Wetsvoorstel om de verdeling van restzetels bij verkiezingen gelijk te trekken aan de Tweede Kamer
Politieke partijen moeten voortaan minstens 1 zetel hebben behaald om in aanmerking te komen voor een restzetel. Dit staat in het wetsvoorstel dat door minister Judith Uitermark van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) aan de Tweede Kamer is gestuurd. Deze restzetelverdeling geldt nu alleen voor de verkiezing van de Tweede Kamer, maar zal na de wetswijziging ook gelden voor de verkiezingen van leden van gemeenteraden, provinciale staten, waterschappen en eilandraden.
Om in aanmerking te komen voor een restzetel moeten ook decentrale partijen voortaan de kiesdeler halen. De kiesdeler is het aantal stemmen dat een partij nodig heeft voor het behalen van 1 zetel. Zo zijn bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2022 in totaal 592 partijen met 1 zetel toegelaten tot de gemeenteraad. Van die partijen kregen 89 partijen, in 75 gemeenten, een restzetel zonder de kiesdeler te halen. Dit zorgt voor veel eenmansfracties.
Met het aanpassen van de wet wil het kabinet de werkdruk in gemeenteraden, provinciale staten, waterschappen en eilandraden verlagen en de coalitievorming in het decentraal bestuur vergemakkelijken. Door de vele eenmansfracties is het moeilijker om coalities te vormen, omdat er meer partijen nodig zijn. Daarnaast geldt, bijvoorbeeld voor gemeenten, dat door de toename van het aantal taken van gemeenten ook de werkdruk van gemeenteraadsleden toeneemt. Doordat eenmansfracties de werklast niet kunnen verdelen, is het voor hun lastiger om grote hoeveelheden dossiers te kunnen behandelen.
Verdere versterking decentraal bestuur
Naast het veranderen van de restzetelverdeling werkt het ministerie van BZK ook aan andere maatregelen om de kwaliteit en het functioneren van het decentrale bestuur te verbeteren. Zo wordt geïnvesteerd in de ondersteuning van griffies, rekenkamers en ombudsfuncties en wordt in overleg met de medeoverheden gewerkt aan nieuw beleid om te bepalen welke taken en bevoegdheden het beste bij welk bestuur passen, zodat lokale overheden hun taken goed kunnen uitvoeren.
Vervolg
Het wetsvoorstel ligt nu ter behandeling bij de Tweede Kamer. Het streven is dat het wetsvoorstel op 1 januari 2026 in werking treedt.