Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 29 november 2024
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Schoof na afloop van de ministerraad op 29 november 2024. Bekijk de hele persconferentie via YouTube.
Landbouw, stikstof en agrarisch natuurbeheer
SCHOOF
Vandaag hebben we op voorspraak van minister Wiersma een aantal belangrijke besluiten genomen over landbouw, stikstof en agrarisch natuurbeheer. Met als overkoepelend doel om boeren in Nederland weer perspectief te bieden en tegelijkertijd te werken aan de opgaven op het gebied van natuur, water en klimaat. Minister Wiersma heeft dit uitgewerkt in een aantal brieven die inmiddels bij de Kamer liggen. Daarin staat centraal dat we boeren zo goed mogelijk willen ondersteunen. Beleid moet werkbaar zijn op het erf en boeren moeten op basis van hun vakmanschap en ondernemerschap zelf kunnen sturen op die doelen. Want als boeren de ruimte krijgen om te innoveren en hun bedrijf toekomstbestendig te maken, kunnen zij ook het beste bijdragen aan de opgaven waar we in Nederland voor staan. Eén van die opgaven is de reductie van de stikstofuitstoot. Daarvoor stellen we, bovenop de bestaande inzet, 5 miljard beschikbaar voor de komende jaren. Daarvan is een bedrag van 1,25 tot 2,5 miljard euro bestemd voor innovatie en doelsturing. Wij schrijven boeren dus niet voor wat ze moeten doen om minder stikstof uit te stoten, maar boeren kunnen zelf bepalen hoe ze dat doel bereiken. Innovatie kan daar een belangrijke rol in spelen. Een bedrag in dezelfde orde van grootte komt beschikbaar voor een vrijwillige beëindigingsregeling. En er wordt substantieel extra geld vrijgemaakt voor de mestaanpak en natuurbeheer. Een andere opgave is het versterken van onze natuur. Daarom geven we een flinke impuls aan het agrarisch natuurbeheer door het aantal hectare uit te breiden en boeren te ondersteunen bij het doen van investeringen. Ook is besloten de deadline voor de legalisatie van zogeheten PAS-melders naar 2028 op te schuiven. Hiermee voorkomen we dat provincies begin volgend jaar al moeten gaan handhaven. Tevens werkt minister Wiersma aan een nieuwe aanpak waarin we tot het uiterste gaan om de PAS-melders te helpen. Deze boeren bevinden zich in een moeilijke en onzekere situatie en we willen geen mogelijkheid onbenut laten om tot een oplossing te komen.
Najaarsnota
Daarnaast stond de Najaarsnota op de agenda van de ministerraad. Die is vastgesteld en door minister Heinen inmiddels naar de Kamer gestuurd. Meest in het oog springend is dat er voor 3,2 miljard euro minder wordt uitgegeven dan begroot. Daarvan bestaat 2,1 miljard euro aan onderuitputting op de departementale begrotingen, onder andere door krapte op de arbeidsmarkt en minder uitgaven aan subsidies. Ook zijn er een aantal meevallers. Zo gaat er minder geld naar de EU-afdrachten en de asielopvang. Wat betreft de kritische noot van de Europese Commissie deze week: zoals minister Heinen al zei, voldoen we nog steeds ruimschoots aan de regels. Daarbij hebben we – zeker in Europees perspectief – een zeer lage staatsschuld. Natuurlijk moet dit op langere termijn ook zo blijven. Dit kabinet zet daarom stappen om de overheidsfinanciën gezond te houden, zoals vastgelegd in het Hoofdlijnenakkoord. En waar nodig zullen we te zijner tijd extra maatregelen nemen om binnen de Europese normen te blijven.
Israëlisch rapport (1)
DE ROOY (NOS)
Ik heb een vraag over het Israëlische rapport, waar het kabinet het vandaag ook over heeft gehad. Tot wat voor conclusie zijn jullie gekomen?
SCHOOF
U weet wellicht dat de minister inmiddels een brief aan de Kamer heeft gestuurd. In het kort komt het erop neer dat het Israëlische ministerie van Diaspora en Antisemitismebestrijding dat rapport heeft opgesteld. Dit rapport benoemt zes Nederlandse pro-Palestina-organisaties en brengt hen in verband met de antisemitische gewelddadigheden op 7 en 8 november ‘24 in Amsterdam. Bevindingen uit het rapport zijn door de Israëlische minister via sociale media publiek gemaakt. Het rapport, aantijgingen en/of onderbouwing, is voor zover bekend, niet via de formele kanalen met de Nederlandse autoriteiten gedeeld. Het kabinet vindt de wijze van verspreiding van het rapport van het Israëlische ministerie ongebruikelijk en gegeven de negatieve gevolgen voor Nederlands ingezetenen onwenselijk.
DE ROOY
U zegt onwenselijk, waarom is dit zo onwenselijk?
SCHOOF
Het is onwenselijk omdat het één, niet via de officiële kanalen verspreid is, twee, er allerlei bevindingen in staan die niet in ieder geval hier konden worden geverifieerd en dus mensen raken in Nederland.
DE ROOY
Kloppen de bevindingen die erin staan?
SCHOOF
Dat wordt op dit moment onderzocht.
DE ROOY
Dat weet u eigenlijk nog niet zeker?
SCHOOF
Dat wordt nog steeds onderzocht.
DE ROOY
Ja, want moet men ook niet blind zijn voor wat erin staat - misschien is het wel juiste informatie van de Israëlische geheime inlichtingendiensten?
SCHOOF
Het wordt onderzocht, maar wat vaststaat, is dat op deze manier publieke mededelingen doen naar buiten, die kunnen schadelijke gevolgen hebben, waar mensen zich niet meteen tegen kunnen verdedigen. En daarom zou het wenselijker zijn geweest dat dit gewoon via de officiële kanalen aan de Nederlandse autoriteiten was gestuurd en dat onderzoek daarna had kunnen plaatsvinden.
