Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 11 september 2020
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 11 september 2020. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
RUTTE
Goedemiddag, we hebben natuurlijk vooruitgeblikt naar Prinsjesdag en zoals zoveel dit jaar in 2020 zal ook Prinsjesdag anders zijn dan andere jaren, want het coronavirus dwingt ons allemaal tot forse aanpassingen. Geen koninklijke rijtoer dit jaar, geen balkonscene en om drukte te voorkomen zullen ook de schoolklassen en de Oranjefans, die normaal gesproken massaal aanwezig zijn, dit jaar ontbreken. De bijeenkomst vindt niet plaats in de Ridderzaal, maar in de Grote Kerk. Het aantal genodigden is beperkt. Zo zullen helaas bijvoorbeeld de staatssecretarissen niet in fysiek de troonrede kunnen bijwonen. Ze zullen dat uiteraard allemaal, en dat zullen we controleren, online doen. Met andere woorden: we moeten het doen zonder de traditionele pracht en praal en veel mensen vinden dat jammer en dat geld ook voor mij. Ik behoor ook tot die groep die dat jammer vindt, maar tegelijkertijd is het risico nou eenmaal aanwezig dat we bij zo’n groot evenement er toch weer problemen krijgen met het virus en dat risico moeten we niet nemen. Tegelijkertijd, en dat wil ik hier echt benadrukken, heel veel dingen zijn wel normaal aanstaande dinsdag. De Koning leest de troonrede voor met daarin de voornemens van het kabinet voor 2021, de minister van Financiën biedt daarna het koffertje aan in de Tweede Kamer met de begroting en wat ook gewoon zal zijn is woensdag en donderdag de Algemene Politieke Beschouwingen in de Tweede Kamer, waar het kabinet de plannen zal verdedigen voor 2021. Ook daar wel een verandering, want we zijn daar maar met zeven bewindspersonen aanwezig, vanwege de coronaregels en afstandsregels. Dus ook daar wel iets anders dan normaal.
We hebben bij het maken van die plannen van volgend jaar natuurlijk te maken met het virus en dan in het bijzonder natuurlijk ook de medische kant ervan. De enorme economische gevolgen, maar uiteraard ook in de eerste plaats wat het betekent voor mensen die ziek worden en de maatregelen die we nemen, zeker ook in de economische, in de sociale hoek, dus hoe voorkom je dat banen verloren gaan, dat bedrijven in de problemen komen en daarmee ook de banen van de mensen die daar werken. Dan is het ontzettend belangrijk om te weten hoe die pandemie zich verder ontwikkelt en heel veel weten we niet. We weten nog niet hoe snel het vaccin er is. Er zijn heel veel hoopgevende signalen, maar er zijn geen garanties dat het vaccin er binnenkort zal zijn en dat betekent dat we ook wat dat betreft rekening moeten houden dat het korter kan duren, maar misschien ook langer en dat vraagt natuurlijk een lange adem van iedereen. Als je dan kijkt naar de ontwikkeling actueel van de besmettingscijfers in Nederland, dan zien we dat alweer enige tijd, sinds afgelopen dinsdag en dat is met terugwerkende kracht van een paar weken kijken, het reproductiegetal ligt boven de 1 en het laatste cijfer dat het RIVM afgelopen dinsdag heeft gepubliceerd en we zien ook dat de besmettingscijfers nog steeds hoog zijn en ook vandaag weer heel hoog: boven de 1200. Wij sturen natuurlijk op ziekenhuisopnames, voorkomen dat de ziekenhuizen overbelast raken en we kijken ook heel scherp dat mensen met een zwakke gezondheid en in het algemeen ook oudere in Nederland die extra gevoelig zijn voor het virus die dat goed zo mogelijk beschermd blijven en als je kijkt naar de opnames op dit moment in de ziekenhuizen dan zie we dat cijfers daar gelukkig, tot op dit moment, nog redelijk beheersbaar zijn. Maar dat lukt alleen als we ons zoveel mogelijk aan de regels houden: de 1,5 meter, thuisblijven bij klachten, handen wassen, zoveel mogelijk thuiswerken. Dus alle afspraken die we in Nederland hebben gemaakt.
