Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 13 december 2024
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Schoof na afloop van de ministerraad op 13 december 2024. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Explosie Tarwekamp
SCHOOF
Goedemiddag. Om te beginnen een kort woord over de explosie afgelopen zaterdag in de Tarwekamp in Den Haag. Er zijn zes dodelijke slachtoffers te betreuren en er zijn meerdere gewonden gevallen waarvan enkele zwaargewond. Bij mijn bezoek aan de rampplek afgelopen zondag zag ik van dichtbij wat voor ongekende ravage er is aangericht. Vreselijk. Ik heb buurtbewoners een hart onder de riem gestoken en de hulpverleners die daar heel goed werk hebben geleverd, mijn dank daarvoor uitgesproken. Er zijn aanwijzingen voor een misdrijf en er zijn vier verdachten aangehouden. Dat is de stand van zaken tot nog toe en het politieonderzoek is nog in volle gang en hopelijk leidt dat ook voor de bewoners snel tot meer duidelijkheid.
Onderwijsbegroting (1)
Gisteren heeft de Tweede Kamer ingestemd met alle begrotingshoofdstukken inclusief de onderwijsbegroting. Daarover zijn in de dagen daaraan voorafgaand afspraken gemaakt tussen de coalitiepartijen en de vier oppositiepartijen CDA, CU, SGP en JA21. Daarmee is er ook draagvlak in de Eerste Kamer voor de onderwijsbegroting. Eerder zijn nu dezelfde reden al afspraken gemaakt over de aanpassing van het belastingplan. Ik wil vanaf deze plek waardering uitspreken voor de constructieve houding van deze oppositie - en coalitiepartijen om tot werkbare meerderheden te komen.
Herstel - en veerkrachtfaciliteit
Dan over de agenda van vandaag. We hebben besloten een volgend betaalverzoek in te dienen bij de Europese Commissie uit de Europese herstel - en veerkrachtfaciliteit. Het gaat om een aanspraak van 1,2 miljard euro. Het eerste betaalverzoek van 1,3 miljard euro is inmiddels goedgekeurd en uitgekeerd. In totaal is 5,4 miljard euro voor Nederland bestemd. Het geld uit het fonds is bedoeld om bij te dragen aan verbeteringen op het gebied van onder meer energietransitie, digitalisering, betaalbare woningen, onderwijs en zorg.
Syrië (1)
Minister Veldkamp heeft vanochtend een toelichting gegeven op de ontwikkelingen in Syrië. Deze week is er een einde gekomen aan 54 jaar heerschappij door de Assad-familie. Dit is historisch voor Syrië en de vele Syriërs die onder het brute regime van Assad hebben geleefd. De-escalatie en een vreedzame politieke transitie is nu geboden. Belangrijk voor de bredere internationale gemeenschap om te bekijken hoe we dit proces in Syrië kunnen ondersteunen.
Bezoek aan Estland, Balkantop en Europese Raad
Tot slot een korte vooruitblik op volgende week. Maandag ben ik in Estland voor de jaarlijkse Joint Expeditionary Force Summit, oftewel het patrouilleren in het luchtruim daar. We spreken over de toegenomen dreiging van Rusland en over onze steun aan Oekraïne. En hoe we het NAVO-bondsgenootschap verder kunnen versterken, ook in aanloop naar de NAVO-top in juni volgend jaar in Nederland. Woensdag ga ik naar de EU-westelijke Balkantop. En donderdag ben ik bij de Europese Raad van de regeringsleiders in Brussel. En dan hoop ik u volgende week vrijdag hier weer te zien voor de laatste wekelijkse persconferentie van in ieder geval dit jaar.
Onderwijsbegroting (2)
DE WINTHER (TELEGRAAF)
Meneer Schoof, wat was nou eigenlijk uw rol afgelopen week als het ging om het bereiken van een akkoord over de onderwijsbegroting?
SCHOOF
Dat ik werd geïnformeerd. Want ik vond het, en dat heb ik ook hier al een aantal keren aangegeven, vrij logisch dat, gelet op de grote inbreuk die dit ook gaf, net als het Belastingplan, op het hoofdlijnenakkoord, dat de coalitiefractiewoordvoerders en de oppositie daar met elkaar hier in de Kamer met elkaar tot overeenstemming zouden komen.
DE WINTHER
Ja, maar het is toch zo dat het kabinet regeert en de Kamer controleert?
SCHOOF
Zeker, maar omdat het zo’n belangrijke inbreuk was op het hoofdlijnenakkoord en de financiële tabel die daarbij hoorde, vond ik het logisch dat daar waar wij de begroting hadden ingediend en er overeenstemming moest komen, vooral in de Kamer, ook gelet op de mogelijke meerderheden in de Tweede Kamer en de mogelijke meerderheden in de Eerste Kamer, vond ik het logisch dat de fractievoorzitters daar het initiatief hadden.
DE WINTHER
Ja, de indruk is ontstaan bij verschillende onderhandelaars, zowel in coalitie- als in oppositieverband dat het kabinet, met name de minister van Onderwijs, zelf eigenlijk niets heeft gedaan om zijn begroting voor elkaar te krijgen.
SCHOOF
Ja…
DE WINTHER
Ja, dat is niet waar?
SCHOOF
Nee, ik denk dat de minister van OCW datgene heeft gedaan wat hij moest doen, maar dat het initiatief primair lag nu bij de fractievoorzitters en er is door de minister van OCW en ook door de minister van Financiën daar waar nodig zeg maar bijstand geleverd om te zorgen dat de juiste gegevens boven water kwamen en men ook tot uiteindelijk een plan kon komen en ook dekking kon vinden. Want ook die dekking, dat heeft u gezien, ging niet alleen maar over de begroting van OCW.
DE WINTHER
Nee, we begrijpen dat de minister van OCW niet eens in de Eerste Kamer zijn licht heeft opgestoken waar eventuele zorgen zouden zijn. Dat is toch eigenlijk waar je begint, lijkt me, als je probeert om daar meer redenen te verwerven.
DE WINTHER
Volgens mij hebben overigens meerdere ministers in dit kabinet met zowel de Tweede Kamer als de Eerste Kamer bij de diverse begrotingen hun licht opgestoken, zoals u zei, bij de Tweede en Eerste Kamer.
DE WINTHER
Het gaat nu over de mensen van Onderwijs.
SCHOOF
Ja, voor hele specifieke vragen verwijs ik u toch echt naar de minister van Onderwijs, want dat was zijn begroting. Maar wij zijn als kabinet gewoon betrokken geweest langs de informele lijnen, althans langs de informatieve lijnen, om te zorgen dat de begroting kon worden aangepast en kon rekenen op een meerderheid. Het resultaat telt en dat is belangrijk.
DE WINTHER
Ja, ja, maar is dit nou het nieuwe normaal? Gaan we dit voortaan bij alle begrotingen zien?
SCHOOF
Nee, de begrotingen zijn nu afgerond.
DE WINTHER
Ja, er komen er weer nieuwe, hoop ik, voor uw kabinet, of niet?
SCHOOF
Ja, maar dat is volgend jaar. En volgend jaar komt het kabinet ook weer met een voorstel over hoe de begrotingen eruit gaan zien. We krijgen natuurlijk zo meteen ook de processen richting de voorjaarsnota. En dat is zeg maar een normaal proces waarin het kabinet met voorstellen komt en de Kamer daarop reageert en waar we iedereen bij zullen betrekken.
DE WINTHER
Ja, maar dit is eigenlijk wel een, vindt u, een normale gang van zaken wat we de afgelopen weken hebben gezien rond de onderwijsbegroting?