DE ROOY
En wat gaat u doen? Gaat u bellen met iemand in Israël of wat gebeurt er nu?
SCHOOF
De Israëlische autoriteiten zullen hierop worden aangesproken door het Nederlands kabinet.
DE ROOY
Hoe gaat dat dan?
SCHOOF
Daar zijn vele wegen voor. Dus in ieder geval wat belangrijk is, is dat de Israëlische autoriteiten door het kabinet worden aangesproken, of dat op ministerieel niveau of op ambtelijk niveau plaatsvindt, dat bekijken we.
DE ROOY
En komt zoiets dan ook echt aan? Zeg maar dan, ja, dan worden we gebeld en zeggen we, nou ja, dat willen we eigenlijk niet?
SCHOOF
Ja, ik ga ervan uit dat elke uiting van Nederland en Israël, zeg maar in die zin, op de juiste wijze wordt gewogen en ook wordt beoordeeld.
DE ROOY
Is dit een geval van ongewenste inmenging?
SCHOOF
Nou ja, dat is altijd een ingewikkelde vraag, en ik stel voor, er komt nog een Kamerdebat, en op basis van de brief van de minister van Justitie en Veiligheid zal dat ongetwijfeld onderdeel uitmaken van het Kamerdebat en dan zal de minister van Justitie en Veiligheid daar verder op ingaan.
DE ROOY
Maar ik vraag het u als premier van Nederland.
SCHOOF
En ik op dit moment laat ik mij daar niet over uit.
Ontvangst van Iraanse minister
DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Meneer Schoof, de ontvangst van de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken door uw minister Veldkamp. Was dat een goed idee volgens de ambtenaren van het ministerie of volgens het kabinet?
SCHOOF
Dat was een goed idee volgens het kabinet. Omdat, zeg maar, het is belangrijk om met iedereen diplomatieke contacten te onderhouden. Ik zou bijna zeggen: het zijn essentiële contacten. En dat dient ook met de minister van Buitenlandse Zaken van Iran te gebeuren. Het is goed, wat ik ook eerder heb gezegd in discussies, dat ik ook contact heb met de Iraanse president als het noodzakelijk is.
DE WINTHER
Iran heeft niet een hele goede reputatie in de wereld en zeker ook niet in Nederland. Ik kan me herinneren dat er een aantal jaar geleden ook Iraniërs zijn uitgezet vanwege allerlei activiteiten. Misschien dat u daar in een vorige hoedanigheid ook nog wel het een of ander van heeft opgestoken. Waarom vindt Nederland het zo belangrijk om een soort vredesduif te zijn met dat land?
SCHOOF
Nee, wij willen geen vredesduif zijn met het land. Wij willen de situatie in het Midden-Oosten permanent zeg maar ook zorgen dat escalatie daar wordt voorkomen. Daar kan Nederland ook een rol in vervullen. Dat betekent dat we in de diplomatieke relaties, en dat zegt niets over wat we uiteindelijk van het land vinden, maar in de diplomatieke relaties al datgene doen wat noodzakelijk is om die escalatie in het Midden-Oosten te voorkomen.
DE WINTHER
Welk signaal geeft u dan aan Nederland af als u uw minister wel lachend de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken laat ontvangen? En diezelfde minister Veldkamp in de Kamer hoort zeggen dat de leider van een bevriend land, namelijk Israël, op deze Nederlandse bodem gearresteerd wordt.
SCHOOF
Het zijn twee totaal verschillende zaken. Ik heb ook eerder gezegd dat wij ons gehouden achten aan de verplichtingen die voortvloeien uit de ontdekking van het verdrag waarop het internationale strafhof gebaseerd is. En dat we ons daartoe ook hebben te verhouden. En tegelijkertijd kan je heel goed, overigens ook met de Israëlische ministers die daarin genoemd zijn, ook met de premier, essentiële contacten onderhouden. Het is ook belangrijk dat we dat ook blijven doen in het kader van diezelfde voorkomen van verdere escalatie en het blijven onderhouden van de diplomatieke betrekkingen. En dat geldt dus ook voor het Iraanse regime.
DE WINTHER
Wat er voor verschrikkelijks allemaal in Iran gebeurt met mensen die het regime niet zo goed gezind zijn, dat doet dat bij niet ter zake?
SCHOOF
Dat veroordelen we altijd, consequent.
DE WINTHER
Ook in zo'n gesprek?
DE WINTHER
Ik ken niet exact de inhoud van het gesprek. Maar ik ga ervan uit dat het zonder meer weer aan de orde is gekomen, want dat staat, ik zou bijna zeggen ‘vast op ons lijstje’. Omdat het belangrijk is om dat altijd te melden.
DE WINTHER
Dat naleven van het arrestatieverzoek. De minister vorige week in het debat natuurlijk heel snel horen concluderen dat dat in Nederland zou worden nagekomen. Niet alle, ook met Nederland bevriende landen, zijn diezelfde mening toegedaan. Was het met de kennis van nu wel zo verstandig om daar gelijk antwoord op te geven? Misschien niet eerst wat tijd te kopen?
SCHOOF
Ik denk dat het belangrijk is, wat ik ook net weer herhaald heb, dat wij de verplichtingen hebben die uit het verdrag voortvloeien, dat we die nakomen. En dat we in die zin ook kijken, ook als de premier van Israël naar Nederland komt, hoe we daarmee omgaan. Ik heb ook vorige week al gezegd dat er situaties denkbaar zijn, ook onder internationaal recht, waarin hij hier in Nederland kan komen zonder gearresteerd te worden.
DE WINTHER
En is dat dus ook misschien reden genoeg om dat soort dingen wel in het kabinet te bespreken, waar andere dingen niet in het kabinet worden besproken?