Wat je ziet is dat, dat geldt denk voor heel veel mensen in Nederland en ik denk ook wel hier vanmiddag aanwezig, is dat die pandemie voor heel veel mensen heeft geleid tot gevoelens van verlies, gevoelens van verdriet, mensen hebben geliefden verloren, mensen hebben maandenlang hun ouders of grootouders niet kunnen bezoeken en heel veel mensen hebben natuurlijk gewoon ook in het dagelijkse leven gewoon ermee te maken dat hun normale manier van leven toch nu tijdelijk, hopelijk zo kort mogelijk, maar niettemin tijdelijk nu anders is. En er zijn ook gevoelens van eenzaamheid, bijvoorbeeld doordat mensen misschien met een kleine vriendenkring of die alleen zijn en niet naar hun werk kunnen. Er is teleurstelling omdat belangrijke momenten in het leven anders nu gevierd worden of herdacht worden dan normaal gesproken het geval zou zijn. Denk aan afscheidsbijeenkomsten, aan jubilea, aan diploma-uitreikingen. En al die gevoelens zijn belangrijk. Die mogen niet onder het tapijt worden geveegd. En daarom start op 6 oktober een periode van aandacht, aandacht voor deze gevoelens, aandacht vooral ook voor elkaar in onze mooie samenleving, een periode waarin we terugkijken, maar ook een periode waarin we vooruitkijken. Hoe steunen we elkaar bij verdriet, bij verlies, bij eenzaamheid en hoe helpen we elkaar en ook de samenleving er weer bovenop. We vragen gemeenten, maatschappelijke organisaties om initiatieven te ontplooien. We moedigen bedrijven en particulieren aan om ook hun bijdrage te leveren. De Rijksoverheid zal, waar dat nodig is, coördineren. Het wordt dus niet één groot evenement, maar de start van een reeks initiatieven die natuurlijk altijd zelf dan ook weer op een verantwoorde wijze georganiseerd moeten zijn en ik hoop dat we op deze manier elkaar kunnen inspireren om aandacht voor elkaar, zo’n sterk element in het afgelopen jaar van deze coronacrisis te bekijken, te herdenken, vast te houden en ook naar de toekomst mee te nemen. Dat maakt Nederland echt uniek.
Coronamaatregelen
WESTER (RTL NIEUWS)
Gezien het toegenomen aantal besmettingen vandaag ook weer, we gaan door de signaalwaarde heen, dan volgen er extra maatregelen. Wat voor maatregelen? Waar moeten we aan denken?
RUTTE
Er is geen automatisme dat zo’n signaalwaarde onmiddellijk leidt tot extra maatregelen. Maar het zijn momenten waarop je wel gaat kijken: wat is er aan de hand en wat is er nodig? Dus in die zin is uw vraag terecht. Maar het is altijd samenhangend met de verschillende cijfers en de interpretatie van de cijfers. Er is op dit moment intensief contact, de afgelopen dagen tussen in het bijzonder ook de burgemeesters van de veiligheidsregio’s Amsterdam, Rotterdam en Den Haag, samen met Hugo de Jonge en Ferd Grapperhaus. Ook gisteren weer uitgebreid gesproken. En er zijn daar een aantal concrete afspraken gemaakt. Dat betreft bijvoorbeeld de handhaving op de noodverordening dat die steviger moet waar dat kan. En dat de handhaving nog meer moet worden gericht op de plekken met de meeste besmettingen. Daarnaast zal het overleg wat er al is met bijvoorbeeld studentenorganisaties, en dit is breder dan alleen Den Haag, Amsterdam, Rotterdam, dit geldt natuurlijk voor alle studentensteden, HBO en wetenschappelijk onderwijs. Het overleg met studentenorganisaties, maar ook gezelligheidsverenigingen van studenten, onderwijsinstellingen en organisaties van studentenhuisvesting worden geïntensiveerd. We willen ook hen betrekken bij het beter naleven van de basisregels omdat we zien dat in de groep 20 tot 29 veel besmettingen voorkomen. Er zijn ook overleggen gaande om effectieve maatregelen te nemen om besmettingen in bijvoorbeeld studentenhuizen tegen te gaan. Daarnaast, en dat geldt ook breder dan alleen de grote steden, maar uiteraard ook zeker in de grote steden, werken we met organisaties van migranten in Nederland om hulp te bieden bij het bereiken van hun achterbannen met maatwerkcommunicatie gericht op die doelgroepen. En tenslotte, ook dat is belangrijk, intensiveert het kabinet begin volgende week in samenwerking met de veiligheidsregio’s de informatiecampagne gericht op jonge mensen. Doel is daarbij een duidelijke, maar ook zeker eerlijke boodschap te hebben gericht op jongeren, gericht op een betere naleving van de basisregels en het beschermen van kwetsbaren. Dus dat zijn de initiatieven die zijn voortgekomen uit het intensieve overleg de afgelopen dagen.