SCHOOF
Nou, we hebben gezien dat zowel bij het belastingplan als bij de onderwijsbegroting het noodzakelijk was dat de fractievoorzitters die dit kabinet steunen, samen met de oppositie probeerden tot de oplossing te komen, juist omdat het zo'n grote ingreep is op het hoofdlijnenakkoord, waarvan ik de eigenaren toch zie bij de fractievoorzitters.
DE WINTHER
Ja, een van die ingrepen is dat er behoorlijk wat geld uit de zorgbegroting wordt geklopt. De minister van Volksgezondheid weet eigenlijk van niks, geloof ik. Die zei vanochtend voor de ministerraad dat het voor haar toch een grote verrassing was wat er is gebeurd. Is dat goed bestuur?
SCHOOF
Laat ik vooral zeggen dat ik de zorg van de minister van VWS goed begrijp, want het is een forse ingreep in haar begroting, terwijl zij ook aan de vooravond staat van een aantal belangrijke overleggen en we met de minister van VWS ook kijken hoe we hiermee in zeg maar de komende periode goed kunnen omgaan.
DE WINTHER
Ze vroeg zich af of er wel goed over is nagedacht. Is er goed over nagedacht?
SCHOOF
Daarvoor moet hij bij de fractievoorzitters zijn.
DE WINTHER
U bent de minister-president.
SCHOOF
Klopt. Wij hebben amendementen, de Kamer heeft die aanvaardt. De Kamer is begrotingswetgever, die hebben het budgetrecht. Dus ze zijn nu aangenomen en wij gaan ze verdedigen in de Eerste Kamer.
DE WINTHER
Ja, ook al is er niet goed over nagedacht.
SCHOOF
Er is over nagedacht. Dit is een overeenstemming die bereikt is tussen de fractievoorzitters van coalitie en oppositie. En wij gaan deze begroting verdedigen in de Eerste Kamer.
DE WINTHER
Ja, maar goed, de minister en u spreken geloof ik met één mond. Dat is wel het streven. De minister van Volksgezondheid vraagt zich af of er wel goed over is nagedacht. Wij vragen aan u: is er goed over nagedacht?
SCHOOF
Er is zorg over de invulling van de bezuiniging op haar begroting. Die zorg begrijp ik heel erg goed. Maar er zijn altijd pijnlijke keuzes. Er is natuurlijk over nagedacht, want anders had men niet kunnen besluiten. Als men dan met z’n achten bij elkaar zit. Het vereist pijnlijke keuzes. En we gaan nu kijken hoe we die pijnlijke keuzes, die wil je de begroting rondkrijgen, onvermijdelijk zijn, hoe we dat met elkaar goed kunnen doen.
HAGENS (HART VAN NEDERLAND)
Betekent dat dat het nog teruggedraaid kan worden?
SCHOOF
Nee, want de begroting is nu vastgesteld.
HAGENS
Want zij gaat nu in overleg met de sector, vanmiddag. En ze maakt zich zorgen. Maar ze moet het hoe dan ook uitvoeren.
SCHOOF
Ja, de begroting is vastgesteld. Dus daar kan in die zin niet meer van worden afgeweken. En deze begroting verdedigen wij ook in de Eerste Kamer. En u weet, de Eerste Kamer kan hem alleen maar vaststellen of afwijzen. En dat betekent dat dit het kader is waarin de minister van VWS nu de onderhandelingen, met name over het zorgakkoord, voert. En ik snap haar zorg en daar hebben we vanochtend ook over gesproken en we kijken hoe we haar zeg maar kunnen ondersteunen, want uiteindelijk is het zorgakkoord ontzettend belangrijk. Dit is een van de elementen die nu... Ik heb ook de brief van, ik dacht de NZW, als ik dat goed zeg. Of de NZA, de Nederlandse Zorgautoriteit, gezien, die wordt natuurlijk betrokken vanmiddag bij de onderhandelingen, maar dat is een van de aspecten en er speelt nog veel meer om uiteindelijk tot een Zorgakkoord te komen. En ik hoop dat we alle partijen, en we geven alle steun aan de minister van Volksgezondheid, om tot dat zorgakkoord te komen.
HAGENS
Alleen zegt de minister ‘ik vraag me of er goed over is nagedacht’. En als ze dan in dat overleg de sector waarschijnlijk ook zal zeggen ‘ja, wij vinden het helemaal geen goed idee’, dan is de minister en de sector zijn het erover eens dat het misschien geen goed idee is, maar dan wordt het wel uitgevoerd.
SCHOOF
Ja, het begrotingsrecht zit in de Tweede Kamer, het budgetrecht. Daar zijn de amendementen aangenomen en daarmee is de begrotingswet een feit in de Tweede Kamer en verdedigen wij deze begroting in de Eerste Kamer.
HAGENS
Is het niet gek dat een minister dan iets uitvoert waarvan ze zelf zegt ‘ik vraag me af of er goed over is nagedacht’?
SCHOOF
Nou, er wordt wel eens vaker van de minister gevraagd om iets te doen waar ze misschien af en toe het idee van heeft, aan een minister in welk kabinet dan ook…
HAGENS
Minister Bruins ook.
SCHOOF
Nou, maar ik heb het over zeg maar reeksen van kabinetten die ik de afgelopen jaren heb gezien. Dan voer je soms dingen uit waar je zelf af en toe van denkt ‘ik had het misschien anders gedaan’. Maar je neemt daar uiteindelijk collectieve besluiten over. De Kamer heeft nu de besluiten genomen. Dus die worden uitgevoerd.
HAGENS
Dus u vindt het niet gek?
SCHOOF
Ik vind het niet gek, nee, dat de Kamer budgetrecht heeft en daarmee dus ook de besluiten neemt waar we ons als kabinet aan hebben te houden, want het is aangenomen door de Kamer.
Terugblik op 2024
HAGENS
Mag ik nog een andere vraag stellen? Want we lopen tegen het eind van het jaar, dan wordt er vaak teruggeblikt. Is er nou iets waar u trots op bent?
SCHOOF
Oh, nou vraagt u mij de vraag waar ik me volgende week helemaal had op voorbereid.
HAGENS
Oh, jammer (Onverstaanbaar, red.).
SCHOOF
Ja, ik ben ontzettend trots dat we afgelopen woensdag, en ik mocht daar ook aan het eind bij zijn, de woontop hebben gehad. En dat op die woontop ook zeg maar eigenlijk door alle partijen handtekeningen zijn gezet om te zorgen dat we die 100.000 woningen, wat een belangrijke opdracht van dit kabinet is…
HAGENS
Allemaal nog op papier.
SCHOOF
Ja, maar het begint op papier en begint met de overeenstemming tussen alle partijen. Dus ik ben er ontzettend trots op, want dat is niet zomaar tot stand gekomen, dat akkoord bij die woontop. Daar is ook stevig over onderhandeld en het is goed dat alle partijen eroverheen zijn gekomen.
HAGENS
Zijn er ook concrete zaken waarvan u zegt: ja daar ben ik echt trots op, dat dat het afgelopen half jaar is gelukt?
SCHOOF
Nou, ik noemde zeg maar de zware beroepen aanvullende, die afspraken die gemaakt zijn ten aanzien van pensioen.
HAGENS
Ten aanzien van vroegpensioen?
SCHOOF
Ja, vroegpensioen, ja ja. Ja, pensioen, vroegpensioen, ja.
HAGENS
Heeft u misschien ook het gevoel van: ik ben al lang blij dat we de kerst gaan halen met z’n allen?
SCHOOF
Nee hoor.
HAGENS
Oh.
SCHOOF
U kent mij als een optimist.
HAGENS
Ja, u ging ervan uit dat dat ging lukken, ja?
SCHOOF
Ja, klopt. Ik ben blij dat u zich die consistentie in mijn uitspraken kan herinneren, ja.
