Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 11 februari 2022
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 11 februari 2022. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Inleidend statement minister-president Rutte
Goedemiddag en allereerst: hoe geweldig gaat het op dit moment in China, Suzanne Schulting vandaag met de 1000 meter shorttrack. Ik had net even sms-contact met Maurits Hendriks, maar nou, volgens mij kijken we met grote trots naar de prestaties, naar de prestaties van Nederland en verheugen we ons op de huldiging na terugkeer. Dat wordt een mooi feest.
Vandaag in de ministerraad uiteraard gesproken over de coronamaatregelen in het licht van het huidige epidemiologische beeld en de situatie in de ziekenhuizen. Ja, dat ziet er op zichzelf natuurlijk gunstig uit. Er zijn veel besmettingen, maar naar verhouding valt nu de druk op de zorg, ja die valt eigenlijk gewoon mee. Wel is daar het ziekteverzuim heel erg hoog en dat zie je natuurlijk ook in andere sectoren, zowel bedrijfsleven als ook in de overheidssectoren, onderwijs en het openbaar vervoer en andere overheidssectoren: gewoon een hoog ziekteverzuim. Maar goed, dat leidt dus gelukkig niet tot een enorme druk op de gezondheidszorg op dit moment. We hadden afgelopen woensdag, hadden we een korte extra ministerraad om ervoor te zorgen dat we ook juridisch de goede voorbereidingen treffen om eventuele versoepelingen mogelijk te maken. Daar is ook gisteravond een brief over gestuurd aan de Kamer. En dat heeft alles te maken met die, ja, hele precieze en ook juridisch heel nauw luisterende procedure in de Tijdelijke wet maatregelen en dat geeft dus ook de mogelijkheid aan het kabinet om, als het zou kunnen, inderdaad volgende week ook die versoepelingen te laten ingaan, als dat mogelijk is. Anders zou dat nog weer een week duren na dinsdag. Vandaag komt ook het Outbreak Management Team bij elkaar of is bij elkaar of is bij elkaar geweest, in ieder geval vandaag en dat advies zal natuurlijk worden mee gewogen. Dan kan het nog weer leiden tot aanpassingen en ook over het weekend wordt er intensief verder overlegd, ook richting maandag met de burgemeesters in het Veiligheidsberaad. Dinsdag worden dan de definitieve keuzes gemaakt en later die dag zal dan Ernst Kuipers het nieuwe maatregelenpakket toelichten in een persconferentie. Ik ben dan zelf in de Eerste Kamer.
Dan hebben we vandaag ook gesproken over de spanningen aan de grens tussen Oekraïne en Rusland. Het kabinet is zeer bezorgd over deze situatie en blijft zich inzetten voor de-escalatie van het conflict. Ik had er zelf deze week contact over met Johnson en Scholz, van Engeland, van Groot-Brittannië en Duitsland, de collega’s. Maar over een veel breder front is er intensief diplomatiek overleg, dat kunnen we ook allemaal meemaken in de media. Nederland, zoals u weet, inventariseert de mogelijkheden om eventueel ook zelf nog extra steun te kunnen geven aan Oekraïne. En zoals u weet is dat ook besproken in het gesprek vorige week bij Zelenski de president en premier Shmyhal. Afgelopen woensdag heeft Kajsa Ollongren bij een bezoek aan Litouwen, daar nemen wij deel aan Enhanced Forward Presence, dat is de missie daar vanuit de NAVO om te helpen – al enige tijd doen we dat, net zoals andere landen dat doen in Estland, in Letland en in Polen doen wij dat in Litouwen met de Duitsers – en daar extra hulp toegezegd. En we kijken ook natuurlijk naar eventueel nog andere mogelijkheden binnen het NAVO-gebied. Er lopen initiatieven om te kijken of je zo’n zelfde missie zou moeten opzetten in Roemenië. Nou, is allemaal nog erg in een vroeg stadium, maar naar die al die zaken proberen wij ook te kijken of we dan een bijdrage kunnen leveren.
Dan is er volgende week donderdag-vrijdag de EU-Afrikatop, al een tijdje gepland. Die is in Brussel, donderdag in de middag en dan loopt het door in de vrijdag. Daar staat onder meer coronaherstel en coronabestrijding op de agenda en hoe we daar beter kunnen samenwerken. Ook een aantal bilaterale ontmoetingen zal daar plaatsvinden, dat is het voordeel van zo’n top, dus ik zal onder andere wat langer praten daar bilateraal met Nigeria, met Namibië en met Marokko, collega’s uit die landen. Soms is het de president, soms de premier. En dat betekent dat u mij hier niet zult zien bij de persconferentie volgende week vrijdag, dan zal of Sigrid Kaag of Wopke Hoekstra, afhankelijk van hun agenda’s, zal dan de ministerraad voorzitten.
Oekraïne (1)
BREEDVELD (NOS JOURNAAL)
Premier Rutte, roept dit kabinet Nederlanders in Oekraïne op om het land te verlaten?