WESTER
Maar zijn er mogelijk ook de komende dagen nog echt dwingende maatregelen te verwachten?
RUTTE
Dat is nooit uit te sluiten. Ik heb steeds gezegd: er is niemand die een nieuwe nationale intelligente lockdown wil. Nooit uit te sluiten is dat regionaal, ja zelfs niet nationaal is helemaal uit te sluiten, maar dat is het laatste dat je wilt. Maar zeker niet uit te sluiten is dat regionaal wel verdergaande maatregelen nodig zijn. Dat is op dit moment niet voorzien, die gesprekken vinden plaats. De cijfers worden permanent geanalyseerd waarbij we kijken naar natuurlijk de effecten op de ziekenhuizen en de effecten op ouderen en mensen met een zwakke gezondheid. Maar een derde element van de strategie is natuurlijk ook sturen op het zicht houden op het virus. En een van de problemen die zich voordoen, misschien wel een paradox, is dat aan de ene kant met die hoge aantallen het aantal ziekenhuisopnames nogal meevalt, hoewel het wel aan het stijgen is. En in algemene zin de bescherming van ouderen en mensen met een zwakke gezondheid mogelijk is. Dat is niet altijd, maar niet heel erg verslechterd. Maar dat derde element, namelijk het bron- en contactonderzoek wordt natuurlijk ingewikkelder bij dit soort aantallen. Dan is het risico aanwezig dat je op een gegeven moment moet zeggen, zoals onlangs gebeurd is in Amsterdam en Rotterdam en bij dit soort grote aantallen dat je mensen moet vragen zelf mensen te gaan nabellen omdat simpelweg de capaciteit ontbreekt. Nou, naar al die zaken wordt steeds gekeken, in samenhang. Dat overleg met Aboutaleb van Rotterdam, Halsema van Amsterdam, Jan van Zanen hier in Den Haag de burgemeesters, gaat heel goed. En we werken natuurlijk ook toe naar de situatie vanaf derde week september dat we ook de regionale opschalingsladders willen hebben. Dus de hele opschalingssystematiek regionaal willen hebben. Maar het virus wacht natuurlijk niet daarop.
WESTER
Maar een regionale of lokale lockdown zoals bijvoorbeeld Rotterdam, Amsterdam of Den Haag is denkbaar?
RUTTE
Ja, u stelt die vraag nu in de context van deze cijfers en als ik dan ja beantwoord dan is het omdat de cijfers oplopen zou dan iemand kunnen constateren kondigt Rutte nu iets aan. Dat wil ik hier niet doen. Ik wil alleen in algemene zin zeggen dat in het beleid voorzien is dat los van alle contacten die gaande zijn en de in totaal zes maatregelen waar nu toe besloten is zowel richting de drie grote... in overleg met de drie grote steden, maar ook nationaal richting studenten en migranten, dat het altijd zo is dat als de cijfers uiteindelijk raken aan de strategische imperatief van de strategie, dat heeft dus te maken met de ziekenhuiscapaciteit en de positie van mensen met een zwakke gezondheid en het zicht houden op hoe het virus zich ontwikkelt, dan zijn altijd meer dwingende maatregelen mogelijk. Dat is slecht nieuws voor de economie, slecht nieuws voor het leven van heel veel mensen. Dus dat wil je zo lang mogelijk zien te voorkomen. Maar daarvoor geldt dan wel weer, sprak hij toch nog maar eens, is dat we dat met zijn allen in de hand hebben.
BREEDVELD (NOS)
Een belangrijk onderdeel van het tegengaan van het virus is testen. Testen, testen, testen. Wanneer is dat nu geregeld? Want het komt behoorlijk in de knel afgelopen week.