HAGENS
Is het kabinet nog net zo stabiel als de start?
SCHOOF
Ik vind van wel.
Asielplannen (1)
VAN GRONINGEN (CAFÉ KOCKELMANN)
Kan de Kamer ervan uitgaan dat u volgende week vrijdag met de asielplannen komt van mevrouw Faber, dat die naar buiten komen? Dat u daar een akkoord op bereikt in de ministerraad?
SCHOOF
Ik ga ervan uit dat wij volgende week vrijdag de asielnoodmaatregelwet in de ministerraad behandelen en dat we die na vrijdag kunnen doorsturen naar de Raad van State. Als we die doorsturen naar de Raad van State, wordt die ook openbaar.
VAN GRONINGEN
Dus vrijdag is het do or die, zeg maar, dan moet het gebeuren?
SCHOOF
Nou, do or die klinkt wel erg dramatisch. Ik ga er gewoon vanuit dat we uitvoering geven aan de afspraken die we met elkaar hebben gemaakt. Die inhoudelijke punten zijn bekend uit het regeerprogramma, die zijn gevat in de asielnoodmaatregelwet. Dus ik ga ervan uit dat we die vrijdag, het moest ook juridisch zijn vormgegeven in een regulier wetstraject, dat we die vrijdag in de ministerraad kunnen afhandelen.
VAN GRONINGEN
Ja, er zijn natuurlijk wel wat adviezen naar buiten horen komen, Raad van de Rechtspraak, Raad van State, gaat dat nog tot discussie leiden, verwacht u?
SCHOOF
Er zal altijd discussie zijn in een kabinet over dit zeg maar, want het zijn toch wel ingrijpende wetsvoorstellen, dus natuurlijk zal er discussie zijn. Maar ik ga ervan uit dat we dit netjes kunnen afronden. Overigens, het is niet zo dat alle adviezen nou weer negatief zijn. Dus, maar het klopt.
VAN GRONINGEN
Welke lichtpuntjes zag u wel dan in die adviezen?
SCHOOF
Nou, ik denk dat er soms ook echt constructieve ideeën zijn aangeleverd die gebruikt zouden kunnen worden.
VAN GRONINGEN
Zoals?
SCHOOF
Maar goed, ik verwijs daarvoor ook naar de minister van Asiel en Migratie, want die is natuurlijk primair hiermee bezig. Maar ik reageer even alsof alleen maar negatief gereageerd zou zijn. En overigens, de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State, ik denk dat het wel belangrijk is om even te melden, samen met de Raad van de Rechtspraak heeft, en dat hoort ook zo, in die consultatiefase advies gegeven. Maar ik wil ook voorkomen dat het beeld ontstaat dat de Raad van de Staten niet meer zou hoeven adviseren want het echte advies van de Raad van de State komt pas bij het indienen van de wet.
VAN GRONINGEN
Juist. Nou sprak ik wat de Kamerleden onder andere van coalitiepartijen, die zeiden, ‘ja, we weten eigenlijk van niks, we hebben geen idee’. Hoe taxeert u dat? Dat deze minister daar totaal geen contact mee heeft? Dat zij geen contact met die minister kunnen krijgen? Wat zegt u tegen haar daarover? Moeten ze niet eens een keer een kopje koffie gaan drinken met die Kamerleden?
SCHOOF
Nou, ik denk dat het überhaupt verstandig is voor alle kabinetsleden om regelmatig contact te hebben met Tweede Kamer en Eerste Kamer. Maar betrekking tot dit specifieke wetsvoorstel: iedereen kent de inhoudelijke contouren van het wetsvoorstel. De vraag was een tijd geleden: is dat een noodwet of niet? Daarover werd afgesproken, het komt in een regulier proces. Dat lopen we nu netjes door. We hebben de consultatieronde daarover gehad. In de zin zoals we het ook hebben afgesproken, namelijk: we doen een consultatie bij die partijen waar dat verplicht is om dat te doen, maar we wilden toch nog steeds die snelheid betrachten, nu gaat het naar de Raad van State. Aan de Raad van State vragen we spoedadvies, dan krijgen we het terug. Dan hebben we het daar nog een keer over ongetwijfeld in de ministerraad. En dan gaat het naar de Kamer. Dus er zijn nog heel veel momenten waarop in het bijzonder minister Faber contact kan hebben met de Tweede Kamer. En overigens vervolgens ook met de Eerste Kamer over dit wetsvoorstel.
VAN GRONINGEN
U zegt: het zou verstandig zijn als een bewindspersoon af en toe contact heeft met Kamerleden. Wij horen daar terug dat dat tot nu toe non-existent is, dat contact. Dus hoe kan dat dan?
SCHOOF
Nou, volgens mij staat ze met enige regelmaat in de Kamer dus non-existent kan het niet zijn.
VAN GRONINGEN
Oké, maar buiten de Kamer om, die kanalen zijn er ook. Er wordt ook gezegd dat er nog steeds geen PA is, geen politiek medewerker waarmee ze contact kan zoeken. Wat vindt u daarvan?
SCHOOF
Dat is allemaal aan de minister Faber.
VAN GRONINGEN
Waarom?
SCHOOF
Ik schrijf niet voor of iemand een PA heeft of niet. Of welke selectiecriteria daarvoor worden aangelegd. Dat is echt aan de minister zelf om dat te doen. Ik vind het belangrijk, dat heb ik gezegd, dat elke minister in dit kabinet, naast de formele momenten, inderdaad contact heeft met Kamerleden. Dat is belangrijk. Dat hoort bij het normale politieke handwerk. En daar hebben we het ook regelmatig in de ministerraad over, dat dat belangrijk is om dat te doen.
VAN GRONINGEN
Vindt u dat een ministerie een persoon moet hebben, die wij kunnen opbellen als pers, om een vraag aan te stellen?
SCHOOF
Daar hebben we het daar vorige week uitvoerig over gehad.
VAN GRONINGEN
Ja, maar ik vraag het u nog.
SCHOOF
Ja, nee dat mag. En natuurlijk is het belangrijk dat u die heeft. Overigens, ik vind het nog belangrijker dat het publiek, dat de Nederlandse burger zich ergens kan melden bij een departement. Want u vindt meestal uw eigen weg wel maar ik vind het ook belangrijk dat u zich bij één persoon kan melden. En er zal altijd iemand bij de directie communicatie en voorlichting van het departement zijn waar u zich kunt melden.
VAN GRONINGEN
Nou ja, we proberen dus contact te zoeken met mensen die daar werken, Bij dat ministerie van Asiel en Migratie. En dan krijg je dus ineens direct contact met ambtenaren. En dan komt er een beeld naar voren, meerdere gesprekken die we voeren, van een departement waar het woord chaos viel meerdere keren, een bewindspersoon die totaal niet serieus genomen wordt. Ook mensen die gewoon hardop uitspreken dat er sprake is van tegenwerking. U kent die (onverstaanbaar, red.) nog, want voorheen was dat het ministerie van Justitie en Veiligheid waar u werkte. Wat zegt u dat?
SCHOOF
Nou, ik hoor u het allemaal zeggen. Ik ken het departement als een buitengewoon betrokken en loyaal departement wat snoeihard werkt, waar ambtenaren werken die dat ook doen, en die voor elke minister, van welke kleur dan ook, bereid zijn het werk te doen, open en eerlijk over te adviseren. En dat is echt het afgelopen half jaar niet veranderd.
VAN GRONINGEN
Als dit soort dingen steeds erbij komen, afgelopen week kwam die zorg ook in de media over het functioneren van mevrouw Faber. Op welk moment zegt u nou als premier, ‘nu ga ik daar mee bemoeien’. We hebben natuurlijk al eerder die hele aanloop gehad met die dragende motivering die we nooit gezien hebben. Nu hebben we dit weer. Wanneer grijpt u in op dat departement? Wanneer gaat u zich er mee bemoeien?