RUTTE
Nou ja, ik zag een bericht daarover dat daar een verandering zou zijn in wat wij daar doen, ten aanzien van die adviezen. En dat is niet zo: er is geen verandering. Ons reisadvies is niet veranderd en dat adviseert al enige tijd met klem om nu niet naar Oekraïne te reizen. Dat is een. En Nederlanders die er nog zijn wordt – dat is ook al enige tijd het geval – met klem geadviseerd om te heroverwegen of hun verblijf daar noodzakelijk is. Dat is in lijn ook met de reisadviezen van andere EU-landen, waaronder ook Frankrijk en Duitsland. Vanmiddag is er ook een online overleg geweest met Nederlanders in Oekraïne, met de ambassade in Kiev. En ook daar waren Nederlanders uiteraard voor uitgenodigd. En er is nogmaals benadrukt dat Nederlanders in Oekraïne na moeten gaan of hun verblijf noodzakelijk is en anders moeten overwegen te vertrekken. Maar het is dus niet de volgende stap, namelijk: je moet nu weg. Dat leek even in de berichtgeving het geval te zijn, maar dat is niet zo. Dat heeft Buitenlandse Zaken ook meteen duidelijk gemaakt, dat dat bericht niet klopte.
BREEDVELD
De Amerikaanse president Biden doet die oproep wel aan Amerikanen in het gebied, om het te verlaten. Waarom Nederland niet?
RUTTE
Wij kijken daar samen met ook de partners in Europa natuurlijk heel precies wat we moeten doen. Dat wordt constant gemonitord. Dus wij kiezen daar een iets andere lijn. Maar ook hier geldt natuurlijk: er is een oranje reisadvies, overweeg of het nodig is daar te blijven en nogmaals, heroverweeg dat verblijf. En dat is dus het dringende advies.
Corona
BREEDVELD
Ja. Even een ander onderwerp. Hoe kijkt u aan tegen de actie die de nachtclubs morgenavond willen doen?
RUTTE
Ja, ik wil... De hele dag zijn er natuurlijk berichten in mijn bestaan uit allerlei sectoren over allerlei kwesties en allerlei mensen die opvattingen hebben over het regeringsbeleid. Ik denk dat mensen nu zien dat er serieus wordt gekeken naar versoepelingen de komende week, ik hoop dat dat ook weer een beetje helpt om daar de-escalerend te werken. En verder geldt dat wij verwachten dat iedereen zich aan de afspraken houdt en de regels houdt.
BREEDVELD
Dus niet open gaan?
RUTTE
Zo is het.
BREEDVELD
Zij zeggen: we doen het wel en vanaf nu elke dag.
RUTTE
Goed, maar nogmaals: ik vertel u wat ik vind en dat is dat we ons allemaal in dit land aan de regels moeten houden.
BREEDVELD
En vindt u dan ook dat daartegen opgetreden moet worden?
RUTTE
Dat is aan de burgemeesters en daar heb ik altijd het volste vertrouwen in. En die hebben ook gezegd: er wordt op zich gehandhaafd, sterker nog er worden ook boetes opgelegd als het noodzakelijk is.
BREEDVELD
Het zijn natuurlijk allemaal noodmaatregelen he, de coronamaatregelen.
RUTTE
Ja.
BREEDVELD
Waaronder die sluitingstijd. Maar is dat nog wel redelijk, in het licht van aanstaande versoepelingen, om tegen nachtclubs te zeggen van: wacht nog maar even.
RUTTE
Ja, dat is redelijk vind ik. En ik snap ook hoe moeilijk het is. Die maatregelen, die vrijheidsbeperkende maatregelen zijn er niet voor niks. We hebben met een zeer ernstige crisis te maken in onze volksgezondheid en we zien gelukkig nu dat, ja, de cijfers zich gunstiger ontwikkelen dan wij aanvankelijk vreesden, waar het betreft de druk op de ziekenhuizen. Dat is natuurlijk goed nieuws. En vandaar dat we ook echt perspectief zien richting dinsdag, om weer te versoepelen. Precies wat er kan en in welke mate zullen we dan bekendmaken. Maar in de tussentijd moeten we ons helaas allemaal wel aan de regels houden.
BREEDVELD
Is het onverantwoord als clubs zich daar toch niet aan houden?
RUTTE
Ja, maar ik ga niet op ieder signaal van iedere Nederlander die zegt ‘ik hou me niet aan de regel’ in. Ik zeg: we moeten ons allemaal aan de regels houden. En I won’t grace it with a comment, om daar dan vervolgens weer hele zware uitspraken over te doen, ook omdat ik groot vertrouwen heb ik onze burgemeesters.
BREEDVELD
Ja, maar u snapt wel de spanning en ook de nood waar zij mee zitten toch?
RUTTE
Totaal. Nee, maar ik begrijp zeker de nachthoreca, discotheken, nachtclubs noem maar op, die hebben het natuurlijk ontzettend zwaar want dat is de sector die het zo’n beetje het zwaarste heeft gehad en het langst dicht is, het minst is open geweest in de afgelopen paar jaar. Dus ik snap totaal de radeloosheid die daar gevoeld wordt.
BREEDVELD
Maar dat mag geen excuus zijn om nu toch open te gaan?
RUTTE
Zo is het.
BREEDVELD
Dank u wel.