RUTTE
Ja en dat zal nog even zo blijven. En dat is omdat er ontzettend veel meer mensen gebruik maken van de testcapaciteit dan was berekend. Dat heeft er ook mee te maken dat er ook echt veel mensen zijn die gebruik maken van de testcapaciteit terwijl ze geen klachten hebben, die dus voor de zekerheid daarheen gaan. Dus het eerste wat we hier kunnen doen is met elkaar afspreken dat we ons niet laten testen als we geen klachten hebben. Dat haalt echt een stuk druk van de testcapaciteit af. Dus we moeten twee dingen doen: als samenleving kunnen we helpen door alleen te gaan als we iets hebben, bij klachten. En tegelijkertijd is natuurlijk, zijn we bezig, heel druk bezig om de testcapaciteit op te schalen. Door internationaal capaciteit in te huren. Enfin, er zijn recentelijk ook allerlei berichten over naar buiten gegaan. En we kijken ook hoe we binnen het testbeleid nog verder kunnen verfijnen, zodanig dat je nog meer capaciteit vrijspeelt. Maar de eerlijke waarheid is dat we bij deze enorm hoge aantallen op de onmiddellijke termijn niet voorzien is dat dat veel beter wordt.
BREEDVELD
En dus ontstaan er problemen bij diverse beroepsgroepen. Het verzorgend personeel, het onderwijs wordt over gesproken. Is het mogelijk en op welke manier denkt u het te doen om deze beroepsgroepen voorrang te geven?
RUTTE
Daar zal het kabinet vanavond een brief over versturen. Maar er is inderdaad gekeken, dat was ook een Kamerwens, kun je niet aan bepaalde groepen wat voorrang geven? Dan is het wel zo dat je heel precies moet definiëren: waar heb je het over? Dat zijn we nu aan het doen. Dat zal niet de breedte hebben... want kijk als je te veel mensen met voorrang laat testen, dan heb je bijna weer bij wijze van spreken iedereen. En daar is nou juist het probleem dat als je iedereen aan het testen bent, en dat moet natuurlijk ook als men klachten heeft, dat er op dit moment vertragingen zijn en die zijn de komende tijd niet weg. Dus je moet dan zorgen dat in een fase, en dat zal waarschijnlijk vanavond in een brief aan de Kamer, ik hoop dat dat lukt vanavond, nadere informatie over komen. En dan gaat het niet vanavond in. Dat zal dan echt nog wel even duren richting volgende week dat het ook ingaat dat je bepaalde groepen laat voorgaan. Maar wij zijn bezig wel heel precies te definiëren welke groepen dat dan zijn die in die zin essentieel zijn dat anders hele schoolklassen bijvoorbeeld thuis moeten blijven of verpleegkundigen die direct patiëntencontact hebben. Maar dat heeft zeker niet de breedte waar ook wel hier en daar in de samenleving om gevraagd is. Ook al omdat als je dat doet, los van de druk op de testcapaciteit die er sowieso al is, het lastige van fast tracks, dus dat je mensen versneld door de teststraat helpt, ook betekent dat er een risico is dat je niet optimaal van de capaciteit gebruik maakt. Omdat dan misschien zo’n speciale teststraat het net even wat minder druk heeft terwijl er een tekort is in de normale teststraat of omgekeerd. En het bemoeilijkt, het maakt complexer de uitvoering. Maar nogmaals, dat zijn we heel precies in kaart aan het brengen en er wordt een ultieme poging gedaan en ik hoop dat dat vandaag lukt om daar nadere berichten over naar buiten te brengen. En dat zal echt dan richting volgende week zijn dat dat ook ingaat. Ik hoop ten minste dat dat lukt zo eind volgende week of iets eerder. Maar dat is echt een zeer complexe logistieke operatie.
BREEDVELD
Het klinkt heel logisch om mensen uit de zorg bijvoorbeeld voorrang te geven. Dat zijn mensen die je zeker nu met deze pandemie niet wil missen. Tegelijk: hoe doe je dat? Moet iemand dan zijn loonstrookje meenemen naar de teststraat?
RUTTE
Nogmaals, daar ga ik nu nog even niet op in, op die details, want dat zijn we precies in kaart aan het brengen.
BREEDVELD
Maar dat is natuurlijk wel een probleem.
RUTTE
Nou ja, of je, ja, je kunt ook een combinatie doen van dat je zegt: joh, laat even zien dat je er ook werkt. Maar misschien moet je ook een heel klein beetje vertrouwen op mensen. Dus die combinatie en hoe ver je wilt gaan in het ook aantoonbaar maken dat iemand ook daadwerkelijk in bijvoorbeeld in de zorg met direct patiëntencontact werkt, dat moeten we even in kaart brengen.
Periode van 'Aandacht voor elkaar'
VAN WETTEN (ANP)
Meneer Rutte, kunt u iets meer vertellen over die 6e oktober? Is dat die landelijke dag die dan toch door gemeenten wordt ingevuld?