SCHOOF
Nou, ik vind niet dat ik daar hier op deze plek zeg maar heel expliciet over hoef te zijn. Ik heb eerder gezegd, mevrouw Faber doet haar werk. Ze zorgt dat de wetsvoorstellen, waar we over af hebben gesproken dat die snel naar de Kamer moeten, maar in ieder geval eerst in de ministerraad, de Raad van State. Als we de stukken voor vrijdag, die gaan ook een dezer dagen rond. Dus we kunnen echt over die stukken gaan spreken. Dat vind ik belangrijk. En zolang die prestaties worden gerealiseerd en als we ook met elkaar de doelstellingen halen, namelijk die wetten naar de Raad van State en terug en vervolgens naar de Kamer, dan is er wat mij betreft nog steeds het resultaat telt. En dan is het aan mevrouw Faber om te kijken hoe ze dat met de woordvoerder of een PA regelt. En ik ga ervan uit dat het ambtelijk apparaat altijd zeg maar kritisch, positief, loyaal en betrokken daaraan blijft werken. En zo ken ik de ambtenaren. Zo ken ik ze zeker bij het departement van Justitie en Veiligheid, waar Asiel en Migratie nu mede deel van uitmaken.
VAN GRONINGEN
Laatste vraag: U zei, op deze plek hoeft u daar niet expliciet over te zijn. Mag ik daaruit opmaken dat u achter de schermen zich dus al degelijk heel inhoudelijk bemoeit bent met wat mevrouw Faber doet?
SCHOOF
Nee.
VAN GRONINGEN
Oh.
SCHOOF
Ik zorg ervoor dat zij, zoals bij elke minister, bij de dingen die we afspreken, dat die worden nagekomen.
Onderwijsbegroting (3)
HOEDEMAN (ALGEMEEN DAGBLAD)
Meneer Schoof, toch nog heel even over de onderwijsbegroting. U zei in september in een interview ‘ik ga heel strak de regie voeren en coalitieleiders moeten ons niet meer verrassen’, toch is dat wat er deze week is gebeurd: vicepremier Agema werd verrast door een greep uit haar kas. Is dat nou iets wat u volgend jaar weer zo wil laten gebeuren?
SCHOOF
Ja, ik zei al dat het, zeg maar gelet van de ingrepen op het hoofdlijnakkoord, het noodzakelijk was dat de vier fractievoorzitters van partijen die ons kabinet steunen met de oppositie die dat wilden, dat het goed is dat er afspraken zijn gemaakt. Dat is één. Dat vind ik ook zeg maar nog altijd een verantwoordelijk proces. Tegelijkertijd, een kabinet hoort als eerste een begroting te maken en dat hebben we overigens ook gedaan. Er zat enige tijd tussen. Maar gelet op het feit dat de discussie die ontstond, net als bij het belastingplan, snap ik heel goed dat dat op een andere manier wordt vormgegeven dan dat zeg maar het kabinet daarin een hele actieve, dominante rol speelt. Als we kijken naar de voorjaarsnota, dan is dat weer aan het kabinet om daar de regie op te voeren, om daar met voorstellen over te komen. En we zullen dat ook zo inrichten dat we in goed overleg eerst in het kabinet maar natuurlijk ook, want je wil je politieke dekking weten vanwege het politieke handwerk, waar we eerder over spraken, dat je zorgt dat je dat ook voor elkaar bokst. En daar zijn we met elkaar zeer van bewust.
HOEDEMAN
Hebt u dit proces geëvalueerd in de ministerraad vandaag?
Schoof
Nee, we hebben het proces niet geëvalueerd. We hebben kennisgenomen van de resultaten.
HOEDEMAN
Bent u van plan het volgend jaar weer te doen?
SCHOOF
Nou, ik ga ervan uit dat wij volgend jaar in de zomer, de eerste voorjaarsnota vervolgens in de zomer, de begrotingen afronden en dat we de begrotingen, dan hebben we ook even de tijd. U weet, afgelopen zomer waren we met heel veel dingen tegelijkertijd bezig, terwijl we pal voor de zomer waren beëdigd, dat we een ander proces kunnen doorlopen, ook als kabinet dan dit jaar.
Defensiebudget (1)
HOEDEMAN
Gaat u komende gesprekken over de voorjaarsnota ook ruimte inruimen voor extra budget voor Defensie, waar de secretaris-generaal van de NAVO al om heeft vraagt?
SCHOOF
Ja, dat is een van de onderwerpen die misschien ter sprake komt, maar ik ben in ieder geval blij dat deze week ook in het parlement op basis van de initiatiefwet, de 2% besproken is. Er wordt volgende week over gestemd. Maar ik heb het gevoel dat dat zomaar, dat dat zou kunnen redden, zeg maar. Ik denk dat het belangrijk is, die tweeprocentsnorm. Er zit grote druk, maar nog niet alle Europese lidstaten hebben die tweeprocentsnorm al gehaald. Dus ook daar zit druk om naar die 2% te gaan. We merken dat het voor Defensie nog best lastig is om al dat geld daadwerkelijk uit te geven omdat ook de defensie-industrie niet is ingericht, zeg maar, op die extra vraag en die extra middelen die zijn vrijgekomen. Dus het is een discussie die we voorlopig nog in beperkte rust kunnen voeren. Maar de noodzaak die de secretaris-generaal van de NAVO aangeeft, namelijk ‘let wel op, wees bewust van wat er zich afspeelt aan de Oostgrens’, het zou u niet verbazen dat dat een onderwerp is wat mij zeer ter harte gaat en waar ik me zeker bij aansluit.
HOEDEMAN
Ja, maar de komende 4, 5 jaar moet er beduidend meer uitgegeven gaan worden aan Defensie. U kijkt naar de achterhoede, naar de 9 landen die het nog niet gehaald hebben, die 2%. Maar Nederland moet naar 3%. Wat zegt u daarop?
SCHOOF
Nou, ik heb niemand horen zeggen dat Nederland naar de 3% moet behalve dat u het nu zegt in de term van ‘moet’. Dus we zijn aan het kijken, maar we hebben bij de voorjaarsnota best wel een stevige klus te klaren. En als daar ook een verzoek komt tot verhoging van het defensiebudget, zal dat worden meegenomen. Maar ik ga hier niet zeggen dat dat een uitgangspunt is van de gesprekken die we bij de voorjaarsnota hebben.
Onderwijsbegroting (4)
BOS (NOS)
Toch nog even over die onderwijsbegroting. Ik begrijp het eigenlijk niet zo goed. Hoe zit het nou? Wanneer wist u nou precies wat het zou worden?
SCHOOF
Het zijn twee onderdelen. Het waren de uitgaven en de dekking. En op beiden zijn we, zeg maar, zowel de minister van Financiën, minister van OCW, staatssecretaris van OCW als ik, bij tijd en wijlen geïnformeerd over de stand van zaken, zodat we wisten wat er aan de uitgavenkant kwam. En uiteindelijk ook bij de dekking, want ik vond zelf ook de dekking belangrijk, dat we ook wisten dat er een reële dekking was. Over de inhoudelijke dekking zijn we zeg maar vrij laat geïnformeerd, maar dat kan ook bijna niet anders, omdat er pas vrij laat ook overeenstemming werd bereikt.
BOS
Ja, maar u heeft dus de hele tijd wel gehoord: dit wordt het ongeveer?
SCHOOF
Nou, dat wisselde steeds. Dus er zijn vele varianten voorbijgekomen waar ook technisch naar moest worden gekeken of dat werkelijk kon.