SCHOOF
Nou begrijp ik niet helemaal uw vraag.
DE WINTHER
Vorige week heeft de minister heeft wel gezegd dat hij de reis van Geert Wilders in het kabinet wilde bespreken. Daar heeft u snel korte metten mee gemaakt in de persconferentie of misschien al in het kabinet. Maar het arresteren van een bevriend regeringsleider, dat is kennelijk niet onderdeel van de beraadslagingen geweest in de ministerraad.
SCHOOF
Onderdeel van de beraadslagingen in de ministerraad is geweest, zoals ik net geformuleerd heb, de constatering dat Nederland zich houdt aan de rechten en plichten die uit de ondertekening van het verdrag voortvloeien.
Landbouw, stikstof en agrarisch natuurbeheer (2)
WESTER (RTL)
Ja, meneer Schoof, minister Wiersma heeft tal van brieven uit de Kamer gestuurd over de voorlopige stikstofaanpak, mestproblematiek. Maar nu is er geen boer tevreden. Hoe kan dat toch?
SCHOOF
Nou, ik denk dat we, zeg maar, we proberen met datgene wat we nu allemaal, volgens minister Wiersma, ook naar buiten heeft gebracht, een reëel perspectief voor de boeren te formuleren. Er is ook geld beschikbaar. En tegelijkertijd, ik denk dat ook de boerenbedrijven, ook in overleg met het ministerie, zeg maar, zich allemaal moeten inwerken, moeten kijken hoe ze hun agrarische ondernemerschap hieronder kunnen vormgeven. En ik ga ervan uit dat ongetwijfeld niet alle boeren, maar dat voor veel boeren dit perspectief geeft. Want dat geld dat beschikbaar is, en de aanpak die er is, die geven echt wel reden om daar met enig optimisme naar te kijken.
WESTER
Maar nu zeggen de PAS-melders: ja, we blijven nog veel langer in onzekerheid.
SCHOOF
Ja, maar daar, zeg maar, we hebben ervoor gezorgd dat het in ieder geval niet gehandhaafd wordt, waardoor er, met de PAS-melders ook goed overleg kan plaatsvinden om te zorgen dat datgene wat daar niet goed is gegaan, om dat te corrigeren.
WESTER
Maar dat betekent voor die boeren die dat betreft nog drie jaar lang wachten, drie jaar lang niet kunnen investeren, geen bank wil ze van geld voorzien.
SCHOOF
Nee, maar ik denk dat handhaven zou nog ernstiger zijn geweest, want dan hadden we niet met elkaar de problemen kunnen oplossen. De essentie van de brief is door dat uitstel van de handhaving, dat we met de PAS-melders, met de boeren die het betreft, tot een oplossing kunnen komen.
WESTER
Vindt u het achteraf niet jammer dat tijdens de formatie die hele pot met geld van 25 miljard gesneuveld is, dat er maar 5 miljard van over is?
SCHOOF
Nou, het was volgens mij een pot van 20 miljard, waar nu 5 miljard van over is en overigens ook 500 miljoen structureel. Dus je kan die optel of aftreksel niet 1, 2, 3 zo maken. Maar dit kabinet doet het met de middelen, die zijn vastgesteld waar wij de beschikking over hebben. En die weten we op deze manier effectief als ondersteuning aan te bieden aan de boeren.
Staatssecretaris Maeijer (1)
HOEDEMAN (AD)
Meneer Schoof, we zagen gisteren in het NOS-journaal beelden voorbijkomen van een uiterst geanimeerd gesprek tussen de formateur, de aanstaande minister-president en de aanstaande staatssecretaris Vicky Maeijer. Is er in die gezelligheid nog gevraagd over dingen waren die u moest weten voordat zij aantrad als staatssecretaris?
SCHOOF
Die gesprekken vinden altijd op die manier plaats. Ik heb overigens het NOS-journaal niet gezien. Sorry. Ik heb overigens überhaupt geen journaal gezien. Laat ik het even breder trekken, dan is iedereen teleurgesteld. Dat is wel altijd de beste positie.
HOEDEMAN
Hoe kijkt u ernaar dat er mogelijk plagiaat is gepleegd door een van uw staatssecretarissen?
SCHOOF
De staatssecretaris heeft te goeder trouw gehandeld, dat heeft ze ook gezegd. Er is nu een wetenschappelijke commissie die daarnaar kijkt en daar wacht ik de resultaten vanaf.
HOEDEMAN
Is het denkbaar dat zij moet aftreden als toch plagiaat is gepleegd?
SCHOOF
Ik ga niet op de zaken vooruitlopen. Ik heb haar deze week gesproken, want ze heeft me geïnformeerd dat dit bericht eraan zat te komen. En ik heb haar deze week vooral een hart onder de riem gestoken.
HOEDEMAN
U bent afgestudeerd als planoloog, waar ging uw scriptie over?
SCHOOF
O jee, 1981, dat is wel lang geleden. Nee, is allemaal flauwekul. Volgens mij ging mijn scriptie over participatie in de volkshuisvestingssector.
HOEDEMAN
Heeft u daar plagiaat bij gepleegd?
SCHOOF
Volgens mij niet, en volgens mij hebben ze alles bekeken en ben ik door de toets heengekomen. Dus dat was weer een hele opluchting.
HOEDEMAN
Kunt u zich voorstellen dat als u dat wel gedaan had, en dat kwam nu aan het licht, dat u dan minister-president zou kunnen blijven?
SCHOOF
Nou, ik zou echt verbijsterd hebben gereageerd als dat nu aan het licht zou zijn gekomen. Zeg maar, wat is het, 43 jaar na dato. Ik zou totaal verbijsterd zijn geweest en ik zou eerst mijn scriptie eens even hebben gepakt, voordat ik deze vraag die u nu stelt, zeg maar, überhaupt tot me had laten doordringen.