RUTTE
Het is geen landelijke dag, het is geen dag hè, het is het begin van een periode. Dus we willen echt ook dat over langere tijd laten doorlopen. Dat loopt dus echt wel richting het einde van het jaar. Daar gaan we, nou vanuit het kabinet zullen we dan aan proberen te sluiten bij lokale en regionale initiatieven, maar het is niet zo dat het kabinet dingen gaan organiseren. We vragen echt aan organisaties en gemeenten om dat te doen. En wij zullen proberen dat zo goed mogelijk te faciliteren en te coördineren. Waarbij het doel is met elkaar stil te staan terwijl de pandemie er nog is, het is niet klaar. Dus het is ook een moment dat het nog steeds gaande is. Maar tegelijkertijd merk ik in mijn omgeving, uit de onderzoeken die we ook krijgen, die zijn natuurlijk wat algemener, dat mensen zeggen: we hebben er echt behoefte aan om ook stil te staan bij de enorme impact die dit heeft op ons aller leven en op sommige mensen in de samenleving natuurlijk nog weer erger, omdat ze inderdaad niet bijvoorbeeld bij hun kinderen of kleinkinderen konden zijn gedurende langere periode. En ja, die aandacht voor elkaar. We hebben sowieso natuurlijk hartverwarmende initiatieven in de samenleving gezien in de afgelopen zes maanden. Het ook vasthouden van die gezamenlijke sfeer in Nederland. Die denk ik heel belangrijk is. Dat mensen ook echt opstaan voor elkaar. Dat willen we centraal stellen.
VAN WETTEN
Maar nou is het tegelijk lastig natuurlijk om iets in groepsverband te organiseren. Dus, hoe...?
RUTTE
Ja, ik was gisteren op de opening van het MBO jaar. Daar waren 200 mensen. 200 mensen in een hele grote sporthal van het ROC in Zwolle. Georganiseerd door de studenten. Maar werkelijk perfect, perfect corona-proof. En toch 200 mensen. Met Typhoon die zong en optredens. Ik mocht zelf iets zeggen. Maar het was echt door de studenten geweldig goed georganiseerd. Dus je kunt echt wel grotere bijeenkomsten organiseren. Ja goed, 200 mensen is natuurlijk nog niet zo heel veel. Maar toch wel veel meer dan we gewend zijn. maar dat vraagt echt doordenken. Dus dat zal ook hier moeten. En misschien zijn er kleinschalige initiatieven. Ik denk dat de media er ook op zullen inhaken. Dus dat moet echt iets worden. Een kick-off een soort start van een periode waarin we zeggen: jongens, ja, we zijn dat virus aan het bestrijden. We zijn ook economisch en sociaal bezig om de gevolgen te beperken. Maar tegelijkertijd: het heeft ook gewoon emotioneel mentaal op heel veel mensen in Nederland – van jong tot oud – enorme impact.
VAN WETTEN
Ja, want bent u bang dat de rek er een beetje uit is zeg maar? Het begrip voor maatregelen en dergelijke?
RUTTE
Daar heeft dit niets mee te maken. Want dit speelde al voor de zomer. En we zien overigens nog steeds uit al die onderzoeken dat het begrip voor alle maatregelen heel groot is. Maar dat de reis van begrip naar doen soms wat langer wordt.
Brexit
VAN DEN BERGH (REUTERS)
Ja, de Brexit. U heeft zich vast voorbereid....niet verrast door deze vraag.
RUTTE
Ja..... Wij bereiden ons op alles voor....
VAN DEN BERGH
Is het.... Denkt u dat het Verenigd Koninkrijk serieus is over de “internal market bill” of ziet u dat als een manier om de politieke druk op te voeren om dan iets in de toekomstige relatie onderhandelingen gedaan te krijgen? Want we hebben dat eerder gezien. Dat er heel veel theater en oppositie is. En dan op het laatste moment met heel veel druk komt alles toch nog goed. Verwacht u dat, of bent u wat pessimistischer?
RUTTE
Ja, ik ga daar niet op speculeren, dat doe ik niet. Ik sluit mij aan bij de oproep gisteren vanuit Brussel. Ik heb daar zelf iets over gezegd bij het terugblik debat Europese Raad afgelopen woensdagavond. Er is een terugtrekkingsakkoord gesloten tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie. De 27 landen die verder gaan. En ja, de eerste interpretatie toch ook in het wetsvoorstel is dat dat op onderdelen daarmee in strijd is. En ik roep de Britten op dat niet te doen. En zich overigens in algemene zin ook te houden aan het terugtrekkingsakkoord. En laten we dan proberen gezamenlijk ook de laatste eindjes aan elkaar te knopen. De puntjes te zetten op ja, de stappen die nu gezet moeten worden om ook echt richting eind van het jaar de Brexit op een manier vorm te geven die minimale schade heeft.