BOS
Maar het klinkt een beetje alsof u ineens een uitdraai krijgt, ‘dit wordt het’, en u zegt ‘nou, het is goed, gaan we doen’.
SCHOOF
Nee, er zijn vele technische varianten voorbijgekomen. Daar is dus zeg maar technisch commentaar op gegeven, omdat de inhoudelijke keuze in dit geval heel nadrukkelijk lag, primair bij de acht fractievoorzitters, om daar met elkaar overeenstemming te bereiken.
BOS
Maar is dat juist niet heel erg gek, dat u niet inhoudelijk kan zeggen, ‘ja jongens, dit is niet verstandig’? U klinkt nu als een soort uitvoerder.
SCHOOF
Nee, maar ik heb, kijk, er moesten pijnlijke keuzes worden gemaakt, dus die hadden wij overigens ook al gemaakt. Die pijnlijke keuzes stonden zwaar ter discussie. En daar komen dan andere pijnlijke keuzes tegenover te staan. Ja, dus in die zin hebben wij daar technisch naar gekeken, vonden we het belangrijk dat het resultaat werd geboekt door de acht fractievoorzitters, omdat dat ons uiteindelijk de garantie geeft dat we met de begrotingen door kunnen naar de Eerste Kamer. En dan is wat mij betreft toch: het resultaat telt.
BOS
Maar u doet alsof het de normaalste zaak van de wereld is.
SCHOOF
Nou, ik vond het in dit geval, omdat het over het hoofdlijnenakkoord ging, logisch dat de fractievoorzitters daar primair aan zet waren, samen met de coalitie, om te kijken of men hieruit kon komen. Net zo goed als bij het belastingplan.
BOS
En dan toch even voor de helderheid, want mevrouw Agema deed vanochtend, die hing zo’n beetje in de gordijnen. Was dat dan toch een soort theater, of heeft ze wel een punt? Wist ze echt van niks?
SCHOOF
Nee, er is overeenstemming tussen de fractievoorzitters bereikt, daarover zijn we geïnformeerd.
BOS
En zij dus ook?
SCHOOF
En ik snap, en ik herhaal, ik snap de grote zorg van mevrouw Agema, die vanmiddag, met uw collega, dat al aangaf, onderhandelingen voert over het Integraal Zorgakkoord. Het Integraal Zorgakkoord is voor het kabinet ook ontzettend belangrijk. En dus kijken we ook hoe we mevrouw Agema daarbij kunnen ondersteunen om te zorgen dat ze dat zorgakkoord daadwerkelijk kan sluiten. Want het is ontzettend belangrijk voor de zorg, voor de zorg van de Nederlanders en voor het kabinet.
Syrië (2)
BOS
Dan toch even een ander onderwerp, Syrië. U stopt even met het beslissen over verzoeken. Is dat legitiem?
SCHOOF
Ja.
BOS
Waarom?
SCHOOF
Omdat de situatie in Syrië op dit moment buitengewoon onduidelijk is. En dat is precies de situatie waar een besluitvormingsmoratorium voor bedoeld is.
BOS
En wat gebeurt er met de mensen die hier dan nu zitten?
SCHOOF
Die krijgen een wachtpauze. Want er wordt gedurende een half jaar nu niet besloten over een verzoek.
BOS
En die blijven dus in een AZC dan?
SCHOOF
Ja, die blijven in een AZC, ja.
BOS
Hoe waarschijnlijk is het eigenlijk dat die mensen uiteindelijk nog teruggaan?
SCHOOF
Nou, dat hangt erg af van de ontwikkeling in Syrië.
BOS
Maar heeft dat het vertrek van Assad meer mogelijk gemaakt of niet? Wat denkt u?
SCHOOF
Nou, ja, ‘wat denkt u’? Dan ga ik weer duiding geven aan een buitengewoon complex proces. Niemand had denk ik verwacht dat zo snel het regime zou vallen. En de verhoudingen van de verschillende partijen die in Syrië nu met elkaar gaan kijken of ze een regering kunnen gaan vormen, dat staat nog maar in de kinderschoenen. Een van die partijen is overigens een HTS, een organisatie die gelist is als een terroristische organisatie, uit het verleden gelieerd aan Al-Qaeda. Zich de afgelopen periode wel een ander gedrag en een ander imago, maar het is allemaal nog maar even afwachten waar dat toe leidt, of dat stabiliteit krijgt, hoe die verschillende partijen elkaar weten te vinden. En dat maakt dat het op dit moment erg moeilijk is om te zeggen, nou het komt wel goed in Syrië of het gaat helemaal fout in Syrië en dat is ook precies de reden waarom zeg maar de internationale gemeenschap zich nu zeg maar diplomatiek inzet om te kijken hoe wij kunnen bijdragen aan stabiliteit in Syrië en als er stabiliteit komt in Syrië, dan kan er vervolgens ook weer gekeken worden naar: wat betekent dat eigenlijk voor het asielbeleid in Nederland, in Europa? Want er zijn meerdere Europese landen die iets van een besluitvormingsmoratorium hebben afgekondigd of wat daarop lijkt en dat is allemaal in afwachting van de ontwikkelingen die zich in Syrië de komende weken, maanden gaan afspelen.
BOS
Ja, u zegt weken, maanden, maar dat kan dus nog wel eens misschien wel jaren gaan duren voordat daar iets stabiels zit en je ook mensen daar werkelijk terug kan sturen dus?
SCHOOF
Dat zou kunnen, maar het zou ook kunnen dat de ontwikkelingen sneller gaan, daarom is het ook moeilijk om ze hier ter plekke te duiden, dan zeg ik dat zullen we dus de komende periode moeten zien. Het ging heel snel, de val van het regime en ik hoop dat partijen zich snel weten te vinden, dat ze stabiliteit weten te creëren, dat ze het ook laten zien, dat het ook vertrouwen geeft aan de mensen die in Syrië wonen. En als dat zo is, dan kan geleidelijk aan een discussie in Europa ontstaan over de vraag of vluchtelingen terug kunnen of dat er zeg maar weer besloten kan worden over de asielverzoeken van Syrië.
BOS
Maar voorlopig niet aan de orde?
SCHOOF
Nee, we hebben een besluitvormingsmoratorium en dat duurt een half jaar zoals u weet.
WESTER (RTL)
Ja, meneer Schoof, toch ook nog even over de begroting van Onderwijs. Als minister Agema zich beklaagt dat ze zich overvallen voelt door de greep in haar kas, moet ze zich wel niet gewoon wenden tot haar partijleider Geert Wilders die daarmee ingestemd heeft?
SCHOOF
Nou ja, ik snap heel goed dat ze dat, zeg maar, vanochtend haar zorg in het kabinet heeft gedeeld, want uiteindelijk is er gisteren door de Kamer in ruime meerderheid zijn de begrotingen aangenomen. En dat betekent dat dat voor ons nu een feit is en dat haar zorg dus ook onderdeel is van, zeg maar, de zorg die we als kabinet hebben om te kijken hoe kunnen we haar steunen en helpen in het realiseren van het zorgakkoord. Maar nogmaals, daar is meer, zeg maar, aan de hand dan de bezuiniging die nu op VWS is ingeboekt ten behoeve van de OCW-begroting.
WESTER
Maar als ze zich overvallen voelt, dan moet ze toch gewoon bij haar partijleider zijn?
SCHOOF
Ja, maar mij gaat het over haar zorg en die vind ik veel belangrijker en dat gaat over het feit dat zij nu druk in het proces zit van het zorgakkoord. Het is ook nog wel weer te begrijpen overigens dat die partijen die daarbij betrokken zijn voor de bezuiniging op de gezondheidszorg zeg maar meteen roepen: dan wordt het wel erg ingewikkeld. En we kijken gewoon waar dat toe leidt en die zorg daar hebben we het met name over gehad en kijken hoe we haar kunnen steunen.