WESTER (RTL NIEUWS)
Heeft u, in het verlengde van de vraag van Breedveld, ook nog gesproken over het coronatoegangsbewijs? Wat moet daarmee?
RUTTE
Niet vandaag, nee niet vandaag. Kijk dat coronatoegangsbewijs, daar is ook veel kritiek op. Het is ook zeker niet waterdicht. We denken dat het op dit moment nog van belang is en helpt in het totaal van de maatregelen. Wat je dan vaak krijgt in de discussie, dat gezegd wordt: ja, maar die ene maatregel, in isolatie, doet maar beperkt iets. Dat geldt voor bijna alle maatregelen. Vandaar dat de optelsom zo belangrijk is. Proportionaliteit dwingt ons ook steeds uit te leggen waarom je een maatregel nog wel of niet handhaaft. Dus we zullen natuurlijk te gelegener tijd ook opnieuw moeten kijken naar dat coronatoegangsbewijs, maar op dit moment vinden wij het verstandig dat te handhaven, omdat het wel degelijk toegevoegde waarde heeft.
WESTER
En wanneer verwacht u een nieuw besluit daarover?
RUTTE
Nou ja, we kijken natuurlijk zeer regelmatig naar het hele pakket van maatregelen, zowel de vrijheidsbeperkende maatregelen, de gedragsadviezen, maar daar hoort natuurlijk ook bij, bij dat eerste stuk hoort ook het coronatoegangsbewijs. En iedere keer bekijken we opnieuw: zijn er voldoende redenen, gegeven de ernst van de epidemiologie, om een bepaalde maatregel te handhaven?
WESTER
Dus voorlopig blijft het even?
RUTTE
Ja, in ieder geval zijn er nu geen voornemens om er op korte termijn mee te stoppen. Maar je wil ook daar natuurlijk op een gegeven moment vanaf. Ik ben ook wel klaar om, als ik de kroeg in ga, om dat ding te laten zien, maar op dit moment: het heeft nog net meerwaarde. En in samenhang met alle andere maatregelen zoveel dat je dan ook weer wat meer kunt doen in de samenleving. En zou je hem er nu afhalen, heb je ook het risico dat dat dus weer leidt tot grotere risico’s die dan weer bijdragen aan het minder kunnen verruimen. Dus het is iedere keer een afweging. Maar dat geldt natuurlijk al twee jaar.
WESTER
Dus eigenlijk zegt u ook tegen uw oud-collega Mona Keijzer, met haar petitie: wacht nou even.
RUTTE
Ja, ja. Maar goed 800.000 keer getekend he, dus het is een formidabel succesvolle actie van Mona, van Mona Keijzer.
WESTER
En 16 miljoen keer niet.
RUTTE
Ja, nou ja, ik weet niet of al die 16 miljoen hem daarmee niet willen tekenen. Dus dat, maar goed dat zou... De VVD heeft 2 miljoen kiezers, dat betekent ook niet dat die andere 10 miljoen er stiekem ook op hadden willen stemmen. Dat weet ik niet.
HAGENS (HART VAN NEDERLAND)
Het gaat ook over corona: Wob-documenten die vrij zijn gekomen deze week. Er zijn een aantal e-mails van ambtenaren de afgelopen dagen rondgegaan en dan gaat het over noodverordeningen die ingediend worden, ingevoerd worden en dat de grondrechten beperkt worden. En daar wordt dan ook over geschreven van: dat zeggen we niet. Dus dat er bewust informatie verzwegen wordt. Over die Wob-documenten zei Kuipers vanochtend: ik ben zeer ongelukkig met dit soort teksten. Bent u het met hem eens?
RUTTE
Ja maar ik weet eerlijk gezegd...
HAGENS
U weet niet waar het over gaat?
RUTTE
Nee, ik heb me voorbereid op Nieuwsuur, want dat was net voor ik naar de persconferentie ging, nou dat er beïnvloeding was geweest, zou zijn geweest van OMT-adviezen. Maar dit heb ik me niet op voorbereid, dus ik wil het voor u uitzoeken. Als Kuipers vanmorgen zegt bij de inloop, wat hij daarover zegt, is dat uiteraard ook wat ik vind. Maar ik zou dan eerst moeten uitzoeken wat precies...
HAGENS
‘Een worst voorgehouden om meer draagvlak te creëren’...
RUTTE
Maar dan zou ik moeten weten, weet je, ik weet gewoon echt niet waar het over gaat.
HAGENS
Dan wil ik wel iets vragen over dat Nieuwsuur-verhaal.
RUTTE
Ja daar had ik me nou op voorbereid namelijk, dus ik denk: daar gaat ie over beginnen.
HAGENS
Als er een proef-OMT-advies ligt, komt dat dan bij ambtenaren terecht en kunnen die dan aanpassingen meesturen?