HOEDEMAN
Maar er staat geen verjaringstermijn op hè?
SCHOOF
Nee, dat weet ik, maar we zijn hier niet zeg maar bij de rechter. U vroeg wat ik zou doen, en dat heb ik net uitgelegd.
HOEDEMAN
In buurland Duitsland zijn er de laatste tien jaar drie ministers afgetreden omdat ze plagiaat hadden gepleegd bij hun wetenschappelijke prestatie. Zegt dat u iets, of zegt u: niet interessant?
SCHOOF
Nee, daar heb ik allemaal kennis van genomen.
Omgangsvormen
HOEDEMAN
Oké, nog aansluitend een ander onderwerp. Een paar weken geleden kwam uw kabinet met de schrik vrij na het aftreden van staatssecretaris Achahbar. Er is toen afgesproken te investeren in de omgangsvormen, maar wij horen in de coalitie dat er geen bal aan wordt gedaan. Heeft u daar een rol te spelen, of vindt u het niet interessant?
SCHOOF
Ik ben verantwoordelijk voor het kabinet, dat heb ik meerdere keren op diverse plekken duidelijk gemaakt, en niet voor de Kamer en voor wat er in de Kamer gebeurt. In het kabinet investeer ik in zeg maar zowel de teamspirit als de onderlinge verhoudingen als de manieren waarop we met elkaar omgaan, dat vind ik ook mijn verantwoordelijkheid. Ik vind het niet mijn verantwoordelijkheid hoe men in de Kamer met elkaar omgaat.
HOEDEMAN
Maar spoort u dan uw vicepremiers aan om daar wel zorg voor te dragen?
SCHOOF
Richting de Kamer?
VRAAG
Ja.
SCHOOF
Nee, het is niet aan de Kamer om de Kamerleden of de fractievoorzitters aan te sporen, dat is echt aan henzelf.
HOEDEMAN
Maar als de fractietoppen en de top van het kabinet gewoon niet goed marcheren, dan raakt het u toch wel?
SCHOOF
Dat gaat over de verhouding tussen de diverse fractievoorzitters en het kabinet. Maar dat is iets anders dan de onderlinge verhoudingen zeg maar van de coalitiepartners. En daar gaan we ook de komende periode mee verder, om daarin te blijven investeren. Speel ik een belangrijke rol in, spelen de fractievoorzitters een belangrijke rol in, en inderdaad, ook de vicepremiers spelen daar een belangrijke rol in.
HOEDEMAN
Ja, een van uw bewindslieden zei een paar weken geleden: we moeten daarin investeren, komende week, en die week erop, maar er is de afgelopen weken niets gebeurd. Dus dat betekent dat u maandag gaat beginnen?
SCHOOF
Nee, dit is iets, zeg maar, investeren in het team en de manier waarop je met elkaar omgaat, speelde vanaf dag één, logisch. Elke nieuwe ploeg die begint in een combinatie moet daarin investeren, dat blijven we ook doen en dat gaan we ook de komende periode doen. Dat is niet de afgelopen anderhalve week niet gebeurd, en de komende week wel en dan is het klaar. Dit zal permanent de aandacht vragen van iedereen om die verhoudingen goed te houden.
Staatssecretaris Maeijer (2)
BEEKMAN (BNR)
Meneer Schoof, nog even terug op de plagiaatzaak, u zei opgelucht te zijn dat er bij u geen plagiaatzaak… ja, wij hebben dat gedaan, wij hebben uw scriptie ook nagetrokken, het stond gewoon nog in de bibliotheek trouwens, dat was makkelijk terug te vinden.
SCHOOF
Ja, hij was nog helemaal analoog, gewoon hard copy.
BEEKMAN
Ja, hard copy hebben we gevonden, maar u zei opgelucht te zijn dat er geen plagiaat in uw scriptie gevonden is. Dat suggereert eigenlijk dat je een probleem hebt op het moment dat dat niet het geval is?
SCHOOF
Nee, er worden mij nu woorden in de mond gelegd. we zaten even een beetje over mijn scriptie te praten, over 1981, en dan reageer ik op deze manier. En het gaat er vooral over dat je, eigenlijk een beetje schertsend zegt: nou ik ben opgelucht. Ik denk dat iedereen die een scriptie schrijft, in mijn tijd heette dat nog gewoon doctoraalscripties trouwens, dat je als je dan de hele lijst ziet, dan denk je wel, nou ja goed in ieder geval, blijkbaar kon ik de kritiek doorstaan, van mensen die het nagekeken hebben, met een algoritme begrijp ik. Belangrijk is om nu te zorgen dat de wetenschappelijke commissie kan kijken hoe dit in elkaar zit, en daarna kijken we verder. En ik vond het belangrijk nu, en dat zei ik net ook, ik vond het wel belangrijk om deze week, ik heb ook contact met de staatssecretaris gehad, om haar gewoon een hart onder de riem te steken, want dit komt wel aan bij iemand.
BEEKMAN
Ja, want u zegt: we willen kijken hoe het verder verloopt. Wat heeft u met haar daarover afgesproken?
SCHOOF
Nog verder niets. Ik denk dat het belangrijk is dat dit traject nu zijn eigen loop heeft, en nogmaals, ik vond het vooral belangrijk haar een hart onder de riem te steken. Zij heeft echt te goeder trouw gehandeld, en dat heb ik ook gemerkt in haar eerste reacties naar mij toe. Maar verder doe ik daar zoals u allemaal weet geen mededelingen over.
BEEKMAN
Ja, want de Erasmus Universiteit heeft laten weten dat het een zaak is tussen de universiteit en de staatssecretaris zelf, dus de persoon zelf. En dat ook de uitkomsten daarvan niet publiekelijk gedeeld gaan worden. Misschien is het wel handig om daar afspraken over te maken, van: als daar iets uitkomt, dat u daar in ieder geval van op de hoogte wordt gesteld.