Actie ‘Niet uit mijn naam’ (1)
WESTER
Dan even iets anders. Oxfam Novib is een actie gestart: niet uit mijn naam. Het doel van de actie is eigenlijk het stilzwijgen in hun ogen van de Nederlandse regering, het kabinet, te doorbreken als het gaat om wat Oxfam Novib noemt de vernietiging van een volk in Gaza door Israël. Wat vindt u van die actie?
SCHOOF
Ja, als het gaat over het Nederlands beleid voor Israël wil ik nogmaals benadrukken dat het kabinet hecht aan de veiligheid en bestaansrecht van Israël. Dat is zeg maar toch een uitgangspunt van ons kabinetsbeleid. Daarnaast roepen we Israël consistent op zich aan het humanitaire oorlogsrecht te houden. We willen meer humanitaire hulp in Gaza en we willen de-escalatie. En we roepen ook steeds op tot een staakt-het-vuren. En dat is ook en dat zal ook mijn reactie zijn en blijven en nu ook naar aanleiding van de oproep van Oxfam Novib.
WESTER
Vindt u het verwijt dat gemaakt wordt tijdens die actie terecht aan het adres van de Nederlandse regering?
SCHOOF
Nou, ik heb gezegd wat ik net heb gezegd. Dat is onze positie. Zo kijken we ernaar. Dat is ook mijn antwoord op de oproep van Oxfam Novib.
WESTER
Nu wordt bij die actie onder andere opgeroepen om brieven aan u te sturen. Zijn ze daarbij aan het goede adres?
SCHOOF
Ja, ik hoop dat ze het goede adres hebben. Anders komen de brieven niet aan.
WESTER
Nou, voor de zekerheid, geef het nog maar even. Nee, maar zijn ze bij u aan het goede adres?
SCHOOF
Ja, als je je tot een Nederlandse regeringsleider wil richten, dan zijn ze bij mij natuurlijk aan het goede adres.
WESTER
Want u voelt zichzelf in die zin ook verantwoordelijk daarvoor?
SCHOOF
Nou ja, ik voel me verantwoordelijk voor het Nederlandse beleid. Dat moge duidelijk zijn. En dat deel ik in het kabinet natuurlijk primair met de minister van Buitenlandse Zaken. Maar ik ga hier niet roepen: stuur alle brieven maar naar de minister van Buitenlandse Zaken, ze mogen ook naar de minister van Buitenlandse Zaken worden, daarover geen misverstand. Maar ik ga niet roepen ‘dat is het pakkie an van minister Veldkamp’. We hebben kabinetsbeleid, daar sta ik voor. En als er wordt opgeroepen om die brieven naar mij te sturen, dan kan dat.
WESTER
Voordat de mensen de pen pakken en achter de computer duiken, heeft het zin?
SCHOOF
Nou, ik heb u gezegd wat het Nederlandse standpunt is.
WESTER
En dat gaat niet veranderen?
SCHOOF
Nee, dat gaat niet veranderen.
WESTER
Dus in die zin heeft het geen zin?
SCHOOF
Nou ja, maar ik kan, laat ik zeggen: het geluid uit de samenleving is altijd een factor op wat je moet betrekken. Dit is één geluid. En uiteindelijk beslissen we in de Kamer over het Nederlandse beleid en in die zin zou het zin kunnen hebben, maar mijn opvatting, die zal zich niet meteen wijzigen.
WESTER
Het beleid wijzigt er niet door?
SCHOOF
Het beleid wijzigt er niet door.
WESTER
Hoeveel brieven er ook binnenkomen?
SCHOOF
Nou ja, zeg nooit: nooit. En ik, nee maar, als mensen de behoefte hebben om hun geluid luid en duidelijk te laten horen aan de premier, dan moet dat gewoon kunnen en dan is het niet zo dat ik, zeg maar, ziende blind en horende doof ben. Alleen, ik realiseer me wel, het is één geluid uit de samenleving. En dat het proces van de lijn van het kabinet altijd met elkaar bediscussiëren in de Tweede Kamer en is vervolgens wel mijn stelling, dit is het kabinetsbeleid, dat ga ik niet meteen van zeggen: dat ga ik wijzigen zodra de brieven binnenkomen. Nee, natuurlijk niet. Dit is het beleid van het kabinet en daarover leg ik verantwoording af in de Kamer en daarin speelt overigens de opvatting van vele Nederlanders vanzelfsprekend een rol.
Woontop (1)
VRAAG (BNR NIEUWSRADIO)
Meneer Schoof, nog even over de woontop, daar begon u net over. U was daar aanwezig, heeft u na afloop van de afspraken die daar gemaakt zijn, het vertrouwen dat we die 100.000 woningen per jaar gaan redden?
SCHOOF
Ja, want er zijn grote stappen gezet. Er zijn, dacht ik, maar dat durf ik niet helemaal te zeggen, maar ik geloof tegen de 80.000 woningen staan sowieso al min of meer vast. Dus dan is er nog een klein gat naar die 100.000. En er is een ontzettende bereidheid, heb ik ook die middag geproefd, om het daarover te hebben. En wat minstens zo belangrijk was, is dat ik op die middag heb ik ook gesproken met zes woningzoekenden. Die kwamen geloof ik allemaal uit de regio Rotterdam, die zeg maar, echt duidelijk maakten hoe belangrijk die opgave is die het kabinet heeft om te zorgen dat we die woningen daadwerkelijk bouwen, want je zal maar 30 jaar zijn en nog steeds bij je ouders wonen. De meeste mensen vinden dat toch niet leuk en de meeste ouders overigens ook niet. Of gescheiden zijn en met je kindje bij je ouders weer terug moeten komen, omdat je uiteindelijk niet op een andere manier kan wonen. Dus dat is waar dit kabinet voor staat. We willen die 100.000 woningen bouwen omdat die woningnood, die is gewoon actueel. Die is er gewoon en dan is 100.000 woningen in het eerste jaar een goed begin. Maar we zullen echt een aantal jaren achter elkaar die 100.000 woningen moeten bouwen voordat er zeg maar echt lucht op die woningmarkt komt.
VRAAG
Maar die 80.000 woningen zijn toch niet 31 december 2025 klaar?
SCHOOF
Nee, ongetwijfeld niet. Maar er wordt ondertussen ook stevig doorgebouwd, dus er wordt alsmaar doorgebouwd. En dat betekent dat we die 100.000 woningen gewoon gaan halen.
VRAAG
Nu zijn er inderdaad een aantal afspraken gemaakt. Maar er zijn ook heel veel dingen die nog openliggen. Kijk bijvoorbeeld naar de onrendabele top. Die moet voor een deel, voor de helft betaald worden door de gemeenten, maar de gemeenten zitten niet zo heel ruim bij kas. Hoe gaat het kabinet daarmee om?
SCHOOF
De gemeente hebben wel meegetekend. En dat geeft mij vertrouwen dat we ook hier uit gaan komen. En verder hebben wij regulier, dat heet overhedenoverleg met de diverse overheden, waaronder de gemeente in de vorm van een VNG en ik ben ervan overtuigd dat we met elkaar stappen kunnen zetten om ook ten aanzien van de financiële positie van de gemeente dat we daarin kunnen blijven werken.
VRAAG
Is het nog een optie om te gaan tornen aan die betaalbaarheidseisen: twee derde betaalbaar, 30% sociaal?
SCHOOF
Nee, twee derde betaalbaar staat vrij strak in de stukken. Dus daar houden we ons gewoon aan.