RUTTE
Nou, dat Nieuwsuur-bericht kwam natuurlijk vanmiddag. Ernst Kuipers heeft er ook meteen op gereageerd bij de uitloop van de ministerraad he en ook gezegd: er is geen inhoudelijke bemoeienis geweest. En ik heb zelf gevraagd: zet nog even voor mij op een rijtje – want die vraag zou zomaar kunnen komen, bijvoorbeeld van SBS – hoe het zit. En wat ik begrijp werkt het precies zo dat na elk OMT volgt een briefing over het advies in het zogenaamde BAO, het Bestuurlijk Afstemmingsoverleg. Er is dan niet altijd al een schriftelijk advies beschikbaar. Door de leden van dat BAO en ook vanuit de voorzitter daarvan, dat is de DG Volksgezondheid, kunnen aan de voorzitter van het OMT verhelderende vragen worden gesteld over het advies. Dat loopt dan doorgaans via het secretariaat van dat Bestuurlijk Afstemmingsoverleg en dat secretariaat van het OMT en dat heeft ermee te maken dat het nodig kan zijn met het oog op de praktische regelingen ten behoeven van enkele sectoren, dat om verduidelijking wordt gevraagd. En zoals Ernst Kuipers zojuist ook zei bij de uitloop van de ministerraad: een generiek advies moet nou eenmaal altijd worden doorvertaald naar specifieke sectoren. En de onafhankelijkheid van het OMT is dus ook niet in het geding. Maar goed, dit is wat ik er nu van weet.
HAGENS
Ja, want je ziet...
RUTTE
Als u erover door gaat vragen, dan, ja dit is zo recent dat nieuws, dan moet ik...
HAGENS
Je ziet in die documenten namelijk dat er wordt gezegd: het moet wat scherper. En dat vervolgens het ook wordt aangepast. Dus dat lijkt erop te duiden dat er wordt meegedacht vanuit het ministerie.
RUTTE
Nou dit heeft er dus mee te maken, zo begrijp ik ook die hele procedure, dat het nog niet op papier staande advies dat besproken wordt in allerlei overleggen, om ervoor te zorgen dat het ook duidelijk is voor de sectoren waar het uiteindelijk voor moet gelden.
HAGENS
Maar is het dan wel onafhankelijk, het OMT?
RUTTE
Ja, dat is volstrekt onafhankelijk, maar dat kan wel gevraagd worden: weet je, we moeten het wel kunnen toepassen dadelijk, dus leg het nou goed uit wat je doet. Zo begrijp ik het.
HAGENS
Maar als iets scherper moet en dan de inhoud verandert daardoor, dat betekent toch iets voor de onafhankelijkheid van het OMT?
RUTTE
Nee, dat geloof ik niet. En trouwens het OMT bestaat uit voortreffelijke wetenschappers die stronteigenwijs zijn, die laten zich echt niet beïnvloeden door het ministerie.
VRAAG
Ik snap op zich... Uw lezing is dat er dan verduidelijking nodig is, maar wat heeft het OMT daarmee te maken, met die verduidelijking? Dat OMT heeft toch helemaal niets te schaften met de sectoren voor wie het onduidelijk is? Die brengen gewoon een advies uit. Ik snap niet waarom die mate van meedenken überhaupt nodig is voor hun.
RUTTE
Nou dat kan ik me wel weer heel goed voorstellen, dat het handig is dat je in dat Bestuurlijk Afstemmingsoverleg zegt: luister, we weten nu wat jullie gaan adviseren, wat jullie op papier gaan zetten, maar help ons nou wel om het ook echt te begrijpen te maken wat het voor sectoren betekent. Dat snap ik heel goed. Dat raakt niet aan de onafhankelijkheid van het OMT, maar wel aan de toepassing van het advies.
VRAAG
Ja, voor ambtenaren begrijp ik dat, maar niet zozeer voor de wetenschappers. Waarom zouden die daar...?
RUTTE
De wetenschappers komen met een advies. Dat moet vervolgens worden door vertaald naar sectoren. Dat OMT-advies wordt natuurlijk heel zorgvuldig gelezen, dus ik snap heel goed dat je zegt: ja jongens, wat betekent dat nou precies voor het onderwijs? Ik noem maar iets. Wat betekent het nou precies voor, nou weet ik veel welke sector? Dus ik kan me heel goed voorstellen dat, wil je dat ook kunnen toepassen in de praktijk en zeker ook de eerste maanden, de eerste, tot vrij recent, hebben wij heel precies die OMT-adviezen natuurlijk gevolgd. Nu is er gelukkig wat meer ruimte om ook wat risico te nemen. Hebben we vorig jaar ook twee keer gedaan, in maart en april, maar toch verder zijn we heel dicht bij die OMT-adviezen gebleven. Dan is het wel van belang natuurlijk dat je ze ook goed kunt toepassen in de sectoren. Ik snap dat wel, ja.
Tweede Kamerdebatten
DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Meneer Rutte, bent u het met Kamervoorzitter Vera Bergkamp eens dat termen als ‘idioot’, ‘gek’ en ‘knettergek’ niet in de Tweede Kamer thuishoren?