SCHOOF
Oh, maar daar ga ik zonder meer van uit.
BEEKMAN
En wat is dan het gevolg op het moment dat dat plagiaat blijkt te zijn?
SCHOOF
Nee, maar daar doe ik allemaal geen uitspraken over.
BEEKMAN
Waarom niet?
SCHOOF
Nee, maar het is allemaal alsdan. Ik wil er eigenlijk helemaal niks over zeggen, de commissie moet eerst zijn werk doen, er komt ongetwijfeld een rapportje van, en dat moeten we echt dan zien. Nu is het belangrijk dat de staatssecretaris gewoon het vertrouwen heeft. Hart onder de riem gestoken, ze heeft te goeder trouw gehandeld. En we kijken nu, ik weet ook niet hoe lang het duurt voordat die commissie klaar is, maar dan zien we verder. En zij moet ondertussen gewoon haar werk kunnen doen.
BEEKMAN
Bent u wel voornemens op het moment dat u het weet? Want nogmaals, het wordt niet naar buiten gebracht, maar dat wij het dan ook te weten krijgen?
SCHOOF
Daar heb ik allemaal nog totaal niet over nagedacht, dus daar ga ik ook allemaal nu geen uitspraken over doen.
Contact minister Beljaarts met team Trump
BEEKMAN
Oké, dan nog een vraagje over de heer Beljaarts, hij heeft contact gehad met het team-Trump, dat konden we in de Financial Times geloof ik lezen. Hoe intensief is dat contact geweest?
SCHOOF
U moet mij heel even helpen. Want volgens mij refereert u nu aan de uitspraken die hij in Brussel heeft gedaan. Klopt dat?
BEEKMAN
Nou, het was in de Financial Times stond het. En wij hebben het bevestigd gekregen. Er is contact geweest tussen de minister en team-Trump. Was u daar niet van op de hoogte?
SCHOOF
Dat zijn overigens hele normale contacten, die een… ik zie opeens hier Sinterklaasnoten. Ik ben even enorm afgeleid. Excuus. Maar dat zijn normale contacten, die hoef ik ook niet van tevoren te weten. Ik heb begrepen dat hij in Brussel daar een aantal zaken over heeft gezegd die raken aan de importheffing. Het lijkt me ook heel verstandig dat een minister van Economische Zaken daar met team-Trump contact over heeft.
BEEKMAN
U noemt die importtarieven al waarover gesproken is. In principe is er Europese eenheid. Ondermijnt dit de Europese eenheid niet, als een minister uit Nederland direct contact heeft met het team van Trump?
SCHOOF
Nee, dat zou suggereren dat de contacten uitsluitend en alleen vanuit Brussel namens de Europese Commissie zouden kunnen plaatsvinden. En elk land heeft daar ook een eigen rol. En daarbij let overigens ook minister Beljaarts heel goed dat we zeg maar als één front als Europa blijven opereren. En tegelijkertijd houden we het Nederlands belang goed in de gaten.
BEEKMAN
Er is ook nog contact geweest met de conservatieve denktank Heritage Foundation. Waar gaat dat contact over?
SCHOOF
Dat moet u echt aan de heer Beljaarts vragen.
BEEKMAN
Daar weet u helemaal niks van?
SCHOOF
Dat hoef ik ook echt niet te weten. Ik ken de Heritage Foundation, maar als individuele ministers contact hebben met denktanks, dat moeten ze echt gewoon vooral zelf doen. En als daar belangrijke zaken uit voortkomen, dan hoor ik dat wel. En als dat gewoon contacten zijn die tot de dagelijkse contacten behoren, prima.
Staatssecretaris Maeijer (3)
WESTER (RTL)
Even aanvullend over de staatssecretaris. Ik begrijp dat het allemaal uitermate vervelend is. De beoordelingscommissie heeft ook iets gezegd van: de staatssecretaris wordt beoordeeld, zoals iedere andere ex-student of student. Maar toch ligt er een beetje beslag nu op de hele discussie. Heeft u er ook op aangedrongen of laten dringen dat ze een beetje haast maken met het onderzoek?
SCHOOF
Nee, daar ga ik allemaal niet over. Voordat je het weet, wordt het uitgelegd als politieke beïnvloeding. Dus dit moet gewoon geheel tussen de universiteit, de wetenschappelijke commissie en de staatssecretaris blijven.
WESTER
Hoopt u dat ze een beetje haast maken?
SCHOOF
Ze moeten het doen op een manier die hun goeddunkt, dat is het allerbelangrijkste.
WESTER
Maar is het dan niet een beetje toch bijzonder, normaal gesproken ligt het lot van een staatssecretaris in de handen van de Tweede Kamer, dat het lot van een staatssecretaris nu in handen van een beoordelingscommissie van een universiteit ligt.
SCHOOF
Nee, u spreekt over het lot van de staatssecretaris dat in handen wordt gelegd van iemand, dat zijn niet mijn woorden geweest en die indruk zou ik op geen enkele manier willen wekken. De staatssecretaris is de staatssecretaris, belangrijk is dat ze de komende periode ook gewoon haar werk kan doen en we bekijken of er reden is na het beoordelen van de commissie hoe we dan verdergaan, maar dat betekent niet dat het lot van de staatssecretaris in wiens handen dan ook wordt gelegd.
WESTER
Ja, maar eigenlijk toch wel, want u zegt: het lot ligt niet in handen van de beoordelingscommissie, dan zegt u eigenlijk: ongeacht de uitkomst, maakt niet uit.
SCHOOF
We gaan nu zeg maar steeds verschillende perspectieven zoeken…
WESTER
Ja, ik doe m’n best.