VRAAG
Maar dat gaat geen belemmering vormen voor bijvoorbeeld projectontwikkelaars die zeggen: het kan nu al niet uit, laat staan in de toekomst?
SCHOOF
Nee, maar als we zeg maar die twee derde betaalbaar laten lopen, dan zijn we zeg maar het woningtekort wat er is op een ongelijke manier uiteindelijk oplossen. En juist ook voor de groepen aan de onderkant van de samenleving of in de middengroepen van de samenleving, juist daar moet ook die woningbouw echt een oplossing bieden. Ook voor de starters op de woningmarkt. Dat betekent dat je dat echt in twee derde betaalbaar gewoon moet blijven zoeken.
VRAAG
Is het een dossier waarvan u zegt: hier ga ik mezelf ook mee bemoeien of dat laat ik graag bij minister Keijzer?
SCHOOF
Nou, elk dossier laat ik graag bij een vakminister. Want die zijn er ook voor en die werken er ook snoeihard aan en tegelijkertijd, en daarom was ik ook op de woontop, omdat ik het belangrijk vind om ook als premier te laten zien dat dit een onderwerp is wat dit kabinet belangrijk vindt, wat ik belangrijk vind. En u weet, er zijn een paar onderwerpen waar dit kabinet echt het verschil wil maken. En daar is wonen er een van. Dus het is logisch dat ik me als premier weer net iets meer mee bemoei. Maar het is meer in de zin van ondersteuning en hulp of in het oude Lubberiaanse denken meedenken dan dat ik probeer mevrouw Keijzer voor de voeten te lopen. Dat zou het domste zijn wat ik zou kunnen doen. En bovendien, haar enthousiasme kent vrij weinig grenzen. Dus ik hoef haar niet te enthousiasmeren.
VRAAG
De reden waarom ik hiernaar vraag is omdat er meer ministeries zijn die hiermee te maken hebben. Denk bijvoorbeeld aan Infrastructuur en Waterstaat, als we het hebben over de wegen. Over het stikstofprobleem wat de woningbouw ook nog niet echt helpt, dat ligt bij mevrouw Wiersma. Het verstopte stroomnet. Daar ziet u voor uzelf geen rol in?
SCHOOF
Nee, maar die rol kan ik, ik zou bijna zeggen automatisch vervullen, omdat ik alle onderraden voorzit waar deze onderwerpen allemaal aan bod komen. En er is een specifieke onderraad waarin nou precies alle onderwerpen die u noemt allemaal bij elkaar komen. De raad voor de fysieke leefomgeving en daar zitten dus ook de meest betrokken ministers en daar praten wij met enige regelmaat over juist die samenhang van het bouwen, de ruimtelijke ordening, de energie, de kwaliteit van de lucht en de ruimte. Het komt allemaal precies bij elkaar. Dat is ook de rol die ik dan als voorzitter van die onderraden kan spelen.
Onderwijsbegroting (5)
VRAAG (ANP)
Ja, meneer Schoof, toch nog heel even terug naar de gevolgen voor VWS van de Onderwijsbegroting, de dekking daarvoor. Die zorgen die op VWS leven, die waren dus niet bekend bij de onderhandelaars tijdens de besluitvorming daar. Hadden zij niet, had dat die besluitvorming niet verbeterd als dat wel zo was geweest?
SCHOOF
Nee, dat moet u aan de fractievoorzitters vragen en niet aan mij.
VRAAG
Op het ministerie is dat overzicht, is die informatie er. In de formatietijd wordt daar natuurlijk goed gebruik van gemaakt, dit riekte daarnaar. Dat is toch een logisch voornemen voor de volgende keer om de ministeries daar dan toch ook beter bij te betrekken?
SCHOOF
Nee, maar ik zal het in iets andere woorden zeggen. De begroting van OCW kende pijnlijke keuzes. Die zijn nu vervangen door andere pijnlijke keuzes. Er is geen gratis geld. Er is geen minister in de ministerraad wiens begroting getroffen is door zeg maar het besluit van de acht fractievoorzitters, die hebben geroepen joepie, natuurlijk niet, want elke keuze is pijnlijk in dit dossier. Dat geldt ook voor VWS en VWS had een flink deel van die bezuiniging. En dat net aan de vooravond van de eerste onderhandelingen over het zorgakkoord, denk ik dat het nogmaals belangrijk is dat die zorg, die snap ik, tegelijkertijd de begroting van VWS, is een redelijk omvangrijke begroting. En bij de onderhandeling van het zorgakkoord spelen meer dingen dan alleen maar deze bezuiniging die gisteren door de Kamer is geaccordeerd.
VRAAG
Uiteindelijk stemden nagenoeg alle oppositiepartijen tegen een of meerdere van uw begrotingen. Wat zegt dat u?
SCHOOF
Nou, dat alle begrotingen inmiddels door een brede meerderheid in de Kamer zijn aangenomen. En breder dan alleen maar de vier coalitiepartijen. Dus dat we met vertrouwen het debat in de Eerste Kamer tegemoet kunnen zien. En dat dit kabinet dus echt verder kan op de weg die we zijn ingeslagen.
VRAAG
Voorheen was dat toch, zeker voor de middenpartijen, een ongebruikelijke zet. Is dat een veegteken voor het vinden van partners in de komende tijd?
SCHOOF
Ik denk dat het heel belangrijk is dat zeg maar de vier fractievoorzitters met de vier oppositiefractievoorzitters tot deze afspraken zijn gekomen, zoals er ook afspraken zijn gemaakt rond het belastingplan. Dat geeft aan dat er met dit kabinet en uiteindelijk ook met de dragende partijen, want we hebben ook bij de Algemene Politieke Beschouwing natuurlijk al een aantal handreikingen gedaan in de oppositie, dat we in staat zijn brede meerderheden te realiseren. En dat is denk ik goed want dat betekent ook dat we in de Eerste Kamer met elkaar door kunnen. En dat geeft de ruim baan voor het werk van dit kabinet.
VRAAG
Die tegenstemmen baren u nog geen zorgen?
SCHOOF
Nee, dat lijkt me van alle tijden dat sommige partijen tegenstemmen. Belangrijk is dat er brede meerderheden zijn en dat die meerderheden zich, zoals ze het nu laten aanzien, zich ook kunnen spiegelen in de Eerste Kamer.
Defensiebudget (2)
VRAAG
Misschien nog één andere vraag in aanvulling op de discussie over de defensie-uitgaven: is het wat u betreft nog denkbaar dat het op die 2% blijft?
SCHOOF
Sorry, u bent slecht te verstaan.
VRAAG
Is het wat u betreft nog denkbaar, nog voorstelbaar dat het bij die 2% gaat blijven?
SCHOOF
Nou, dat zal de toekomst leren. We hebben nu de minimumnorm van 2%. Als stemmingen volgende week goed lopen, wordt het ook in de wet vastgelegd, in ieder geval in de Tweede Kamer gaat dat natuurlijk nog door naar de Eerste Kamer. En daarmee hebben we een belangrijke stap gezet, als we ook terugkijken. Want 2% is voor Nederland in dat opzicht nieuw en doen we aan een belangrijke opgave aan de NAVO. En ik zei al, de discussie over de tweeprocentsnorm zal ook ongetwijfeld terugkomen bij de NAVO-top in juni hier in Nederland.
VRAAG (ONBEKEND)
Ja, ik wou ook nog even terugblikken op de afgelopen maanden nu het kerstreces nadert. Van een afstandje lijkt het kabinet toch van de ene crisis in de andere te zijn gevallen. Hoe heeft u dat van dichtbij ervaren?