RUTTE
Ja ook daar weer, sorry ik zat de ministerraad voor, maar ik begreep dat ze vandaag daar een rapport over heeft uitgebracht en als u zegt dat ze dat zo heeft opgeschreven, dan ga ik daar blind vanuit dat dat zo is. Ik vertrouw u. En ik vind dat ook allemaal termen die niet fraai zijn, die je in de Kamer niet moet gebruiken. Ik herinner mij dat ooit Engwirda van D66 zei tegen Van Ardenne ‘u liegt’ en toen zei Dolman ‘dat mag u niet zeggen’ en toen zei Engwirda ‘wat moet ik dan zeggen?’: ‘u mag hoogstens zeggen dat de uitspraken van de minister op gespannen voet staan met de waarheid’. Toen kon de voorzitter ook nog schrappen, het schrapboekje. Dan werd zo’n uitspraak uit de Handelingen geschrapt. Ja die waren natuurlijk allang uitgezonden op radio en televisie, maar formeel was het dan niet gezegd in de Tweede Kamer. Volgens mij is dat schrappen als bevoegdheid bij de voorzitter weggehaald en is dus nu de discussie, begrijp ik, in de Kamer, maar ik kan daar natuurlijk als niet-Kamerlid alleen maar respectvol kennis van nemen: hoe hou je ook dat debat in die Kamer nog een beetje fatsoenlijk met elkaar en een beetje plezierig, zonder dat je natuurlijk de scherpte politiek eruit wilt halen? Die moet erin blijven.
DE WINTHER
Maar denkt u dat het schrappen van deze woorden zoden aan de dijk zet om de omgangsvormen in de Tweede Kamer te verbeteren?
RUTTE
Nou ik denk dat het gewoon belangrijk is dat we, weet je in de Tweede Kamer gewoon in alle scherpte discussiëren, elkaar volledig de hoeken van de zaal laten zien als dat nodig is, maar op een manier waarin je ook laat zien: dat kan ook wel prettig, dat kan ook op een manier waarin je niet elkaar laten we zeggen als persoon onderuit gaat halen.
DE WINTHER
Ja, maar nou even specifiek over deze woorden. U bent het met haar eens?
RUTTE
Ja ja, ik vind dat, dat zijn woorden die niet gauw... Noem ze nog eens een keer?
DE WINTHER
‘Idioot’, ‘gek’ en dus ‘knettergek’. Volgens mij vijftien jaar geleden, toen zat u in de oppositie tegen minister voor Wonen, Wijken en Integratie...
RUTTE
Ja, hier was ik al bang voor, dat u waarschijnlijk heeft gegoogled hoe vaak ik die woorden gebruikt heb.
DE WINTHER
Ja, maar toen was er niet de behoefte om dat te schrappen. Nu wel, dus dat is op zich natuurlijk wel opmerkelijk.
RUTTE
Maar er is natuurlijk ook wel iets aan de gang in de Tweede Kamer de laatste tijd in die debatten.
DE WINTHER
Wat dan?
RUTTE
Nou de tribunalen, alle dingen die gebeurd zijn. Laatst ook dat debat waar ik zelf bij was, wat geschorst moest worden toen het tussen de Kamerleden uit de hand liep vanwege opmerkingen van een Kamerlid van Forum, dat ik denk: jongens, weet je er kijken ook nog mensen mee, zullen we het een beetje chique houden? En nogmaals: op de inhoud, zo scherp als je wil. Ben ik helemaal voor.
DE WINTHER
Ja. Ligt er ook een verantwoordelijkheid voor het kabinet eigenlijk om zich op een bepaalde manier op te stellen richting de Tweede Kamer, als het gaat om fatsoenlijke omgangsvormen?
RUTTE
Ja, ook daar heb ik waarschijnlijk dan zelf... Ik zie u glunderend kijken, u heeft waarschijnlijk voorbeelden waar ik dat wel of niet gedaan heb.
DE WINTHER
U ziet mij elke week glunderen tegenwoordig, ik weet niet hoe goed dat teken is.
RUTTE
Maar laat ik het zo zeggen, laat ik mezelf een beetje indekken, dus ik ga mezelf zeker niet heiliger voordoen dan ik ben, dus ik zal ook ongetwijfeld in het verleden weleens dingen hebben gezegd waarvan ik denk: oei, dat had wat chiquer gekund. Maar ik probeer in het algemeen... Ja, ik probeer zo te besturen, zo te werken dat ik zeg: hard op de inhoud, zacht op de relatie. Ik probeer de persoonlijke verhoudingen goed te houden. Maar heb het debat in alle stevigheid. Ik probeer altijd alle fractievoorzitters ook achter de schermen gewoon hele plezierige contacten te hebben, terwijl je daarmee niet de inhoudelijke meningsverschillen wegstopt. Die zijn er gewoon.
DE WINTHER
Maar ik doelde eigenlijk op de huidige minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, die in zijn vorige baan als minister van Volksgezondheid zijn rug draaide naar een Kamerlid dat het woord voerde over corona. De meningen lopen een beetje uiteen van: ja is dat fatsoenlijk? En ik vraag dus aan u: vindt u zoiets fatsoenlijk en vindt u dat zoiets voor herhaling vatbaar is als je met z’n allen in het politieke landschap probeert om die omgangsvormen te verbeteren?