VAN DEN BERGH
En is het nu echt voor het Europese blok en voor uw collega’s in Europa echt tijd om zich serieus voor te bereiden op een no-deal? En is Nederland goed genoeg voorbereid op een....?
RUTTE
Je moet je sowieso voorbereiden op de afloop van dit overgangsjaar. Want ook als er wel een deal is, heeft dat nog steeds verregaande gevolgen voor heel veel bedrijven. Dus in die zin: het is niet zo dat met een deal het allemaal lekker doorloopt. Dan nog steeds heeft dat echt wel gevolgen. Het is een verschil tussen het Verenigd Koninkrijk in en uit de Europese Unie. Nou eind dit jaar, wat er ook gebeurt, de band veranderd. Alleen je hoopt natuurlijk dat dat zo goed mogelijk georganiseerd is. En zo goed mogelijk gecoördineerd. Daar moeten we aan werken.
VAN DEN BERGH
Maar Nederland heeft daar....
RUTTE
En daar moet iedereen zich goed op voorbereiden. En dat is natuurlijk ook waar Stef Blok en Sigrid Kaag, het hele kabinet druk mee bezig zijn. Maar vooral ook natuurlijk de bedrijven bijvoorbeeld. Dat die zich realiseren, dat, ja ook als het goed gaat, er toch heel veel werk op ze afkomt. En als het slecht afloopt, als het niet lukt, het vervolgakkoord te sluiten, ja dan is het nog complexer.
VAN DEN BERGH
Heeft u het idee dat uw Europese collega landen of buurlanden die misschien niet zoveel direct de eerste impact van de Brexit hebben zoals Nederland, zich wel genoeg voorbereiden op een no-deal? Nederland heeft die parkeerterreinen bij de Rotterdamse haven, zijn heel veel dingen al in werking gezet. Heeft u het idee dat dat Europa-wijd ook echt leeft...?
RUTTE
Ja, gaat fantastisch. Want het enige voordeel dat het allemaal zo lang duurt, dat iedereen geleidelijk aan wel zich aan het voorbereiden is. Kijk, “elk voordeel heb zijn nadeel”. Dus het grote voordeel van Nederland met zijn hele sterke logistieke sector en prachtige Rotterdamse haven en Schiphol en de knooppunten heeft natuurlijk als nadeel dat daar dus ook heel veel doorheen gaat en dat het ook direct gevolgen ondervindt van een Brexit. In wat voor vorm dan ook. Daar moeten wij ons goed op voorbereiden. Maar dat kan alleen weer als natuurlijk de vrachtauto’s die uit Polen en Duitsland komen, waar ze ook vandaan komen, en wat er ook precies gebeurt, zich ook hebben voorbereid. Ja, daar is wel heel intensief contact over. En ja, Rotterdam is natuurlijk een Nederlandse haven. Maar het is in feite ook, het is de grootste haven in dit deel van de wereld. En daarmee ook zo’n beetje het belangrijkste toegangspoort tot Europa, tot de interne markt. En daar hebben alle landen er belang bij dat de beheerder van die grote Europese toegangspoort Rotterdam – namelijk Nederland – in staat is om dat ook netjes af te wikkelen.
VAN DEN BERGH
Blijft u optimistisch over de uitkomst?
RUTTE
Ja, ik ben daar neutraal over. Want het heeft nooit zoveel zin dat ik de hele dag mijn geestesgesteldheid met iedereen deel. Ik kan niet goed zien wat het belang zou zijn van het Verenigd Koninkrijk om hier niet tot een gezamenlijke conclusie te komen. Ook in het belang van het VK, wat enorm geraakt is door de coronacrisis en wat een enorme oplawaai krijgt als er een alsnog harde Brexit zal zijn, economisch gezien.
Nationaal Groeifonds
DE RIJK (BNR)
Meneer Rutte, ik hoopte dat u mij wat kon uitleggen. Afgelopen maandag is het Nationaal Groeifonds van start gegaan, geadviseerd door een tiental, meen ik, hoge dames en heren, onder hen bevindt ook Prins Constantijn en nou vroeg ik mij af: u bent ministerieel verantwoordelijk voor Constantijn. Dat klopt toch?