SCHOOF
Dat het af en toe een bumpy ride was, maar dat dit kabinet ondertussen wel degelijk ook zeg maar resultaten boekt, zoals eerder aangegeven. En dat wij met elkaar hard op weg zijn om dit jaar af te sluiten en volgend jaar met vol goede moed verder gaan om te zorgen dat we de hoofdprioriteiten die dit kabinet zich heeft gesteld, op het gebied van bestaanszekerheid, op het gebied van wonen, op het gebied van asiel en migratie, op het gebied van landbouw, dat we ons die ook daadwerkelijk kunnen waarmaken.
Woontop (2)
VRAAG
Als voorbeeld noemde u net inderdaad de woontop, dat zijn in principe alleen nog afspraken op papier en u zei het vroegpensioen. U noemde net al de prioriteiten van het kabinet, ook asiel en migratie, landbouw. Zijn daarvan genoeg stappen op gezet?
SCHOOF
Er zijn stappen gezet, dat is duidelijk. En op asiel gaan we nog een paar stevige stappen zetten. Op bestaanszekerheid hebben we ook een aantal stappen gezet. Die zijn ook terug te vinden: de lastenverlichting begint volgend jaar, zien mensen terug. Dus er zijn allerlei stappen gezet. En daar gaan we volgend jaar gewoon hard mee verder.
Asielplannen (2)
VRAAG
En welke stappen zijn er dan precies gezet op het gebied van asiel en migratie?
SCHOOF
Dat we zeg maar de wetsvoorstellen nu door de ministerraad naar de Raad van State en daarmee door kunnen.
VRAAG
Maar dat moet volgende week nog plaatsvinden?
SCHOOF
Ja, dat vindt volgende week plaats.
VRAAG
Heeft u die wetsvoorstellen eigenlijk al gezien of andere collega’s in het kabinet?
SCHOOF
Ze worden vandaag rondgestuurd en dat lijkt mij ruim op tijd.
VRAAG
Oké, dan heeft u nog een week om dat te bestuderen. Is er ook op deze gebieden al genoeg werk verzet in Brussel?
SCHOOF
We zijn permanent bezig in Brussel. Dat geldt ook voor alle ministers. We hebben een buitengewoon goede verhouding met Brussel. Maakt niet uit op welk onderwerp. En volgende week zit ik zelf weer in Brussel bij de Europese Raad. Dus ja, er wordt hard gewerkt met Brussel. En u weet, Brussel heeft ook net een nieuwe commissie. Volgens mij hebben de meest betrokken ministers inmiddels ook hun raden gehad en hebben ze ook kennisgemaakt met de voor hun belangrijke commissarissen. Er wordt permanent samengewerkt met natuurlijk onze permanente vertegenwoordiging. Dus ja, wij zijn zeer actief in Brussel omdat we ons als een constructieve partner tegelijkertijd goed realiseren dat we Brussel ook hard nodig hebben om de dingen te realiseren die voor Nederland belangrijk zijn.
VRAAG
En u had het net over een bumpy ride. Verwacht u dat het komende jaar wat gemakkelijker gaat worden? Of ziet u alweer huiverig uit naar de voorjaarsnota?
SCHOOF
Ja, ik zie zeker niet huiverig uit. Dan zou ik hier niet opgewekt staan. En ik sta hier nog steeds opgewekt. Dus een bumpy ride kan soms ook leuk zijn.
Actie ‘Niet uit mijn naam’ (2)
AHARAOUAY (NRC)
Nog heel even over wat u zei tegen de collega van RTL over die actie van Oxfam Novib. U zei, ‘we roepen Israël op tot de-escalatie, tot de mogelijkheid voor humanitaire hulp’. Heeft u een beetje de indruk dat uw boodschap overkomt?
SCHOOF
Ja, dat is altijd moeilijk te zeggen. In ieder geval constateer ik dat de internationale gemeenschap in staat is geweest te komen tot een staakt-het-vuren in Libanon. Dat is denk ik een belangrijke stap. We horen met enige regelmaat dat er een staakt-het-vuren van Gaza in handbereik is. Dat lukt steeds niet en daarom is het zo belangrijk om ook als internationale gemeenschappen, ook als Nederland, er elke keer weer op aan te dringen in het belang van de humanitaire hulp in Gaza, maar ook om de gijzelaars vrij te krijgen.
AHAROUAY
Maar dat aandringen gebeurt nu al sinds ruim een jaar. Heeft u de indruk dat het werkt?
SCHOOF
Ik zei, in Libanon heeft het gewerkt en in Gaza hoop ik dat het er een keer toe leidt, al die druk, en niet alleen van Nederland, maar internationaal. De hele internationale gemeenschap is daar toch zeg maar steeds mee bezig om te zorgen dat er een staakt-het-vuren komt, in het belang van de humanitaire hulp, in het belang van het vrijlaten van de gijzelaars. Dus we blijven daar gewoon (onverstaanbaar, red) mee doorgaan. Onze boodschap aan Israël is in dat opzicht nog steeds hetzelfde.
AHAROUAY
Nou heeft u Netanyahu gesproken rond Maccabi Tel Aviv-Ajax, die wedstrijd, eigenlijk is het andersom volgens mij, wanneer heeft u hem voor het laatst gesproken over de situatie in Gaza?
SCHOOF
Oeh, dat is een goede vraag. De laatste keer dat ik hem heb gesproken, is inderdaad het moment wat u zei, dus dat moet kort daarvoor zijn geweest, denk ik.
AHAROUAY
Oké. U zei net ook ‘het Nederlands beleid is zoals het is en dat gaat niet veranderen’. Zijn er eigenlijk een soort rode lijnen voor Nederland?
SCHOOF
Nou, iedereen moet zich houden, en ook Israël, aan het internationaal oorlogsrecht. En daar zijn we ook altijd heel duidelijk over geweest.
AHAROUAY
Dat gebeurt nu?
SCHOOF
Naar het oordeel van de Nederlandse regering is die lijn nog niet overschreden.
AHAROUAY
Tot slot, heeft u in de tijd dat u premier bent al een keer gesproken met de Palestijnse gemeenschap, vertegenwoordigers daarvan?
SCHOOF
Ik heb met Abbas gesproken in de vergadering van New York.
AHAROUAY
Oh nee, ik bedoel hier in Nederland.
SCHOOF
Oh, hier in Nederland, niet met vertegenwoordigers van de Palestijnse gemeenschap, voor zover ik weet. De afgelopen periode heb ik wel de nodige gesprekken gehad met diverse groeperingen en moslimjongeren en moslimorganisaties, andere levensbeschouwelijke organisaties. Maar volgens mij niet specifiek vanuit de Palestijnse gemeenschap.
AHAROUAY
Bent u wel geïnteresseerd hoe deze oorlog ze raakt, hoe ze ermee bezig zijn?
SCHOOF
Ja, vanzelfsprekend. Want zeg maar, eigenlijk in reactie ook op de actie, denk ik dat het goed is als premier om de opvattingen van vele Nederlanders te kennen. En dit zijn ook Nederlanders. En dus is het goed om ook hun reactie te weten.
Paarse Vrijdag
HOEDEMAN
Meneer Schoof, nog één laatste vraag. Het is vandaag Paarse Vrijdag, waarbij aandacht wordt besteed aan emancipatie en acceptatie van LHBTI-leerlingen. U draagt een paarse stropdas. Is daar een relatie tussen?
SCHOOF
Ja, absoluut.
HOEDEMAN
Kunt u dat uitleggen?
SCHOOF
Ja, ik vond het belangrijk om als premier vandaag een paarse stropdas te dragen, juist omdat het vandaag Paarse Vrijdag is en ik de zeg maar LHBTQ+-gemeenschap en met name op scholen, want daar gaat eigenlijk paarse vrijdag over –