RUTTE
Nee die vraag snap ik, ik begreep ook wel Hugo op dat moment. Want hij was ook wel, er waren ook wel vreselijke dingen gezegd. En als je toch ziet dat, ook wat er in de Kamer gebeurt op een gegeven moment ook leidt tot allerlei maatschappelijke reacties van een vent met een fakkel die voor de deur staat bij Sigrid Kaag tot en met nu beveiliging bij Hugo de Jonge. Ja weet je, het is allemaal niet zonder gevolgen. Dus dan begrijp ik ook wel dat je op een gegeven moment denkt: nou ben ik wel even klaar met die vogel.
DE WINTHER
Dus dat mag wat u betreft gewoon?
RUTTE
Nou ja, weet je, ik snap het. Maar ik ben niet, ja...
DE WINTHER
Maar u bent de leider van het team, zegt u altijd. Dus dan kunt u misschien ook ergens een norm stellen.
RUTTE
Nou wat ik altijd zeg tegen de collega’s: probeer het van je af te laten glijden, zoveel mogelijk. Maar het is de laatste paar jaar wel op een manier en een heftigheid en een tone of voice waarvan ik denk: jongens jongens, is dit nodig? En dan snap ik ook wel dat er sommige collega’s zijn die zeggen: joh, ik trek het even niet.
Mali
VAN DEN BERGH (REUTERS)
Ik heb een vraag over Mali. El País heeft vandaag een verhaal dat Frankrijk heeft besloten om zich terug te trekken uit die special forces-missie in Takoeba. Wij hebben daar twee mensen. En El País zegt dat Frankrijk andere landen, waaronder Spanje die ook in Takoeba zitten, en Nederland zit ook in Takoeba, een beetje onder druk zet om met ze mee te gaan. Is er nog verandering in de Nederlandse positie van wat we doen met die mensen in Takoeba?
RUTTE
Nou we doen drie dingen in Mali he. Dat is die missie en daarnaast de EU-trainingsmissie en de VN-missie Minusma. Bij de specifieke Franse missie zijn wij betrokken met een paar mensen, daar is goed contact over. Ik heb op geen enkele manier de indruk dat daar iemand onder druk wordt gezet, maar er is gewoon goed overleg. Het is een France-led, het is een door Frankrijk geleide missie, dus wij beraden ons natuurlijk ook in het kader van de Franse discussie die gaande is, waar ik hier verder geen mededelingen over kan doen wat die nou precies gaan doen, ook al staat het in de Spaanse krant, maar uiteraard kijken wij natuurlijk ook dan in het licht van het zich ontwikkelend beeld wat dat betekent voor de Nederlandse bijdrage aan die specifieke missie. En uiteraard tegen die achtergrond kijk je ook weer opnieuw naar breder wat we in Mali doen.
VAN DEN BERGH
Maar is het reëel om te denk dat Nederland daar zou blijven als Frankrijk teruggaat, vooral omdat Nederland verbindingsofficieren heeft?
RUTTE
Ja maar ik wil eigenlijk hier niet speculeren over wat de Fransen misschien gaan beslissen want dat moeten zij natuurlijk dan berichten. En dan zullen wij natuurlijk weer zeggen hoe we ons daar weer toe verhouden. Maar dat eigenlijk allemaal in buitengewoon prettige sfeer hoor. Die relaties met Frankrijk zijn uitstekend in de samenwerking binnen die missie.
Oekraïne (2)
VRAAG (BLOOMBERG)
Ik heb een vraag over Oekraïne. U sprak gisteren met uw Duitse collega, is daar nog gesproken over het leveren van wapens?
RUTTE
Nee, dan moet ik even goed denken, nee want de Duitsers hebben hun positie duidelijk gemaakt he. Nederland is daar nog mee bezig. Dus ik heb denk ik wel gezegd, maar dan zou ik even de aantekeningen moeten teruglezen van het verslag van m’n gesprek, dat wij dus nog een besluit gaan nemen hoe wij omgaan met het verzoek van Oekraïne bilateraal en in NAVO-verband. Ik vermoed, dat zou dus voorbij kunnen zijn gekomen, misschien ook niet. Want het is niet iets nieuws voor hun, ze weten dat we daarnaar kijken. En we weten ook dat de Duitsers al hebben besloten wat ze gaan leveren. Dus dat was in ieder geval geen hoofdpunt van gesprek, als het al voorbij is gekomen.
VRAAG
En Duitsland is daar wat minder happig in dan Nederland lijkt te zijn. Waarin zit dat verschil van inzicht, denkt u?
RUTTE
Nou ja, Duitsland is wat terughoudend in traditioneel ook waar het om dit soort zaken gaat. En Nederland, ja Nederland is ook heel voorzichtig. Maar goed, ja we moeten natuurlijk allemaal ook zelf bilateraal en in NAVO-verband wegen: de verzoeken uit Oekraïne. Wat kun je wel en niet doen? Dat doen we ook hier in Nederland heel zorgvuldig. Je wil natuurlijk geen wilde stappen zetten. En tegelijkertijd ook Oekraïne laten voelen dat we solidair met ze zijn en dan wel op een verstandige manier. Dat doen de Duitsers overigens ook. En dan komt iedereen uiteindelijk tot, binnen de nationale politieke afwegingen, tot z’n besluiten.