RUTTE
Nou, ja, dat klopt, maar hij is geen Koning. Hij is dichtbij bij de troon. In die zin is er natuurlijk ook ministeriële verantwoordelijk voor het functioneren van het Huis, maar Constantijn krijgt geen geld van u en mij hè, hij krijgt geen geld uit de staatskas. Constantijn moet zijn eigen geld verdienen.
DE RIJK
Maar de ministeriële verantwoordelijkheid die ligt uiteindelijk voor hem bij, als lid van het Koninklijke Huis, bij u.
RUTTE
Ja ja jazeker, alleen ik wijs er altijd op dat er een verschil tussen de Koning, de Koningin en de Kroonprinses en overige leden van het Koninklijke Huis die wat verder van de troon staan.
DE RIJK
Maar waar het dan op neerkomt is dus eigenlijk dat u als het ware verantwoordelijk bent voor het advies wat uitgebracht wordt aan u, aan de staat, aan de Staat der Nederlanden. Wat een beetje een rare vorm is.
RUTTE
Nee hoor, er zit een verschil tussen systeemverantwoordelijkheid en inhoudelijk. Dus voor het systeem van het Koninklijke Huis en de ministeriële verantwoordelijkheid: ja. Dus wat ik moet toetsen of we, als kabinet uiteindelijk, en dat heb ik natuurlijk al even door mijn oogharen gedaan, zijn de waarborgen aanwezig dat Prins Constantijn vanuit zijn bijzondere positie, ten opzichte van de troon, dit kan doen zonder dat dat grote problemen oplevert? Mijn indruk is dat dat heel goed kan, dat daar alle waarborgen voor zijn ingebouwd. Dat is op systeemniveau. Dat hij vervolgens in zijn functie dingen doet, daar neem ik geen verantwoordelijkheid voor. Dat hoeft ook niet. Ik neem ook geen verantwoordelijkheid voor welke bedrijven, waar hij in zijn hoedanigheid van het bevorderen van startups in Nederland, ja daar maakt hij ook allerlei keuzes. Het is niet zo dat elke keuze door mij daarmee is (onverstaanbaar, red.). Ook daarvoor geldt, het systeem met die startups: is dat systeem goed? Dat was en is goed en daar werkt hij vreselijk hard aan, heel succesvol. Maar uiteindelijke zijn de precieze afwegingen daarbinnen zijn aan hem en ik moet ervoor zorgen dat het systeem goed in elkaar zit. Het is niet zo dat ik dan vervolgens verantwoordelijk ben voor elke...
DE RIJK
Als hij rare...
RUTTE
Nee, u heeft iets slims bedacht, maar helaas...
DE RIJK
Als hij rare adviezen geeft dan moeten we niet bij u zijn?
RUTTE
Prins Constantijn geeft nooit rare adviezen. Dat geldt trouwens ook voor de andere leden van het clubje.
Vluchtelingenkamp Moria
BREEDVELD (NOS)
Het gaat over de situatie in het vluchtelingenkamp Moria en de deal die daar in de Tweede Kamer over gesloten is. Nu blijkt, want Nederland wil in ieder geval 50 alleenstaande kinderen opnemen, maar Defence for Children en ook andere kenners zeggen van ‘die zijn daar eigenlijk niet meer’. Is dit kabinet bereidt om ook 14+, hè, dus kinderen ouder dan 14, maar nog wel minderjarig, op te nemen?
RUTTE
Nou de afspraken zijn gemaakt zoals ze zijn gemaakt en volgens mij moeten we nu even wachten op waar de Grieken ook mee komen en wat precies daar de gesprekken gaan opleveren... En ja, je kunt nou weer, ja, nu iedereen begint nu weer te zeggen: ‘ja, maar dat kan niet en daar is een probleem en zus’, maar dat ben ik al 10 jaar in deze baan gewend en heel vaak lukt het dan toch. Dus wacht eens even af waar de gesprekken met de Grieken toe leiden. En ik ga nu niet als-dan-vragen beantwoorden.
BREEDVELD
Nee, maar ik…Je kunt twee kanten op met dit verhaal, natuurlijk. U zit misschien meer op het standpunt dat u liever geen mensen opneemt omdat dat een aanzuigende werking heeft. De andere kant is als je mensen wil helpen, doe het dan ook echt.