SCHOOF
Ja, dat snap ik, om mij uiteindelijk zeg maar te verleiden om een antwoord te geven waar u dan weer iets mee kan, maar die rol ga ik u toch echt niet gunnen. De staatssecretaris moet de komende maanden gewoon door kunnen, de komende jaren het liefst gewoon doorkunnen. Ondertussen hebben we het feit dat via BNR geconstateerd is: er zou plagiaat zijn, dat wordt nu in een wetenschappelijke commissie onderzocht en dat wachten we af en tot die tijd is de staatssecretaris de staatssecretaris en hoop ik ook dat ze gewoon staatssecretaris blijft.
WESTER
In ieder geval tot die tijd?
SCHOOF
Zeker tot die tijd, ja.
Israëlisch rapport (2)
VRAAG (ANP)
Ja, meneer Schoof, nog even terug naar dat Israëlische rapport. U had het over repercussies, over gevolgen voor Nederlandse ingezetenen. Waar moeten we dan aan denken?
SCHOOF
Nou, dat als daar mensen met naam en toenaam worden genoemd, dat het weer kan leiden tot allerlei bejegeningen. Intimidatie of anderszins. En dat is allemaal onwenselijk als dat gebeurt zonder dat daar feiten aan ten grondslag hebben gelegen. Of minimaal die feiten niet daadwerkelijk hadden kunnen worden beoordeeld. Dus er is daarmee ook eigenlijk sprake van privacy-schending.
VRAAG
Nou landde dat rapport hier natuurlijk ook in hele gepolariseerde verhoudingen in deze kwestie. Heeft dat de zaak nog bemoeilijkt eigenlijk? Is het maatschappelijke gesprek extra bemoeilijkt door deze interventie van Israël?
SCHOOF
Nou, dit rapport is volgens mij toch een aantal dagen erna gekomen. Ik dacht dat, als ik me goed herinner, dat die in het Kamerdebat als eerste genoemd is. Dus ik zou niet zeggen zeg maar dat dat de nationale discussie in die zin ernstig heeft beïnvloed.
VRAAG
Nou, hebben we natuurlijk ook al ruis gezien, misverstanden, verwarring, over waarschuwingen die de Israëlische regering zou hebben gedaan aan Nederland voor dat geweld in Amsterdam begin november. Ook met dit incident erbij. Wat zegt dat over de communicatie tussen Nederland en Israël?
SCHOOF
Nou, in ieder geval dat de communicatie van het rapport ongewenst was. En dat we daar ook de Israëlische regering op aanspreken.
VRAAG
Ja, misschien nog één andere vraag. Ik wil u ook nog even vragen naar de stand van zaken over de transparantie, de omgang met de financiële belangen van de bewindslieden. Is daar inmiddels – het is opgehouden door wat andere hoogopgelopen kwesties. Hoe staat het daar inmiddels mee?
SCHOOF
We zitten druk in de voorbereiding en ik ga ervan uit dat we dat ook spoedig tot een afronding kunnen brengen. Maar dat was vandaag nog niet aan de orde in de ministerraad.
Landbouw, stikstof en agrarisch natuurbeheer (3)
VRAAG (TROUW)
Meneer Schoof, het kabinet komt met een nieuwe aanpak voor boeren voor het landelijk gebied. Ik vroeg me af: waarin verschilt die aanpak nu eigenlijk met die van het vorige kabinet?
SCHOOF
Ik denk dat doelbinding belangrijk is. En wat ik ook net in mijn inleiding als statement gaf, dat daarmee de boeren zelf kunnen bepalen hoe ze dat doen. Terwijl in de oude techniek, als ik het heel simpel zeg, schreven wij voor hoe ze dat moesten doen. En nu zeggen we welk doel bereikt moet worden en is het dan de boeren zelf om te bekijken hoe ze dat moeten doen. Daarom is ook die innovatie zo belangrijk, om te zorgen dat ze ook die doelen kunnen behalen.
VRAAG
Dus u noemt die doelsturing. Dat boeren zelf het initiatief krijgen. Dat wilde het vorige kabinet ook, maar dat lukte niet. U zegt nu, u heeft het nu al over het oude model, maar die doelsturing is natuurlijk nog niet ingevoerd en het Planbureau voor de Leefomgeving heeft daarover gezegd dat dat een omvangrijke en complexe stelselwijziging is die meerdere jaren in beslag zal nemen. Dat geven jullie eigenlijk ook zelf aan het kabinet in de brief. Dat is er dus nog niet. Is dat dan, vervalt daarmee dan eigenlijk het grootste verschil ten opzichte van het vorige kabinet alweer op de lange baan?
SCHOOF
Nee, we schuiven niks op de lange baan. Ondertussen wordt er snoeihard doorgewerkt. En voor het overige denk ik, verwijs ik toch ook naar minister Wiersma. Die met de brieven, zowel de PAS-melders gisteren als de stikstofbrief van vandaag, graag bereid is daar verder ook met u over door te praten.
VRAAG
Maar u niet?
SCHOOF
Ik nu niet.
VRAAG
Waarom?
SCHOOF
Nou, omdat het wel heel ver voert. Laat ik zeggen, ik ben minister-president. Ik kan me niet overal tot in detail in verdiepen. Dat verlangt u ook niet van mij. En daarom zeg ik ook: verwijs ik hiervoor naar minister Wiersma en gaf ik net wel het belangrijkste verschil aan ten aanzien van de vorige aanpak.
VRAAG
Nee, ik snap dat u niet tot, en het is een gedetailleerd dossier. Maar als u het belangrijkste verschil nu die doelsturing noemt, dan roept dat toch wel de vraag op wat dat dan concreet betekent als het gaat over de aanpak van dit kabinet, omdat die doelsturing dus nog jaren op zich kan laten wachten.