VRAAG
Maar dringt ie dan ook daar bij u aan van nou: pas op, wees daar voorzichtig mee, doe het misschien toch niet dat leveren van wapens.
RUTTE
Nee, dat is zeker niet aan de orde geweest, dan had ik dat absoluut nu heel precies geweten. Maar het zou dus kunnen zijn dat we de stand… maar dat is volgens mij ook niet aan de orde geweest. We hebben het echt heel uitgebreid gehad meer over de recente diplomatieke activiteiten van Macron, hemzelf, zijn bezoek aan Biden en mijn gesprekken vorige week en deze week met Johnson en in NAVO-verband. Dus het was echt: compare notes op dat vlak. En verder hebben we een aantal Europese thema’s besproken.
VRAAG
Oké, dank je wel.
RUTTE
Ja.
Overheidsuitgaven
VAN DER GOOT (NU.NL)
Ik wilde het eigenlijk even hebben over de alsmaar toenemende financiële problemen waar dit kabinet steeds nadrukkelijker mee te maken krijgt. Dat werd gisteren eigenlijk ook wel duidelijk he, in het debat over de Startnota. En met name over het probleem in box 3, dat kan oplopen tot 20 miljard. Zijn schattingen natuurlijk. Inflatie. Ja, dreigen er toegezegde overheidsuitgaven, is daar een probleem?
RUTTE
Nou ja, luister, ja ik doe dit natuurlijk al een paar jaar en elk kabinet wordt natuurlijk permanent geconfronteerd met actuele ontwikkelingen waar je je toe moet verhouden en die volgen niet precies het patroon wat je van tevoren had gewenst. Dus er zijn altijd weer unforeseen circumstances.
VAN DER GOOT
Maar lopen overheidsuitgaven gevaar? Laat ik het dan zo vragen.
RUTTE
Hm?
VAN DER GOOT
Lopen geplande overheidsuitgaven gevaar?
RUTTE
Ik wou eigenlijk daar niet op ingaan, omdat we hebben gezegd: er is een aantal dossiers, u noemt ze he – dat is inderdaad het vraagstuk van box 3, dat is het vraagstuk van de koopkracht, hoe gaan we om met het hogere minimumloon en wel of niet doorkoppelen dat specifieke onderdeel in de AOW, dat was het debat bij de regeringsverklaring, nou er zijn nog wel een paar problemen die ik zou kunnen bedenken die er zijn. Maar dat is op zich niet ongebruikelijk, dat richting Voorjaarsnota een kabinet geconfronteerd wordt met vraagstukken rondom de Rijksfinanciën en dan moeten we ons daartoe verhouden. Alleen het heeft niet zo heel veel zin dat ik nu ga speculeren van: wat zou dat dan allemaal kunnen zijn? Omdat we natuurlijk daar ook even in alle rust intern over moeten praten in het kabinet. Dat deden we vroeger in de coalitie, ja dat gaat niet meer dus dat doen we dan nu in de ministerraad.
VAN DER GOOT
Ja nou kijk, ik vraag het natuurlijk ook omdat: 20 miljard is nogal wat he. Dus dat is niet, dat bent u denk ik niet gewend. En de hoogste inflatie in veertig jaar, dat is ook nogal uitzonderlijk. Dus ik kan me wel echt voorstellen dat het toch best wel voor hoofdbrekens zorgt. Kunt u toch een beetje een soort van richting aangeven waar u aan denkt om toch te zorgen dat alle beloftes uit het coalitieakkoord voor nou ja de komende jaren, dat die geen gevaar lopen?
RUTTE
We kijken heel zorgvuldig de komende weken en maanden naar hoe we met al die verschillende financiële vraagstukken om kunnen gaan, ook of er nog een paar, misschien ook nog een paar plussen in zitten behalve al die minnen. Mijn ervaring is dat als je...
VAN DER GOOT
Maar het was een garantie toch? Een plusje in de koopkracht was een garantie als ik het...
RUTTE
Nee, ik bedoel plussen in de meevallers, dat er ook nog ergens een meevaller zit. En ja, dan moeten we daar gewoon in het kabinet over praten. Maar het lastige is...
VAN DER GOOT
Hoe ver bent u daarmee?
RUTTE
Dat wordt helemaal in kaart gebracht, dat moet nog helemaal beginnen. Dat gaat allemaal richting Voorjaarsnota, dus dan praat je echt over eind maart/april.
VAN DER GOOT
Ja.
RUTTE
Ja. En gisteren stond natuurlijk Sigrid Kaag tot de tanden bewapend klaar om te gaan reageren op de eerste termijn van de Kamer.
VAN DER GOOT
Dat was te laat.
RUTTE
Maar toen hamerde de voorzitter af, dus die moet ook nog reageren op de hele eerste termijn van de financiële beschouwingen.
VAN DER GOOT
Sowieso het belasten of het meer belasten van vermogen, hoe staat u daar eigenlijk tegenover?
RUTTE
Ja maar ik kan hier natuurlijk niet als partijman hier gaan staan praten, dus dat wil ik niet doen.
VAN DER GOOT
Ja dat lukte vorige week ook uitvoerig, dus dat kunt u vast nu ook wel.