RUTTE
Dat doen we toch en dat deden we ook al hè, met opvang op het Griekse vasteland. Daar zijn natuurlijk… voorzieningen worden daar nu gerealiseerd om behoorlijk veel kindjes daar goed op te kunnen vangen. Daar is nu aan toegevoegd, gisteren, op basis van een ook een politiek compromis, laten we daar niet voor weglopen, waren verschillende opvattingen over, maar volgens mij in een goede balans tussen alle coalitiepartijen, de 50 plus 50 en hoe dat gesaldeerd wordt met het UNHCR-quotum. Volgens mij is dat een hele fatsoenlijke... en nog een aantal aanscherpingen in het asielbeleid, volgens mij is dat een heel fatsoenlijke politieke afspraak die gemaakt is, waarbij het nu onder deze extreme situatie met de brand in het kamp en de verschrikkelijke situatie die zich daarmee voordoet mogelijk is voor Nederland om aanvullend op, wat ze op het Griekse land aan het realiseren zijn, een aantal kindjes hiernaartoe te halen.
BREEDVELD
Ja. Maar goed, ik probeer...
RUTTE
Maar dan hoor ik natuurlijk, ja dan krijg je natuurlijk allerlei mensen zeggen ‘zoals Nederland het nu bedacht heeft, dat kan niet’. Dat is niet van de Griekse regering, die gesprekken moeten allemaal nog plaatsvinden. Dus, laat nou eens even, dit is 24 uur oud, de kans geven om daar is even de volgende stap in te zetten.
BREEDVELD
Nee, maar goed, de situatie in dat kamp is natuurlijk al jaren gaande. Dus in die zin hebben we natuurlijk te maken gewoon met iets wat in al die jaren is ontstaan.
RUTTE
Maar luister de hele afspraak met Turkije in maart 2016 is gebaseerd op de gedachte dat Griekenland versneld de procedures afwikkelt en mensen dan terugzend naar Turkije, zeker de Syriërs. Zo is de afspraak gemaakt en dat is in praktijk heel weinig voorgekomen. Toch is de deal een succes, omdat heel veel vluchtelingen zeiden ‘we komen niet meer’, ondanks het feit dat ze misschien het risico te worden teruggestuurd, maar we komen ook niet meer in 4 dagen van Aleppo in Berlijn. En dat was natuurlijk de situatie eind 15, begin 2016. En dat leidde tot een onhoudbare druk op de samenlevingen. Duitsland, maar ook Nederland en Zweden. En dat was niet meer te houden. En we hebben aan alle kanten… helpen wij de Grieken de afgelopen jaren intensief met het versnellen van de asielprocedures met shelter capacity, met alles en nog wat om ervoor te zorgen dat het zo goed mogelijk eraan toe gaat. Maar dat is wel in de eerste plaats een Griekse verantwoordelijkheid. Ook om dat deel van de deal goed uit te voeren. De afspraak met Turkije.
BREEDVELD
Alle goede bedoelingen ten spijt, er is natuurlijk sprake van een schrijnende situatie. En nou is er die groep van alleenstaande kinderen...
RUTTE
Ja...
BREEDVELD
Minderjarigen, tussen de veertien en achttien jaar die eigenlijk nergens terecht kunnen. Want Nederland zegt: je moet niet bij ons zijn.
RUTTE
Nee, maar luister... Het is niet zo dat er niets geregeld wordt. We zijn ook bezig met voorzieningen. Alle landen zijn bezig. De Fransen en de Duitsers zijn bezig met een initiatief. Dus ik snap heel goed dat de brand van dinsdag/woensdag dat die en de verschrikkelijke impact die dat heeft op 13.000 mensen en die voor het overgrote deel niet verantwoordelijk zijn voor die brand. Hij zou dus zijn aangestoken door mensen die er zelf zitten. Maar dat is natuurlijk wel een hele kleine minderheid uit die 13.000. Dus het overgrote deel is het slachtoffer nu van zo’n brand. Dat dat opnieuw vraagt om het wegen van: wat kan Nederland doen? Dat begrijp ik. In de coalitie wordt daar verschillend over gedacht. Daar is een goede politieke balans gevonden. Nou, in die balans zeggen nu maatschappelijke organisaties: ja, maar is dat… zijn kindjes of jongeren van die leeftijd wel voldoende aanwezig in die groep? Ja, dat gaan we allemaal bezien. Maar er is een hele grote groep van 13.000. Dus laten we maar eens even kijken hoever we met de Grieken komen.
Goed weekend allemaal. Tot intensief volgende week.