SCHOOF
Nou, ik heb niet gezegd dat het jaren op zich laat wachten.
VRAAG
Nee, dat zegt het Planbureau voor de Leefomgeving.
SCHOOF
We zijn er mee bezig om dat in een rap tempo te ontwikkelen. Ondertussen is het niet zo dat alles stil staat. En dus gaat alles wat in gang is gezet, blijft natuurlijk gewoon doorgaan. En dat hebben we ook rondom de aanpak van het landelijk gebied gezegd. Dat, ja, wij willen een andere aanpak, maar dat betekent niet dat er, er stond geloof ik twee miljard of zo klaar om zeg maar vanuit de bestaande afspraken te werken, dat blijft gewoon doorgaan. Dus het is niet zo dat de wereld stil staat in afwachting van een nieuw beleid wat dit kabinet aankondigt. Dat zou toch, nou ja, dat zou ook niet kunnen trouwens.
VRAAG
Begrijpt u dat boeren toch ook wel teleurgesteld zijn? Het zou toch ook het kabinet zijn dat dit dossier eens even iets helemaal anders ging doen. U zit er nu een paar maanden, het is logisch dat nog niet alles anders is, maar als we dan kijken naar de plannen, dan is er vooral veel geschrapt, maar komt er ook weer niet heel veel rigoureus nieuws voor in de plaats. Kunt u begrijpen dat zij soms ook een beetje teleurgesteld zijn?
SCHOOF
Ja, en tegelijkertijd als ik kijk wat minister Wiersma de afgelopen periode, ook zelfs deze week nog, aan voorstellen ook naar de Kamer heeft gestuurd, dan is dat best wel veel. En er wordt dus snoeihard gewerkt, ook in overleg met de boerenorganisaties en dat dat niet allemaal meteen halleluja is, daar heb ik dan wel enig begrip voor. Maar er wordt hard gewerkt om juist voor die boeren het perspectief te geven. En dan toch maar één klein uitstapje, vorige week was ik in Brabant, daar met NS5, dus met vijf boeren gesproken, maar die toch echt niet alleen maar riepen van: goh wat is het allemaal geweldig in Den Haag. Maar toch wel het gevoel hadden dat zij serieus bezig waren en dat wij serieus bezig waren met hun problemen. En dat is belangrijk.
Overleg over Onderwijsbegroting
VRAAG
Nog een vraag over de onderwijsbegroting. Oké, over het onderwijs, heeft u enig idee wat er op dit moment met uw onderwijsbegroting gebeurt?
SCHOOF
Ja, natuurlijk. Dat spreekt voor zich. Kijk, de onderwijsbegroting is door de minister van Onderwijs en de staatssecretaris de afgelopen dagen, zoals het ook behoort, op basis van de kabinetsplannen verdedigd. Tegelijkertijd vindt er, misschien ook wel zoals het hoort, want als er allerlei amendementen en voorstellen liggen, die uiteindelijk het hoofdlijnakkoord en de financiële tabel raken, ook over diverse departementen heen gaan - want ik zag, zeg maar, allerlei amendementen die niet alleen maar over onderwijs gingen, maar ook andere departementen bij werden gehaald - logisch dat de fractievoorzitters van de dragende partijen met de oppositie het overleg voeren. En natuurlijk wordt er, én de minister van, én de staatssecretaris van Onderwijs erbij betrokken, natuurlijk de minister van Financiën en ben ik er ook op de hoogte van wat daar gebeurt, en zullen we dat ook de komende dagen zien tot welke conclusie dat leidt.
VRAAG
U bent op de hoogte, heeft u ook daar zelf een mening over, want inderdaad wordt niet alleen-
SCHOOF
Ongetwijfeld, en die wissel ik met de fractievoorzitters.
VRAAG
Oké, dus u speelt, u zit daar niet fysiek aan tafel, maar uw aanwezigheid hangt daar wel ergens rond ook.
SCHOOF
Ja, dat wordt een soort onzichtbare hand, dat lijkt me te veel credit. Laten we zeggen dat het kabinet zeer op de hoogte is van wat daar gebeurt en dat dit ook in samenspraak is met de meest betrokken minister wiens begroting het raakt, maar er kunnen zomaar meer ministers bij betrokken zijn. Daarom is de minister van Financiën ook betrokken en ben ik ook betrokken, want natuurlijk weet ik wat daar gebeurt.
VRAAG
En accepteren jullie ook zomaar alles, bijvoorbeeld als er nog aan het eigen risico wordt gemorreld?
SCHOOF
Het is in eerste instantie aan de fractievoorzitters om te accepteren of ze een inbreuk op het hoofdlijnenakkoord en ook de financiële tabel die erin zit, accepteren. Daar ligt echt hun recht, zal ik maar bijna zeggen, niet letterlijk juridische termen, maar dat was van hen. Op basis van wat dit kabinet verder gaat, als zij die accepteren, zullen wij dat als kabinet ook overnemen, tenzij er grote bezwaren zijn bij één van de betrokken ministers.
VRAAG
Mag ik één vraag hierop aansluitend vragen? Want in de najaarsnota waar u de persconferentie mee begon, die onderuitputting, die zit getuige het bericht, vooral bij onderwijs. Helpt dat nog een beetje de komende dagen? Dat daar zomaar 500 miljoen onbesteed geld kennelijk is?
SCHOOF
Nee, dat zijn incidentele uitgaven. En bovendien hadden we taakstellende onderuitputting opgenomen in onze begroting. En die is hoger dan datgene wat we nu overhouden. Dus in die zin zou dit ook nog voor dit jaar, zeg maar wordt er niet meteen een probleem opgelost met deze onderuitputting.
VRAAG
Het helpt dus niet?
SCHOOF
Nee.