RUTTE
Ja, maar dat gaat niet. Dat moet ik niet doen. Nee, laat ik daar nou m’n mond over houden want dat raakt precies aan de vraagstukken die u raakt, die u nu benoemt: box 3 gaat natuurlijk over vermogen en vermogenswinst en daarnaast spelen er andere problemen die u noemt. Dus die moeten we allemaal in samenhang bekijken. Maar als ik hier nou fris en vrolijk ga vertellen allemaal hoe ik daartegenaan kijk, dan ga ik, ja dan, laat ik dat nou niet doen.
VAN DER GOOT
Mag ik u dan nog één dilemma schetsen? Klaas Knot, president van DNB, heeft het over dat Nederland eigenlijk een rentenierseconomie is en dat gaat ten koste van de hardwerkende Nederlander. In het coalitieakkoord staat volgens mij dat het werken lonender moet worden. Ja hoe verhoudt zich dat dan samen?
RUTTE
Ja, nou ja ik moet zeggen ik het als historicus altijd geleerd dat de 18e eeuw, de pruikentijd, toen waren we aan het rentenieren en in de 17e eeuw waren we aan het handelen. Ik vind ons op dit moment meer 17e dan 18e eeuw, als je kijkt naar de extreem hoge groeicijfers van de economie, als je kijkt naar de extreem lage werkloosheid en de industriële productie die een record had weer, vorige maand. Dus economisch gaat het natuurlijk verschrikkelijk goed. De economie draait als een tierelier, echt ik heb dat niet meegemaakt in de jaren dat ik deze baan heb. Dus een renteniersland, daar zou iedereen nu een beetje sukkelen en op weg zijn naar z’n buitenverblijf aan de Vecht om nog eens met het cognacje in de hand en de sigaar na het borrelen te kijken hoe de dag was en vast te stellen dat het weer wat minder is geworden. Want rentenierslanden komen niet veel verder, dus ik ben het met die analyse van Knot niet eens. Waar ik wel voor sta en dit kabinet ook voor staat is natuurlijk dat, zo staat het ook in het coalitieakkoord, dat wij proberen om een evenwichtige koopkrachtverdeling te hebben waarin we oog hebben natuurlijk voor die hele brede middenklasse in Nederland en ook de mensen die hard werken met een wat kleiner inkomen en tegelijkertijd ook natuurlijk een heel programma hebben om armoede te bestrijden. Dus we proberen over die volle breedte, proberen we natuurlijk verstandig beleid te voeren.
VAN DER GOOT
Maar toch he, dit gaat over Klaas Knot, de belangrijkste financieel adviseur van het kabinet en u schetst, denk ik, een beetje een karikatuur van wat hij daar zegt natuurlijk.
RUTTE
Ja maar op dat punt van die renteniersmentaliteit. Nou, A zal ik nooit van Klaas een karikatuur schetsten want ik heb hem zeer hoog, dat weet hij.
VAN DER GOOT
Maar deze analyse klopt dan niet, zegt u?
RUTTE
Ik vind die term renteniersmentaliteit, dat vind ik overdreven. Nogmaals: dat is een land, of rentenierseconomie, dat is een economie die in decline is. Dat is Nederland in de 18e eeuw. Eerst hadden we het succes van de 17e eeuw, de derde generatie kooplieden dacht: nou we zijn wel klaar met allemaal nieuwe schepen bouwen en pakhuizen, we gaan het uitgeven aan mooie huizen aan de Vecht en schilderijen, nou niet eens schilderijen want die deden we in de 17e eeuw al, maar allemaal mooie dingen. Maar uiteindelijk zakten we wel in de prut daarmee. En dat doen we in Nederland nu niet. Ik bedoel: we draaien, onze economie gaat natuurlijk ontzettend goed.
VAN DER GOOT
Verwacht u dat u binnen het kabinet, dat hierover nog wel een discussie wordt gevoerd, over het belasten van vermogens? Want alles ligt nu eigenlijk weer op tafel he, sinds die uitspraak?
RUTTE
Ja, dat denk ik wel. We zullen over de volle breedte die discussie moeten voeren, ja zeker, om al deze problemen weer het hoofd te bieden.
VAN DER GOOT
En is het dan denkbaar dat anders dan in het regeerakkoord vermogen en winst zwaarder wordt belast he? Want dat wordt eigenlijk nu minder zwaar belast ten opzichte van het vorige coalitieakkoord.
RUTTE
Nou ja, daar wil ik nu niet over speculeren. Want we moeten echt eventjes nu vind ik in alle rust alle feiten op een rij zetten: waar zitten de tegenvallers, zijn er misschien ook nog eventueel meevallers? Ik heb ze tot nu toe niet gezien, maar soms zijn ze er weleens. En wat is dan het totale beeld? Wat is het probleem dat we moeten oplossen? Dat vervolgens goed analyseren en ophakken in partjes en oplossen. Ja dat is besturen. En ja, dit kabinet, de sfeer is uitstekend, ik denk dat we daar uit gaan komen. Maar ik moet er nu niet over speculeren. Laat ik dat nou niet doen, welke richting dat zou kunnen gaan. Dat werkt niet.
Goed weekend.