leggen verantwoording af aan de Tweede Kamer en verder, ja, was de premier in Den Haag en de vraag was aan hem gesteld. Maar dat is niet aan de orde. Ik denk dat gewoon belangrijk is dat ik zelf nog alerter ben op wat er verwacht wordt en dat ik bij wijze van spreken voor alle gevallen maar in Den Haag ben op dinsdag, lijkt me het makkelijkst.
Oekraïne
DEN HARTOG (ALGEMEEN DAGBLAD)
Mevrouw Kaag, kunt u uitleggen waarom Nederland de leiding neemt in het verzet tegen een Oekraïens EU-lidmaatschap?
KAAG
Nou, ik geloof niet dat ik die vraag zo herken. Ik denk dat de premier duidelijk heeft aangegeven dat wij natuurlijk, en dat doen wij al, dat Nederland vanaf het eerste uur Oekraïne steunt. Politiek, militair, humanitair, ik heb zelf ook bijvoorbeeld een lening garantie afgegeven via de Wereldbank. Minister Schreinemacher heeft ontzettend veel gedaan op het humanitaire vlak, steun verdubbeld. U heeft het ook gezien met de actie voor Oekraïne, actie 555. Nou militair, minister Ollongren en natuurlijk minister Hoekstra reist de wereld af, zit bij alle gesprekken om echt vorm en leiding te geven aan de rol van Nederland. En we zijn ook echt voortrekker op het gebied van sancties bij alle sanctiepakketten en daar gaan we ook op door. En ik zelf doe dat op financieel terrein. Maar dan de vraag inderdaad van Oekraïne, ja, Oekraïne verdient onze volledige steun. Wij leggen als kabinet de focus op wat we nu al kunnen betekenen en ik denk dat de premier goed heeft gesteld dat een lidmaatschap is iets van veel jarentermijn maar de Raad heeft nu ook een versneld, het versneld verzoek om lidmaatschap van Oekraïne doorgeleid. En dan zal ook de Commissie daarnaar kijken. Maar de lidmaatschapsaanvraag op zich is een proces van jaren en er zijn veel landen overigens die zeggen: ‘misschien is dat nu niet helemaal aan de orde, laten we nu kijken hoe we de relatie, de betrekking’ zoals premier Rutte ook heeft gezegd ‘kunnen verdiepen via het associatieverdrag, via het vrijhandelsakkoord.’
DEN HARTOG
En Nederland geeft leiding aan die landen, die zoekt ze bij elkaar om dat verzet op te tuigen kennelijk. Althans, dat is een verhaal dat gisteravond in Politico tot ons kwam.
KAAG
Ja, maar ik denk dat het goed is om juist te zien dat wij zowel vanaf het eerste uur constructieve steun geven aan Oekraïne op alle manieren, en dat we natuurlijk ook zeggen: ‘ja, Oekraïne hoort bij de Europese familie’. En wat kunnen we nog meer doen in concrete zin voor een land dat in oorlog is, nu, op het gebied van handel, op het associatieverdrag, en ja, we kijken ook hoe de Commissie reageert op de lidmaatschapsaanvraag en dat is wel een proces van jaren. Ik denk dat wij niet voorstander zijn van het geven wellicht van een beeld alsof een lidmaatschapsaanvraag betekent dat je al volgend jaar lid bent. En dus het is iets waar Nederland absoluut niet alleen in staat. Er zijn veel landen die ook diezelfde, nuchtere maar wel pragmatische benadering zoeken.
DEN HARTOG
Er is ook een Kamerlid, volgens mij u wel bekend, van D66, die zegt eigenlijk van Nederland moet daar niet enorm lopen tegen te stribbelen en leiding aan geven. Wat vindt u daarvan?
KAAG
Nou, ik heb denk ik net namens het kabinet gesproken en de Tweede Kamer is de Tweede Kamer en ik spreek hier niet voor mijn partij als partijleider.
DEN HARTOG
Nee, dus u bent het niet met hem eens?
KAAG
Ik spreek hier namens het kabinet en dit is onze positie.
DEN HARTOG
Dat concludeer ik dan.
KAAG
Dat is uw conclusie. Ik heb volgens mij gezegd dat wij doen...
SCHROVER (RVD)
Goed, volgens mij komen we sowieso naar een conclusie van dit. Dus goed weekend allemaal. O, er is nog 1 vraag.
VRAAG (ZDF)
Gerelateerd over de sancties. Die aanpak van trustkantoren die in de maak is. Hoe specifiek moet ik me die aanpak voorstellen? Wat heeft u daar vooral voor ogen van de Nederlandse kant?
KAAG
Nou, ja, zoals u weet zijn wij al een paar weken bezig in overleg op alle niveaus met de Commissie om ervoor te zorgen dat trustkantoren dat die ook op de sanctielijst kunnen komen. Diegenen die dus Russische oligarchen bemiddelen. Maar het is best wel complex, want het is moeilijk om erachter te komen wie er allemaal achter die kantoortjes zitten om het zo maar te zeggen, wie die klanten zijn. De Europese Commissie overdenkt nog ons urgente verzoek. U weet dat naast Nederland Malta, Luxemburg, en Cyprus en Ierland eigenlijk de landen zijn die het meest daar mogelijkerwijs een rol in hebben, onbedoeld. En als we het hebben over effectiviteit van sancties, dan moet je er ook voor zorgen dat juist ook de trustkantoren niet worden vergeten, anders bieden we ze een hele stille uitweg. De details kan ik nog niet veel over zeggen omdat we nog in onderhandeling zijn met de commissie en dat hangt er heel erg vanaf. Maar wij willen het liefst op Europees niveau een besluit omdat we dan a. veel sneller zijn en veel effectiever. Maar in de tussentijd zoals u wellicht ook weet, zijn wij al begonnen op het ministerie van Financiën met de uitwerking van spoedwetgeving omdat we het niet alleen aan Brussel kunnen en willen overlaten omdat er maar weinig landen in de EU zijn die trustkantoren hebben en het kan niet zo zijn dat Nederland op alle terreinen effectief is met sancties, en dat wij dan ergens een achterdeur open laten. Dat willen wij natuurlijk niet meemaken.
VRAAG
En wat moet ik mij dan voorstellen, dat trustkantoren helemaal in de ban worden gedaan of Russische klanten of hoe voert u dat specifiek uit?
KAAG
Nou, dit gaat niet om mensen met een Russische nationaliteit, het gaat om mensen die verbonden zijn met het regime, Poetin, de kliek daar omheen en die direct of indirect dus bijvoorbeeld de oorlogsmachine zouden kunnen financieren. Je moet wel heel specifiek zijn en dat is ten delen ook de moeilijkheidsgraad die het betreft.