Israëlisch rapport (3)
VAN OOSTEROM (BLOOMBERG)
Ik wil toch nog één keer terug naar het Israëlische rapport. Ook omdat u net onder andere tegen mijn collega's al vertelde dat het kabinet van plan is om de Israëlische regering hierop aan te spreken op de manier van zaken hoe dat is gebeurd. En ik had nog één vraag over een detail erover, want in de Kamerbrief die vandaag is verstuurd door de minister van Weel en Veldkamp stond namelijk dat: het kabinet heeft de Israëlische autoriteit over deze gang van zaken aangesproken. En ik vroeg me af: welke van de twee is het? Als in, is het al gebeurd of gaat het nog gebeuren? Daar was ik benieuwd naar.
SCHOOF
Ja, het zou goed kunnen zijn dat dat gebeurd is. Ik heb inderdaad gezegd: gaat gebeuren. Ik heb de agenda's van de ministers en hun topambtenaren deze week niet helemaal bijgehouden. Maar de afspraak die we eerder deze week hebben gemaakt, was dat het zou gaan gebeuren. Dus het kan zijn dat het al gebeurd is. Als dat in de brief van de heer Van Weel staat, dan is hij in dit geval gelijk.
VAN OOSTEROM
Oké, dat beantwoordt alles. Dank u wel.
Inflatie
ORNSTEIN (BUITENHOF)
Ja, ik had een brood-en-botervraag. De inflatie is met 4 % toegenomen. Nou hadden we alle verkiezingsprogramma's, die waren zeer bezorgd over de boodschappen van de Nederlanders. Ja, vindt u dat zorgelijk?
SCHOOF
Nou, in ieder geval niet leuk. En ook niet leuk voor de mensen in Nederland. Want 4 % is inderdaad gewoon, betekent dat je minder kan uitgeven. Nu is het wel zo dat overigens de afgelopen jaren in de cao’s flinke loonsverhogingen zijn afgesproken. Maar dat terzijde. In de koopkrachtberekening van het kabinet zagen we al dat de meeste mensen er financieel toch iets op vooruit gaan. Bijvoorbeeld doordat we het komend jaar de inkomstenbelasting aanpassen, die extra schijf. En mensen die in de knel zitten, kunnen onder onze hulp rekenen, onder andere door hulp van mensen met problematische schulden, gericht inzet van de huurtoeslag en het kindgebonden budget. Dus we zijn echt in die zin wel zeg maar bezig met de mensen die hier door het hardst getroffen worden. Maar het moge duidelijk zijn: het liefst zien we de inflatiecijfers iets lager en hopen ook dat we daar in de beperktheid van wat een overheid daarop kan doen, ook ten aanzien van monetair beleid, maar datgene te doen dat de inflatiecijfers die in Nederland wat hoger zijn dan in de omliggende EU-landen, dat we ook in Nederland die daling ook in 2025 echt gaan zien.
ORNSTEIN
Hoe verklaart u die hoge inflatie?
SCHOOF
Ik denk dat - er zijn meerdere verklaringen voor, ik heb daar vanochtend even heel kort met de minister van Financiën en Economische Zaken over gesproken, maar ik vond het even iets te ver en het was informeel – maar ik denk dat één van de redenen dat onze loonstijgingen ietsje later komen dan de loonstijgingen in de achterliggende landen. Dat dat één van de redenen is waarom wij, zeg maar, een iets ander tempo die inflatiedaling zien dan bij de bij ons omliggende landen. Maar goed, dat neemt niet weg dat dit voor de gemiddelde zeg maar Nederlander, de consument, gewoon slecht nieuws is. En dat richt zich ook met name op prijzen, en dat vind ik ook pijnlijk, van voeding. En goed, ook van drank en tabak, maar goed, dat is weer een ander verhaal.
ORNSTEIN
De directeur van het Centraal Planbureau zegt dat hij die laatste 2% niet verklaren kan. Hebt u wel een verklaring?
SCHOOF
Als het Centraal Planbureau me niet kan verklaren, ga ik er al helemaal niet aan beginnen, want hij is natuurlijk wel mijn eerste adviseur als het om dit soort vraagstukken gaat. Dus ik zal hem eens indringend vragen waar die laatste 2% vandaan komt en misschien vertelt hij het mij wel.
ORNSTEIN
Kan u een kleine suggestie doen? Graaiflatie?
SCHOOF
Ik neem de suggestie tot mij.
ORNSTEIN
Maar wat denkt u daarvan?
SCHOOF
Nee, ik ga er echt allemaal niet op vooruit lopen. Het is vervelend to say the least dat de inflatie in Nederland niet het gelijke tempo houdt als in Europa en we doen er alles aan om te kijken, ook met Europese banken, ook anderszins, De Nederlands Bank, van wat zijn nou de triggers zodat ook in Nederland dat inflatiecijfer omlaag kan?
ORNSTEIN
U hebt als kabinet een middel, dat weet u.
SCHOOF
Nou, ik ben benieuwd met welk middel u nu komt.
ORNSTEIN
U kunt een prijstop instellen.
SCHOOF
Ja, ik vermoedde al zoiets.
ORNSTEIN
Dat is in de Nederlandse historie een paar keer gebeurd. Hoe staat u daar tegenover?
SCHOOF
Nou, het is wel een heel interessant politiek overleg nu opeens. Nee, maar het is denk ik iets wat we in principe zouden moeten willen voorkomen, want het zijn grote marktingrepen die je doet. Terwijl de markt ook zijn tijd moet hebben om te herstellen. En ook de Nederlandse markt zou uiteindelijk weer op een lager inflatiecijfer moeten uitkomen. En dat is absoluut noodzakelijk, zeg maar, voor het welzijn van onze mensen.
ORNSTEIN
Maar het doet de burger wel veel pijn?
SCHOOF
Het doet de burger wel pijn, ja.